Cele lekcji

cel ogólny

• przygotowanie uczniów do refleksyjnego odbioru dzieła filmowego

cele szczegółowe

uczniowie:

• określają problematykę filmu
• opisują życie mieszkańców Żłobisk
• prezentują historie wybranych postaci
• charakteryzują postawy bohaterów, ich stosunek do świata, śmierci
• wypowiadają i uzasadniają swoje zdanie
• określają funkcje zastosowanych w filmie środków wyrazu
• odczytują znaczenie ukrytych w obrazie symboli
• interpretują wybrane sceny filmowe
• pracują w grupie

Przebieg lekcji

1. Uczniowie, w ramach pracy domowej, obejrzeli film Dariusza Jabłońskiego „Wino truskawkowe”. Na początku lekcji nauczyciel przypomina, że został on nakręcony na podstawie opowiadań Andrzeja Stasiuka. Prowadzący odwołuje się do przygotowanej wcześniej prezentacji – slajdy, w których krótko przedstawione są sylwetki twórców – autora „Opowieści galicyjskich” oraz reżysera filmu i współautora scenariusza – Dariusza Jabłońskiego.

Następnie prowadzący prosi uczniów o refleksje na temat obejrzanego filmu, zadaje pytania:

• Jaki był ten film w odbiorze?
• Jakie wzbudził emocje, uczucia?
• Co zwróciło Waszą uwagę?
• Co Was zainteresowało lub zaintrygowało?

2. Nauczyciel daje każdemu uczniowi po jednej kartce samoprzylepnej i prosi, by każdy z nich napisał, o czym jest „Wino truskawkowe”.

Uczniowie wykonują polecenie, nauczyciel zbiera kartki, głośno odczytuje zapisy i przykleja fiszki na arkuszu papieru lub na tablicy. Kartki z podobnymi odpowiedziami umieszcza obok siebie (przykład – załącznik nr 1).

3. Nauczyciel zwraca uwagę, że w obrazie pojawiają się różne (wskazane przez uczniów) problemy, ale celem tej lekcji będzie przyjrzenie się dziełu D. Jabłońskiego, jako filmowej opowieści o życiu, miłości i śmierci. Prowadzący teraz dopiero podaje temat lekcji, a uczniowie uzupełniają zapisy w zeszytach.

4. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Prosi, by każda z nich zaprezentowała film od innej strony:

Grupa 1. – „Wino truskawkowe” to film o życiu
Grupa 2. – „Wino truskawkowe” to film o miłości
Grupa 3. – „Wino truskawkowe” to film o śmierci

Każdemu zespołowi prowadzący daje kartki z pytaniami, na które grupa powinna odpowiedzieć, rozważając zagadnienie, np.:

Grupa 1.

• Gdzie i kiedy rozgrywa się akcja filmu?
• Kim są bohaterowie?
• Czego dowiadujemy się o warunkach ich życia, pracy, zajęciach, marzeniach?
• Jakie miejsca stanowią ważne punkty w życiu mieszkańców Żłobisk?
• Kto je reprezentuje?
• Jaki jest obraz polskiej rzeczywistości po transformacji przedstawiony w filmie?

Grupa 2.

• Z którymi postaciami filmu wiążą się wątki miłosne?
• Jakie są ich miłosne historie?
• Jakie zmiany wywołuje miłość w życiu bohaterów?
• Co niesie ze sobą miłość w obrazie Dariusza Jabłońskiego?

Grupa 3.

• Jakie obrazy śmierci pojawiają się w filmie?
• Jak śmierć bliskich osób wpłynęła na życie filmowych bohaterów?
• Co sądzą na temat życia pozagrobowego?
• W jaki sposób śmierć wpisała się w historię miejsca, w którym żyją bohaterowie?

Uczniowie pracują w grupach. Po upływie 20 minut reprezentanci zespołów przedstawiają wnioski. Pozostali uczniowie mogą uzupełniać wypowiedzi kolegów i koleżanek.

5. Nauczyciel zwraca uwagę, że świat przedstawiony w filmie jest rzeczywisty – miejsca w nim opisane można odnaleźć na mapie. Pomimo tego, że czasy komunizmu już się skończyły, takich „zapadłych” wsi i miasteczek jest jeszcze w Polsce wiele. Można spotkać tam ludzi podobnych do filmowych bohaterów.

Prowadzący zadaje pytania:

• Co sprawia, że nie jest to tylko realistyczny obraz popegeerowskiej rzeczywistości?
• Jak jeszcze można nazwać świat ukazany w filmie?
• Jakimi środkami wyrazu posłużyli się twórcy filmu, by podkreślić niezwykły, magiczny wymiar świata, w którym żyją bohaterowie?

6. Nauczyciel prezentuje krótkie, wybrane przez siebie sceny, obrazy z filmu, w których zastosowane są różne środki wyrazu filmowego (muzyka Michała Lorenca – np. towarzysząca uwolnieniu duszy Kościelnego; zdjęcia Tomasza Michałowskiego – np. pejzaże Beskidu Niskiego, okolic Dukli z lotu ptaka; symbole – np. scena z zakwitającym amarylisem; humor – np. scena wigilii u Lewandowskiego). Prowadzący prosi uczniów, by nazwali te środki, a następnie zadaje pytania:

• Jakie jeszcze (oprócz przywołanego) symbole pojawiają się w filmie?
• Jak można je odczytać?

7. Prowadzący podkreśla, że zwykli, a zarazem niezwykli, są też bohaterowie obrazu Dariusza Jabłońskiego. Biedni, prości, leniwi, prymitywni, naiwni, niezaradni, otumanieni lokalnym winem truskawkowym czasem zachowują się i mówią jak ludowi mędrcy.

Nauczyciel prosi uczniów, by podali przykłady takich sytuacji, następnie odwołuje się do przygotowanej przez siebie prezentacji i przypomina niektóre wypowiedzi bohaterów, np.:

„Z robotą jak z pogodą, zmienia się.”
„O wszystko trzeba mieć do siebie żal.”
„Umiera się raz, a potem nic już nie można zmienić.
„Każdemu to, co ma pisane.”
„Są rzeczy niepojęte i mają takie być.”
„Ty sobie wisisz , a my tutaj wszystko musimy na swój rozum brać.”
„Czy tu jest źle albo gorzej niż gdzie indziej?”
„Jak nie myślę, chyba wierzę. Ale jak zaczynam myśleć, to nie wiem…”
„Trzeba żyć chłopie, trzeba żyć.”

Nauczyciel prosi chętnych uczniów o komentarz do tych wypowiedzi.

7. Nauczyciel kieruje uwagę uczniów na postać głównego bohatera filmu, zadaje pytania:

• Jaki wpływ na życie głównego bohatera ma jego pobyt w Żłobiskach?
• Czego doświadczył tutaj Andrzej?
• Czego nauczył się od mieszkańców miasteczka?
• Co zrozumiał?

8. Warto też, by uczniowie zastanowili się nad formą gatunkową obrazu Dariusza Jabłońskiego i znaczeniem tytułu. Nauczyciel zadaje pytania:

• Jaki gatunek filmowy reprezentuje „Wino truskawkowe”?
• Czemu służy wprowadzenie do filmu elementów różnych gatunków?
• Jak rozumiecie tytuł obrazu?
• Co symbolizuje?
• Jak zatem smakuje wino truskawkowe?

9. Podsumowując rozważania o obrazie „Wino truskawkowe”, nauczyciel korzysta z przygotowanej przez siebie prezentacji i przywołuje dwie wypowiedzi: autora „Opowieści galicyjskich” – Andrzeja Stasiuka i twórcy filmowej adaptacji tego dzieła, reżysera – Dariusza Jabłońskiego:

„To nie jest film do rozumienia, to jest film do myślenia, historia o tym, że każdy z nas kiedyś zacznie szukać swoich źródeł życiowej mocy…”[http://wideo.onet.pl/film-dariusz-jablonski-i-andrzej-stasiuk-o-winie-truska,29078,w.html]

„Film przypomina książkę. Właściwie teraz to już sam nie wiem, co według czego było robione. Darek Jabłoński ustawił kamerę w tych samych miejscach, w których wiele lat temu wymyśliłem Opowieści galicyjskie. W ten przedziwny sposóbmogę dzisiaj oglądać własne wizje, własne myśli. I ta opowieść o miłości, śmierci i o pokutującym duchu została rozświetlona jakimś nieco nieziemskim blaskiem, cudownym blaskiem kina, który przypomina jednak jasność nadprzyrodzoną. Tym razem chyba udało się pokazać niewidzialne.”[Andrzej Stasiuk, „Opowieści galicyjskie”, Wołowiec 2011].

10. Nauczyciel ocenia ustnie pracę klasy, prosi chętnych uczniów o refleksje na temat zajęć, zadaje pracę domową

Praca domowa

(do wyboru)

1. Odwołując się do filmu Dariusza Jabłońskiego „Wino truskawkowe” oraz własnych refleksji, skomentuj słowa jednego z bohaterów: „Trzeba żyć chłopie, trzeba żyć”.
2. Który z filmowych bohaterów wzbudził Twoje zainteresowanie, sympatię? Uzasadnij swój sąd.

Załączniki

Załącznik nr 1.