Wizyta (1974)
Reż. Marcel Łoziński
Anna Ryłek
Docelowa grupa odbiorców (etap edukacji): uczniowie szkół ponadgimnazjalnych/ponadpodstawowych. Nazwy przedmiotów (zajęć), na których można wykorzystać film: godzina wychowawcza, język polski, zajęcia humanistyczne (koło filmoznawcze, dziennikarskie), etyka.
Opis filmu:
Niezamężna kobieta opiekuje się starszą matką i utrzymuje się z gospodarstwa rolnego, które prowadzi sama. Ponieważ nie jest widywana na wiejskich zabawach ani nie szuka towarzystwa, a w ramach rozrywki woli odwiedzać teatr, czytać książki i korespondować z intelektualistami, uważana jest za miejscowego cudaka. Łoziński prezentuje nie tylko „ciekawą medialnie” postać, ale traktuje swój film jako dokument o samych mediach, moralności dziennikarskiej. Film powstał z inspiracji wywiadem, którego udzieliła telewizji Urszula Flis, jego bohaterka. Reżyser sam tak mówi o Wizycie:
„Wizyta jest filmem autotematycznym, o nas samych, filmowcach, dziennikarzach. O tym, jak łatwo wejść z butami do duszy człowieka, wypatroszyć go, naznaczyć na całe życie, a potem zostawić, wyjechać i robić następne filmy”.
Informacje o autorze filmu:
Marcel Łoziński (ur. 1940) jest reżyserem filmowym i dokumentalistą. Urodził się w Paryżu. Jest absolwentem PWSFTviT w Łodzi, twórcą wielokrotnie nagradzanych filmów dokumentalnych, wśród których znaleźć można: Jak żyć (1977), 89 mm od Europy (1993), Wszystko może się przytrafić z 1995 r. (w 2016 r. obraz ten wygrał w internetowym plebiscycie publiczności na najlepszy w historii polski film dokumentalny), Żeby nie bolało (1998), Tonia i jej dzieci (2011). Jego film 89 mm od Europy otrzymał, w kategorii najlepszy film krótkometrażowy, nominację do Oscara w 1994 roku. Marcel Łoziński jest Członkiem Amerykańskiej Akademii Filmowej AMPAS oraz Europejskiej Akademii Filmowej EFA. Wykłada w Mistrzowskiej Szkole Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy. Jego synem jest Paweł Łoziński – również znakomity dokumentalista.
Propozycje wykorzystania filmu podczas zajęć:
Film może być wykorzystany jako materiał pomocniczy na lekcjach wychowawczych, języka polskiego, etyki, koła filmowego, zajęć dziennikarskich.
Tematy/pytania do dyskusji:
- Odmienność, inność, indywidualizm – szansa czy przekleństwo? Rozważania wokół postawy bohaterki filmu.
- Wariatka czy feministka? Spojrzenie na Urszulę Flis kiedyś i dziś. Podobieństwa/ różnice – czym są uwarunkowane?
- Wybory życiowe i ich motywacje.
- Z prądem czy pod prąd? Jak żyć? Tak jak się chce, czy żeby się innym podobało?
- Cena indywidualizmu i odmienności.
- Co to znaczy być spełnionym w życiu?
- Moralność mediów. Sposób uprawiania zawodu dziennikarza.
- Pomagać? Ale jak? Sposoby reagowania na dostrzeganą wokół nas inność, niestereotypowość. Kiedy pomoc jest niezbędna, a kiedy bywa niepotrzebną ingerencją w świat drugiego człowieka?
- Autotematyzm w tekstach kultury.
Proponowane metody pracy:
- Drzewko decyzyjne przy realizacji tematów nr 4 i 5. Uczniowie zastanawiają się, jakie cele i wartości osiągnęłaby bohaterka filmu, żyjąc zgodnie z oczekiwaniami mieszkańców wsi. Co by straciła? Co zyskuje, żyjąc po swojemu? Na jakie problemy jest narażona?
- Dyskusja przy realizacji tematów nr 1, 2, 8.
- Piramida priorytetów przy realizacji tematu nr 3.
- Przy wyborze tematu nr 6 można poprosić uczniów o przeprowadzenie dokładniejszej analizy sceny rozmowy Urszuli i dziennikarki na temat spełnienia w życiu. Uczniowie zastanawiają się, którą z kobiet uważają za osobę spełnioną/ niespełnioną i dlaczego. Mogą rozważyć warunki, okoliczności owego „spełnienia”, zapisując je na jednej stronie kartki wg wzoru:
CEL/ CELE: …..………………………………………………………………………,
WARUNKI, OKOLICZNOŚCI: OBIEKTYWNE: …………………….……,
ZALEŻNE OD OSOBY: ……………………………………………………….…..
Na odwrocie kartki piszą swoje cele – krótkoterminowe i dalekosiężne. Przewidują, jakie warunki obiektywne i subiektywne pomogą im w ich osiągnięciu, a jakie mogą im przeszkodzić. - Temat 7. dla młodzieży zainteresowanej dziennikarstwem. Próba oceny stylu uprawiania dziennikarstwa pokazanego na filmie (wywiady z mieszkańcami wsi, samą bohaterką, jej matką). Czy dziennikarka jest obiektywna? Co chce osiągnąć? Do czego stara się przekonać Urszulę? Kiedy i dlaczego bohaterka ujawnia swoje uczucia? Jak inaczej można by podejść do tematu?
Uczniowie proponują inne pytania, inny sposób fotografowania i całej realizacji wywiadu/ reportażu. Można zachęcić uczniów do samodzielnego obejrzenia filmu Żeby nie bolało nakręconego przez M. Łozińskiego po 23 latach z tą samą bohaterką, a potem porozmawiać o technice i metodzie realizacji dokumentu.