Propozycje wykorzystania filmu do realizacji założeń nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego

w klasach 1–3  ośmioklasowej szkoły podstawowej

Opracowanie przygotowane przez Zespół Centralnego Gabinetu Edukacji Filmowej,

Pałac Młodzieży im. J. Tuwima

Film może być sprzymierzeńcem w pracy z dziećmi w najmłodszych klasach szkoły podstawowej, gdyż jest sztuką dobrze dzieciom znaną i lubianą, a bogactwo tematyczne i formalne filmów adresowanych do tej grupy wiekowej może pomóc w poprowadzeniu ciekawych zajęć (zaplanowaniu cyklu edukacyjnego) z zakresu edukacji polonistycznej, społecznej, artystycznej czy przyrodniczej. Film może być też ciekawym pretekstem do rozmów na trudne tematy, np. na przykładzie zachowań bohaterów filmowych dzieciom łatwiej będzie zrozumieć, jakie są źródła konfliktów w ich grupie i jakie mogą być sposoby ich rozwiązania.

Wykorzystanie filmu w edukacji wczesnoszkolnej może wesprzeć szkołę w rozwijaniu naturalnych potrzeb dziecka związanych z ciekawością świata – wzbogacić bezpośrednie poznawanie otoczenia poprzez udział w filmowych „podróżach” do miejsc i zjawisk na co dzień niedostępnych. Może być sojusznikiem we wprowadzaniu uczniów w świat wartości, jak również w rozwijaniu szczególnie istotnych kompetencji czytelniczych, gdyż, jak zapisano w nowej podstawie programowej, „Czytanie jako umiejętność rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwarzania tekstów, w tym tekstów kultury, to jedna z najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w procesie kształcenia”. Przytoczone zdanie wskazuje także na konieczność przygotowywania uczniów do odbioru różnych tekstów kultury, w tym filmów. Zatem już na pierwszym etapie edukacji należy zapoznawać dzieci ze specyfiką sztuki filmowej, właściwymi tej sztuce środkami wyrazu, gatunkami, ale także procesem powstawania filmu i jego twórcami.

Propozycje wykorzystania filmu do realizacji konkretnych celów kształcenia z zakresu emocjonalnego obszaru rozwoju ucznia.

Filmy adresowane do najmłodszych widzów odbierane są przez nich doskonale na poziomie emocjonalnym – dzieci angażują się w obserwowaną akcję, a w zachodzącym podczas oglądania procesie identyfikacji utożsamiają się z bohaterem, przeżywając z nim jego perypetie. Przeżywanie przygód bohatera z jednej strony może przynieść dziecku ulgę dzięki rozładowaniu napięcia emocjonalnego, z drugiej zaś odbiór filmu, wzbogacony o dodatkowe działania edukacyjne (rozmowa o emocjach, ich źródłach, sposobach radzenia sobie z negatywnymi emocjami) może być doskonałym wsparciem dla działań wychowawczych. Podczas oglądania filmu dziecko doświadcza także takich emocji, których jeszcze nie zna i w sytuacji bezpiecznej dla siebie może zdobyć doświadczenie, ucząc się na błędach i sukcesach bohatera, poznać przyczyny i konsekwencje określonych zachowań. Dlatego film może być wsparciem w realizacji zawartych w podstawie programowej celów kształcenia w emocjonalnym obszarze rozwoju:

  1. W zakresie emocjonalnego obszaru rozwoju uczeń osiąga:

1) umiejętność rozpoznawania i rozumienia swoich emocji i uczuć oraz nazywania ich;

2) umiejętność rozpoznawania, rozumienia i nazywania emocji oraz uczuć innych osób; potrzebę tworzenia relacji;

3) umiejętność przedstawiania swych emocji i uczuć przy pomocy prostej wypowiedzi ustnej lub pisemnej, różnorodnych artystycznych form wyrazu;

4) świadomość przeżywanych emocji i umiejętność panowania nad nimi oraz wyrażania ich w sposób umożliwiający współdziałanie w grupie oraz adaptację w nowej grupie;[1]

Propozycja zajęć:

Po obejrzeniu krótkiego filmu animowanego Własny domek w reż. Leonarda Pulchnego (dostępnego bezpłatnie na portalu ninateka.pl) nauczyciel prosi dzieci, aby opowiedziały, co czuły, oglądając film. Czy oglądana historia ich poruszyła? Następnie sugeruje, aby wcieliły się w rolę któregoś z bohaterów (np. Domek opuszczony przez przyjaciół) i powiedziały, co czuł ten bohater oraz jak mógł sobie poradzić ze swoimi emocjami. W końcowej części rozmowy nauczyciel przenosi obserwowaną w filmie sytuację na te, które zdarzają się w grupie, gdy dzieci zawiązują przyjaźnie, a następnie z nich rezygnują. Pozwala to uświadomić dzieciom, że ich zachowanie wpływa na uczucia innych (i na odwrót), np. gdy ktoś rezygnuje z przyjaźni dla nowej koleżanki, wywołuje smutek, rozczarowanie, poczucie odrzucenia u dotychczasowego przyjaciela. Wspomniane ćwiczenie dramowe, w trakcie którego dzieci wcielają się w postacie z filmu i mówią innym o swoich emocjach, może pokazać, że jednym ze sposobów radzenia sobie z trudnymi emocjami jest nazywanie ich i rozmowa. Pomysły na zajęcia z filmem Własny domek można znaleźć na stronie internetowej: http://edukacjafilmowa.pl/wlasny-domek-1960/

Inne polecane filmy:

  1. W zakresie emocjonalnego obszaru rozwoju uczeń osiąga:

(…)

5) umiejętność odczuwania więzi uczuciowej i potrzebę jej budowania, w tym więzi z rodziną, społecznością szkoły i wspólnotą narodową;

6) umiejętność uświadamiania sobie uczuć przeżywanych przez inne osoby z jednoczesną próbą zrozumienia, dlaczego one występują, a także różnicowania form ich wyrażania w zależności od wieku;

Kino familijne oraz propozycje adresowane specjalnie do dzieci to prawdziwa kopalnia tematów i „pretekstów” do działań wychowawczych, mających na celu uświadomienie roli najbliższej społeczności w życiu dziecka i odwrotnie – miejsca dziecka w tej społeczności oraz wartości więzi uczuciowych w najbliższym środowisku – przed wszystkim w rodzinie.

Propozycja zajęć:

Po obejrzeniu filmu Przygoda na Alasce, w reż. Frasera C. Hestona nauczyciel proponuje dzieciom narysowanie rodziny bohaterów filmu w postaci mapy, na której kolejni członkowie rodziny są wyspami. Następnie dzieci nazywają cechy poszczególnych bohaterów (mogą je rysować lub zapisywać słownie na poszczególnych „wyspach”). W drugiej części zajęć nauczyciel rozpoczyna rozmowę na temat relacji łączących poszczególnych członków rodziny. Dzieci rysują połączenia pomiędzy poszczególnymi wyspami (osobami) na przykład w formie łódek/promów. Na zakończenie uczniowie przyglądają się opracowanej mapie i rozmawiają o miejscu i „ważności” poszczególnych osób w rodzinie oraz dużej ofiarności członków rodziny dla podtrzymania tych więzi. Film jest także okazją do rozmowy o tym, jakie konsekwencje może mieć ryzykowne działanie, nawet podjęte w słusznej sprawie.

Inne polecane filmy:

7) umiejętność rozumienia odczuć zwierząt, wyrażania tych stanów za pomocą wypowiedzi ustnych i pisemnych oraz różnorodnych artystycznych form wyrazu.

Filmy o zwierzętach (zarówno te fabularne, animowane, jak i dokumentalne) należą do najbardziej lubianych przez dzieci, ale też są chyba najliczniej reprezentowaną grupą filmów dla najmłodszej widowni. Dlatego warto wykorzystywać je do celów edukacyjnych. Przykładem takiego filmu jest Pajęczyna Charlotty w reż. Gary’ego Winicka opowiadający o niezwykłej przyjaźni pajęczycy Charlotty i prosiaczka Wilbura. Prezentuje on świat z perspektywy zwierząt oraz pokazuje wartość prawdziwej, choć nieoczywistej przyjaźni. Propozycja zajęć z wykorzystaniem tego filmu na temat: „Cudem jest prawdziwy przyjaciel” dostępna jest na stronie http://edukacjafilmowa.pl/pajeczyna-charlotty-2006-2/

Inne polecane filmy:

  • Saga prastarej puszczy – film dokumentalny Bożeny i Jana Walencików opowiadający w ciekawy i pełen dramaturgii sposób o tajemnicach Puszczy Białowieskiej
  • Legendy sowiego królestwa, reż. Zack Snyder (opracowanie tego filmu zawierające tropy interpretacyjne oraz pomysły na zajęcia, a także scenariusz zajęć filmowych dostępne są na stronie edukacjafilmowa.pl)
  • Kubuś i przyjaciele, reż. Stephen J. Anderson, Don Hall
  • Lassie, reż. Charles Sturridge
  • Zakochany kundel, reż. Hamilton Luske
  • Mała syrenka, reż. Jamie Mitchell
  • 101 Dalmatyńczyków, reż. Stephen Herek
  • Kubuś i Hefalumpy, reż. Frank Nissen
  • Król lew, reż. Rob Minkoff, Roger Allers

Propozycje wykorzystania filmu do realizacji wymagań szczegółowych (treści nauczania) przewidzianych w podstawie programowej dla klas 1–3 szkoły podstawowej.

Edukacja polonistyczna

We współczesnej szkole trudno sobie wyobrazić edukację polonistyczną bez odwołania się do filmu (ale i gatunków telewizyjnych, radiowych i internetowych), gdyż film jest sztuką, z którą dziecko styka się na co dzień od najmłodszych lat. Konieczne jest więc przygotowywanie dzieci do świadomego i pogłębionego odbioru filmów. Niezbędny jest również wpływ rodziców, nauczycieli, wychowawców na kształtowanie gustu filmowego dzieci, nauczenie ich selektywnego podchodzenia do propozycji kanałów telewizyjnych, internetu i kin.

Oto propozycje wykorzystania filmów do realizacji wymagań z zakresu edukacji polonistycznej:

  1. Osiągnięcia w zakresie mówienia. Uczeń:

1) wypowiada się płynnie, wyraziście, stosując adekwatne do sytuacji techniki języka mówionego: pauzy, zmianę intonacji, tempa i siły głosu; (…);

3) wypowiada się w formie uporządkowanej i rozwiniętej na tematy związane z przeżyciami, zadaniem, sytuacjami szkolnymi, lekturą czy wydarzeniem kulturalnym; (…)

5) układa w formie ustnej opowiadanie oraz składa ustne sprawozdanie z wykonanej pracy;

  1. Osiągnięcia w zakresie czytania. Uczeń:

(…)

3) wyodrębnia postacie i zdarzenia w utworach literackich, ustala kolejność zdarzeń, ich wzajemną zależność, odróżnia zdarzenia istotne od mniej istotnych, postacie główne i drugorzędne; wskazuje cechy i ocenia bohaterów, uzasadnia swą ocenę, wskazuje wydarzenie zmieniające postępowanie bohatera, określa nastrój w utworze; odróżnia elementy świata fikcji od realnej rzeczywistości; byty rzeczywiste od medialnych, byty realistyczne od fikcyjnych; (…)

5) eksperymentuje, przekształca tekst, układa opowiadania twórcze, np. dalsze losy bohatera, komponuje początek i zakończenie tekstu na podstawie ilustracji lub przeczytanego fragmentu utworu;

  1. Osiągnięcia w zakresie pisania. Uczeń:

(…)

2) układa i zapisuje opowiadanie złożone z 6–10 poprawnych wypowiedzeń w ramach zagadnień opracowanych podczas zajęć; opisuje np. osobę, przedmiot, element świata przyrody na podstawie własnych obserwacji lub lektury;

Do przekazywania uczniom i doskonalenia powyższych umiejętności z powiedzeniem można wykorzystać film, który dzięki zaangażowaniu emocjonalnemu dziecka, skłania je do wypowiedzi i angażuje w rozmowę.

Propozycja zajęć:

Po obejrzeniu rekomendowanej wcześniej animacji Własny domek dzieci:

  • opisują wygląd domku oraz Oli i Olka (bogacą słownictwo dotyczące kolorów, kształtów, cech zewnętrznych człowieka i części jego ciała itp.);
  • pracując w parach, opowiadają sobie wzajemnie obejrzaną historię z perspektywy rożnych bohaterów (wzbogacają słownictwo dotyczące stanów emocjonalnych i przeżyć oraz charakterystyki bohatera i oceny jego postępowania);
  • wspólnie układają dialogi do wybranych fragmentów filmu;
  • wyciągają wnioski z obejrzanej historii – np. układają kodeks obowiązujący przyjaciół;
  • rysują na tablicy (na kartce) bohaterów własnej historii (lub inna przygodę Domku, Oli i Olka) i opowiadają tę historię na forum klasy.

Przedstawione wyżej propozycje ćwiczeń można wykorzystać także przy innych filmach.

Inne polecane filmy:

Warto też sięgnąć po adaptacje wybranych lektur przewidzianych w podstawie programowej:

  • Hans Christian Andersen, Baśnie (do wyboru); na podstawie baśni Andersena powstało wiele mniej lub bardziej wiernych ekranizacji, między innymi: Królowa Śniegu (2013) w reż. Maksim Sveshnikov, Vladlen Barbe, Mała Syrenka (1989), Brzydkie kaczątko, Calineczka (1994) w reż. Dona Blutha i Gary’ego Goldmana i inne.
  • Astrid Lindgren, Dzieci z Bullerbyn; (film z 1986 r. w reż. Lasse Hallströma oraz tego samego reżysera Dzieci z Bullerbyn: nowe przygody z roku 1987).
  • Hugh Lofting, Doktor Dolittle i jego zwierzęta; (film Dr Dolittle z roku 1989 w reż. Betty Thomas, a także Doktor Dolittle w reż. Richard Fleischer z roku 1967).

Edukacja społeczna

Praca z filmem może także wspierać realizację celów kształcenia w zakresie społecznego obszaru osiągnięć ucznia oraz wychowania do wartości. Głównym tematem wielu filmów, adresowanych nie tylko do dzieci, są zagadnienia i problemy związane z systemem wartości (miłość, przyjaźń, rodzina, lojalność, dobro, prawda itp.), a walka dobra ze złem jest podstawowym tematem większości tekstów kultury: od mitów, baśni i legend po współczesne filmy, gry komputerowe itp. Dlatego sięganie po film jako wsparcie w rozwoju społecznym dziecka wydaje się naturalne, tym bardziej, że samo wspólne oglądanie filmu może mieć charakter społeczny i pomagać w budowaniu wspólnoty w grupie rówieśniczej. Konkretne filmy zaś mogą być przyczynkiem do rozmowy o wartościach uniwersalnych oraz istotnych dla konkretnej grupy.

Osiągnięcia w zakresie rozumienia środowiska społecznego. Uczeń:

1) identyfikuje się z grupą społeczną, do której należy: rodzina, klasa w szkole, drużyna sportowa, społeczność lokalna, naród; respektuje normy i reguły postępowania w tych grupach;

2) wyjaśnia, iż wszyscy ludzie posiadają prawa i obowiązki, wymienia własne prawa i obowiązki, przestrzega ich i stosuje je w codziennym życiu;

4) ocenia swoje postępowanie i innych osób, odnosząc się do poznanych wartości, takich jak: godność, honor, sprawiedliwość, obowiązkowość, odpowiedzialność, przyjaźń, życzliwość, umiar, powściągliwość, pomoc, zadośćuczynienie, przepraszanie, uznanie, uczciwość, wdzięczność oraz inne, respektowane przez środowisko szkolne;

Powyższe cele można osiągnąć dzięki wykorzystaniu filmu, analizując bezpieczny przykład konkretnego bohatera filmowego, czy danej grupy bohaterów, których uczniowie charakteryzują (bogacą słownictwo w tym zakresie) poddadzą ocenie. Następnie rozmowę można przenieść na problemy bezpośrednio dotyczące uczniów.

Propozycja zajęć:

Przykładem mogą być zajęcia dotyczące filmu Orps w reż. Atle Knudsen, którego bohaterowie – grupa dzieci wykluczonych z orkiestry – nie rezygnują z marzeń o karierze muzycznej. W trakcie analizy tego filmu uczniowie mogą stworzyć spis reguł obowiązujących w ukazanej w filmie społeczności, zastanowić się nad wartością tych reguł oraz nad tym, czy owe reguły są przestrzegane. Film może być pretekstem do rozmowy na temat wartości posiadania pasji, determinacji w dążeniu do celu i realizacji marzeń, ale również do rozważań o potrzebie przynależności do grupy.

Opracowanie tego filmu ze wskazaniem tropów interpretacyjnych i pomysłów na zajęcia dostępne jest na stronie http://edukacjafilmowa.pl/orps-2009/.

Inne polecane filmy:

  1. Osiągnięcia w zakresie rozumienia środowiska społecznego. Uczeń (…)

9) szanuje zwyczaje i tradycje różnych grup społecznych i narodów, przedstawia i porównuje zwyczaje ludzi, np. dotyczące świąt w różnych regionach Polski, a także w różnych krajach;

  1. Osiągnięcia w zakresie orientacji w czasie historycznym. Uczeń:

1) opowiada o legendarnym powstaniu państwa polskiego, wyjaśnia związek legendy z powstaniem godła i barw narodowych, przedstawia wybrane legendy dotyczące regionu, w którym mieszka lub inne;

Filmy są niewątpliwie źródłem wiedzy na temat życia ludzi w innych regionach i krajach, na temat ich obyczajowości, obrzędów, zasad społecznych itd. Zatem ważnym etapem w kształtowaniu u dzieci postawy akceptacji i tolerancji dla odmienności, jest przybliżanie im istoty odmienności kulturowych, religijnych, rasowych itd.

Propozycja zajęć:

W ciekawą podróż po regionach etnograficznych Polski można zabrać uczniów z pomocą bohaterki cyklu animowanego Wędrówki Pyzy (dostępnym na YouTube). Po obejrzeniu odcinaka Wesele kujawskie uczniowie rozmawiają o poznanych obyczajach weselnych, opowiadają też o innych zwyczajach, które kultywowane są w ich domach – na przykład związanych z Bożym Narodzeniem czy Wielkanocą. W podróż po odległych zakątkach świata mogą zabrać młodych widzów ich ulubieńcy – Bolek i Lolek (film Wielka wyprawa Bolka i Lolka w reż. Władysława Nehrebeckiego i Stanisława Dulza) oraz niezwykle lubiany Żółwik Sammy (Żółwik Sammy: W 50 dni dokoła świata, reż. Ben Stassen).

Inne polecane filmy:

Edukacja przyrodnicza

Film pełni także funkcję poznawczą, przybliża wiedzę o świecie – także świecie zwierząt i roślin. Dlatego film na zajęciach z edukacji przyrodniczej może być ciekawym elementem wzbogacającym merytorycznie oraz pobudzającym zainteresowanie i aktywność uczniów.

  1. Osiągnięcia w zakresie rozumienia środowiska przyrodniczego. Uczeń:

(…)

2) rozpoznaje i wyróżnia cechy ekosystemów, takich jak: łąka, jezioro, rzeka, morze, pole, staw, las, las gospodarczy; określa składowe i funkcje ekosystemu na wybranym przykładzie, np. las, warstwy lasu, polany, torfowiska, martwe drzewo w lesie;

3) rozpoznaje wybrane zwierzęta i rośliny, których w naturalnych warunkach nie spotyka się w polskim środowisku przyrodniczym; (…)

7) chroni przyrodę, wskazuje wybrane miejsca ochrony przyrody oraz parki narodowe, pomniki przyrody w najbliższym otoczeniu – miejscowości, regionie;

8) segreguje odpady i ma świadomość przyczyn i skutków takiego postępowania.

  1. Osiągnięcia w zakresie rozumienia przestrzeni geograficznej. Uczeń:

1) określa położenie i warunki naturalne swojej miejscowości oraz okolicy, opisuje charakterystyczne formy terenu, składniki przyrody, charakterystyczne miejsca, np. miejsca pamięci narodowej, najważniejsze zakłady pracy, w tym ważniejsze przedsiębiorstwa produkcyjne i usługowe, interesujące zabytki, pomniki, tereny rekreacyjne, parki krajobrazowe, parki narodowe; (…)

Dzięki współczesnej technice filmowej możemy podglądać zwierzęta w ich naturalnym środowisku, obserwować w przyspieszonym tempie, jak rosną rośliny, jak zmieniają się pory roku itd. Dlatego warto, wprowadzając dzieci w świat przyrody, sięgnąć po filmy przyrodnicze: dokumentalne, fabularne, animowane. Doskonałym źródłem wiedzy o życiu i zwyczajach zwierząt jest rekomendowana wcześniej Saga prastarej puszczy, dzięki której można przybliżyć uczniom życie rysia, wilka, żubra, bobra, mrówki, kruka itd. Świat najmniejszych mieszkańców łąki ukazuje film Mikrokosmos (reż. Claude Nuridsany, Marie Pérennou). Jego twórcy nakręcili także Makrokosmos pokazujący wędrówkę ptaków pokonujących ogromne odległości w poszukiwaniu pożywienia. Z kolei film Królestwo (reż. Jacques Perrin) – kręcony między innymi w Puszczy Białowieskiej – przybliża życie w dziewiczym lesie. Omówienie tego filmu dostępne jest na stronie http://edukacjafilmowa.pl/krolestwo-2015/.

Filmy mogą być też pomocne w edukacji ekologicznej. Przyczynkiem do takich działań może być film Żółwik Sammy: W 50 dni dookoła świata (reż. Ben Stassen), którego jeden z ważnych wątków pokazuje zagrożenia dla żółwika spowodowane zanieczyszczeniem morza oraz działaniami kłusowników. Scenariusz zajęć z wykorzystaniem tego filmu dostępny jest na stronie http://edukacjafilmowa.pl/zolwik-sammy-w-50-lat-dookola-swiata-2010-2/.

Inne polecane filmy:

Edukacja informatyczna

  1. Osiągnięcia w zakresie programowania i rozwiązywania problemów z wykorzystaniem komputera i innych urządzeń cyfrowych. Uczeń:

1) programuje wizualnie: proste sytuacje lub historyjki według pomysłów własnych i pomysłów opracowanych wspólnie z innymi uczniami, pojedyncze polecenia, a także ich sekwencje sterujące obiektem na ekranie komputera bądź innego urządzenia cyfrowego;

  1. Osiągnięcia w zakresie posługiwania się komputerem, urządzeniami cyfrowymi i sieciami komputerowymi. Uczeń:

1) posługuje się komputerem lub innym urządzeniem cyfrowym oraz urządzeniami zewnętrznymi przy wykonywaniu zadania;

Atrakcyjnym sposobem zintegrowania treści edukacyjnych z zakresu edukacji informatycznej, plastycznej i polonistycznej, a także społecznej może być wspólna praca nad krótkim filmem animowanym wykonanym klasyczną techniką poklatkową. Zależnie od upodobań uczniów – można wykorzystać technikę wycinankową, plastelinową, produktów sypkich lub animować przedmioty znajdujące się w otoczeniu dzieci (np. przybory szkolne – jak w Plastusiowym pamiętniku). Aby przystąpić do pracy nad filmem animowanym, dzieci powinny poznać podstawowe pojęcia związane z filmem (kadr, klatka, ujęcie, scena itp.). Planując kolejne etapy pracy, uczniowie muszą wziąć pod uwagę przygotowanie scenariusza, scenografii, bohaterów oraz odpowiedniego sprzętu: aparat cyfrowy, statyw i komputer z programem do montażu filmu animowanego.

Ciekawe doświadczenie, jakim jest wspólna praca nad filmem, na pewno zintegruje grupę, rozwinie umiejętności współpracy oraz poczucie odpowiedzialności. Pomocny dzieciom, ale i nauczycielowi wprowadzającemu tę wiedzę, będzie dostępny na stronie www.edukacjafilmowa.pl Elementarz młodego kinomana (http://edukacjafilmowa.pl/elementarz-mlodego-kinomana/). Zainteresowani znajdą tam także informacje, czym jest animacja i jak powstaje. Scenariusz zajęć o animacji z wykorzystaniem filmu Legendy sowiego królestwa dostępny jest na stronie: http://edukacjafilmowa.pl/legendy-sowiego-krolestwa-2010/

Etyka

Jednym z najważniejszych celów etyki w edukacji wczesnoszkolnej jest budzenie i rozwijanie refleksyjności i wrażliwości aksjologicznej ucznia oraz kształtowanie postawy szacunku, otwartości i odpowiedzialności.

Film jako narzędzie edukacyjne, może być istotnym wsparciem dla nauczyciela organizującego takie sytuacje edukacyjne, aby rozwijać naturalną wrażliwość dzieci, ich ciekawość drugiego człowieka, zapoznawać z zasadami i wartościami oraz przygotowywać do stosowania poznanych zasad.

Istotnym zadaniem zajęć etyki jest także przygotowanie dzieci do odpowiedzialnego formułowania i wyrażania ocen (z taktem i dużą wrażliwością), gdyż jest to umiejętność ważna w budowaniu relacji międzyludzkich oraz stanowi istotny aspekt kształcenia (samokształcenia) i wychowywania (samowychowania).

Osiągnięcia w zakresie rozumienia podstawowych zasad i pojęć etyki. Uczeń:

1) ma świadomość, że jako człowiek posiada swoją niezbywalną godność oraz że wszystkie inne osoby posiadają taką godność; (…)

3) dostrzega, że granice jego wolności wytycza godność i dobro innych osób,

  1. z kręgu rodziny, klasy, rówieśników;

4) odkrywa, że jego wybór rodzi konsekwencje, które dotyczą jego samego; (…)

8) ma świadomość, że każdej osobie ludzkiej, także jemu, należy się szacunek, że szacunkiem należy obdarzać także wspólnoty osób – rodzinę, klasę, naród (ojczyznę), w tym wspólnotę religijną – a także symbole tych wspólnot;

Osiągnięcia w zakresie stosowania poznanych zasad. Uczeń:

1) szanuje godność każdej osoby ludzkiej oraz swoją, wyraża swoim komunikatem werbalnym i niewerbalnym; (…)

5) naśladuje i przyjmuje jako własne zachowania dobre na podstawie doświadczeń ze świata realnego oraz przykładów płynących z tekstów literackich, filmów i innych źródeł; (…)

Propozycja zajęć:

Zajęcia mogą dotyczyć na przykład animowanego filmu przygodowego Rysiek Lwie Serce (reż. Manuel Sicilia) lub innego wybranego przez nauczyciela (np. odcinek serialu Smerfy czy Pszczółka Maja). Nauczyciel przygotowuje zdjęcia lub fotosy z filmu pokazujące ważne momenty akcji i zachowania bohaterów; dla uczniów przygotowuje kartoniki z zielonymi znakami + i czerwonymi znakami – (lub napisami DOBRZE i ŹLE). Następie prezentuje kolejne zdjęcia, przypomina wspólnie z uczniami sytuację zaistniałą w filmie i prosi o ocenę zachowania bohatera przez podniesienie odpowiedniego kartonika. Po każdej ocenie prowadzi krótką rozmowę, w której dzieci uzasadniają swoje zdanie, a przy ocenie negatywnej zastanawiają się, jak taktownie i z empatią uświadomić bohaterowi, że źle postępuje (można wykorzystać w tym celu elementy dramy). Odwołując się do zaproponowanego filmu Rysiek Lwie Serce, warto omówić przy okazji kodeks postępowania rycerza i zastanowić się, czy podobne zasady obowiązują współcześnie.

Inne polecane filmy:

[1] Kursywą zaznaczono treści zacytowane z Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r .w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej.

Problem do rozwiązania

Jeżeli nurtuje Cię jakiś problem związany z edukacją filmową

Napisz do nas

Dla uczniów – pomoc w doborze filmów do prezentacji i konkursów

Dla nauczycieli – pomoc w doborze filmów do treści nauczania