Krótka informacja o filmie

Bohaterami filmu są miłośnik serów przygód Wallace i jego wierny pies Gromit. Tym razem biorą udział w wydarzeniach rozgrywających się na przedmieściach pewnego brytyjskiego miasteczka. Jego mieszkańcy przygotowują się do konkursu na największe wyhodowane przez nich warzywo. Impreza ta odbywa się nieprzerwanie od kilkuset lat w pałacu Tottington i stała się dla tubylców najważniejszym wydarzeniem kulturalnym. Przygotowania do najbliższej edycji zostają zakłócone przez niespotykaną dotychczas plagę królików, która niszczy plony dzielnych ogrodników. Na pomoc przychodzi im Anti-Pesto – firma prowadzona przez Wallace’a – zajmująca się humanitarnym wyłapywaniem wszelkich szkodników. Jednak nawet najbardziej wyrafinowane pułapki zawodzą, gdy w okolicach zaczyna grasować bestia, która pod osłoną nocy bezlitośnie szlachtuje bezbronne warzywa. Wtedy na pomoc mieszkańcom, a przede wszystkim Wallace’owi przychodzi Gromit.

Związki z podstawą programową

Klasy IV-VI

Język polski

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń:

• Nazywa swoje reakcje czytelnicze (np. wrażenia, emocje);
• Wyraża swój stosunek do postaci.
• Dostrzega swoistość artystyczną dzieła;
• Odróżnia fikcję artystyczną od rzeczywistości;
• Odróżnia realizm od fantastyki
• Wyodrębnia elementy dzieła filmowego i telewizyjnego (scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska);
• Wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego), potrafi nazwać ich tworzywo (ruchome obrazy, warstwa dźwiękowa);
• Omawia akcję, wyodrębnia wątki i wydarzenia;
• Charakteryzuje i ocenia bohaterów;
• Odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym;

Wartości i wartościowanie. Uczeń:

• Odczytuje wartości pozytywne i ich przeciwieństwa wpisane w teksty kultury (np. przyjaźń – wrogość, miłość – nienawiść, prawda – kłamstwo, wierność – zdrada).

Plastyka

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji – percepcja sztuki. Uczeń:

• Korzysta z przekazów medialnych oraz stosuje ich wytwory w swojej działalności twórczej (zgodnie z elementarną wiedzą o prawach autora).

Tworzenie wypowiedzi – ekspresja przez sztukę. Uczeń:

• Podejmuje działalność twórczą, posługując się podstawowymi środkami wyrazu plastycznego i innych dziedzin sztuki (fotografika, film) w kompozycji na płaszczyźnie i w przestrzeni (stosując określone materiały, narzędzia i techniki właściwe dla tych dziedzin sztuki);

Rozwój zainteresowań i pożądanych umiejętności uczniów

Pomysły na zajęcia filmowe, proponowane metody pracy z filmem

Rozwijanie rozmienia tekstu filmowego

Wallace i Gromit w „Klątwie królika” przeżywają swoje przygody z różnych perspektyw. Wallace, który wprawdzie sam oburza się na olbrzymiego królika, nie zdaje sobie sprawy ze swojej przemiany. Jako dobry facet, jakim w istocie jest, nigdy nie zjadłby ulubionych warzyw swoich sąsiadów. Jednakże nie potrafi się opanować przed byciem zagrożeniem dla ogrodniczych produktów sąsiadów, ani przed wbiciem swoich zębów w smakowitą zieleninę, hodowaną przez Lady Tottington. Nie ma pojęcia, że stanowi zagrożenie dla swojego otoczenia i sam stoi w jego obliczu. Natomiast Gromit, czworonogi, właściwy bohater tej historii, sam dochodzi do tej prawdy po śladach i dzieli się tym dochodzeniem z publicznością. Razem z nim widownia zaczyna coś podejrzewać, potem ogląda przemianę Wallace’a w jego sypialni, a na końcu to dzięki Gromitowi obserwuje pomyślne rozwiązanie całej sytuacji. Gromit osiąga to wszystko bez wypowiedzenia ani jednego słowa, jego mimika i działania są wystarczająco wymowne.

Zadanie dla uczniów (po projekcji filmu):

To może być ciekawe zadanie oddać głos Gromitowi. Niech uczniowie opowiedzą tę historię z jego perspektywy, biorąc pod uwagę jego odczucia i wrażenia. Chodzi tu o to, by uczniowie rozpoznali, co buduje napięcie opowiadania, a także jego konstrukcję i strukturę.

Inni mogą być poproszeni o opisanie, w jaki sposób Gromit wyraża swoje emocje i wrażenie, jakie na nim robią niektóre informacje, które poznaje w trakcie swojego dochodzenia. Co on przezywa?

Niech dzieci opiszą kilka scen, np.

• Jak Gromit przeżywa przemianę Wallace’a;
• Gromit obserwuje Wallace’a w szklarni razem z Lady Tottington;
• Gromit idzie śladami w swoim domu.

Te opisy będą prawdopodobnie się różniły między sobą. Niech pozostałe dzieci ocenią na ile te opisy się różnią. Czy Gromit u wszystkich wzbudza to samo wrażenie i te same odczucia? Jeżeli nie – to dlaczego? Czy dzieci mają jakąś ulubioną scenę z Gromitem? Którą? Dlaczego właśnię tę?

Gatunek i parodia (dla starszych uczniów)

Ten film oparty jest na parodii i filmowych cytatach. Zarówno podstawowa struktura historii jak i wiele szczegółów nawiązuje do elementów horroru, np. niesamowita scena nocą na cmentarzu, czy w kościele, kiedy pastor po raz pierwszy widzi królika.

Z kolei scena, w której olbrzymi królik razem z Lady Tottington wspina się na wieżę, przypomina scenę z filmów o King Kongu, kiedy on wspinał się na Empire State Building razem z białą kobietą.

Starsi uczniowie, którzy mają już pewne filmowe i gatunkowe doświadczenie, powinni bez trudu wskazać kilka tropów/tytułów, jakie nasuwa im ten film.

Pomogą im w tym następujące wskazówki:

• czy w Klątwie królika znajdują się sceny przypominające ci inne filmy?
• jakie to są sceny? Jakie konkretne filmy i gatunki przychodzą ci na myśl?
• z pewnością skojarzy im się ten film z horrorem, ale czy to jest horror? Nie, on raczej parodiuje konwencję horroru, co nadaje filmowi komediowy ton.

Konwencje gatunkowe w historii „Wallace i Gromit: klątwa królika”

• film bazuje przede wszystkim na motywach stosowanych w podgatunku horroru, jakim są filmy o wilkołakach;
• punktem wyjścia takich historii jest reguła, że człowiek ugryziony przez wilkołaka, sam się nim staje. W tym filmie ten motyw zagrał nieco inaczej. Wallace nie został ugryziony przez jakiegoś wilkołako-królika, to raczej jego własny wynalazek okazał się być dla niego zgubny. W tym punkcie odniesieni zostajemy też do motywu „DrJekyll i Mr Hyde”, znanego z powieści Louisa Stevensona. Opowiada ona historię szanowanego lekarza i genialnego naukowca dr Jekylla, który chce udowodnić swoją teorię, że dobro i zło są w człowieku zupełnie oddzielone. W przeprowadzonym przez siebie eksperymencie zamienia się w odrażającego zbrodniarza Mr Hyde’a i traci nad nim kontrolę.
• Wallace zamienia się w filmie nie tylko w przestępcę, ale – co właśnie jest komiczne – w olbrzymiego królika, który niszczy warzywa w ogródkach mieszkańców wioski. Jego nocna przemiana w niepanujące na sobą zwierzę jest motywem budującym opowieści o wilkołakach. Ważne jest też i to, że on początkowo nie zdaje sobie z tego sprawy, dopiero stopniowo do niego dociera, co się z nim dzieje.
• gdy wielkie zwierzę zagraża lokalnej społeczności, musi zostać pokonane. Film parodiuje tutaj zwyczaje brytyjskiego życia poza miastem. Kiedy pojawia się niebezpieczeństwo, najważniejsze staje uratowanie tradycji konkursu z tak wielką troską pielęgnowanych roślin.
• ktoś ze społeczności musi stawić czoła monstrum. Ironiczny środek w filmie: Wallace musi wspólnie z Gromiłem wpaść na jego ślad. W tradycyjnie zbudowanym horrorze monstrum jest wrogiem, antagonistą, który musi zostać unicestwiony przez bohatera, protagonistę. Niekiedy, w parodiach lub w późniejszych horrorach, to monstrum jest protagonistą, po stronie którego w zasadzie my stoimy. W tym filmie mamy do czynienia właśnie z takim przypadkiem. Właściwym antagonistą jest Victor Quartermaine, który odkrywa tajemnicę Wallace’a i chce to wykorzystać, by sprzątnąć rywala w walce o względy Lady Tottington
• wilkołako-królik może – podobnie jak wilkołak czy wampir – tylko w pewien szczególny sposób zostać zwyciężony. W tym filmie potrzebna jest do tego złota nagroda.
• zazwyczaj dana klątwa może być pokonana tylko w obliczu śmierci, ale że tu mamy do czynienia z komedią, potrzebny jest happy end, który tutaj, w ramach parodii ociera się o absurd: Gromit budzi Wallace’a do życia zapachem jego ulubionego sera „Stinking Bishop Cheese, który zresztą jest prawdziwym produktem, a jego obroty od czasu tego filmu wzrosły o 500%.

Ćwiczenie aktywizujące, pomocne przy omawianiu w/w problematyki. Uczniowie wypełniają poniższą tabelkę.

Rozwijajmy własną parodię horroru – wychowanie plastyczne

Zadaniem dla uczniów może być wykonanie w formie pracy własnej, indywidualnej, ale także i grupowej. Mogą oni sami wykonać plastelinową postać z ulubionego horroru albo wymysleć własną postać z tego gatunku, a następnie zanimować jedną scenę lub sekwencję wybranego przez siebie horroru w jego parodię.

To naturalnie wymaga przygotowania i planu. W Internecie można znaleźć szereg stron z użytecznymi radami. Np. polska strona: www.animuj.pl

Pomocne materiały:

• Oficjalna strona filmu: http://movies.uip.de/wallaceandgromit
• Oficjalna strona studia, które stworzyło Wallace’a i Gromita: www.aardman.com
• Polska strona dotycząca animacji: www.animuj.pl
• Płyta dvd z filmem, zawiera ciekawe dodatki, pokazujące pracę animatorów nad filmem.

Dodatkowe zadania dla uczniów, rozwijając jego kreatywność:

• jak myślisz, z czego może/powinna składać się mikstura, powodująca prawidłową, ekologiczną hodowlę roślin, które na co dzień spożywamy. Skorzystaj s Internetu i wyszukaj właściwe składniki.
• Wallace jest wynalazcą, którego pomysły ulepszają życie. Spróbuj i ty zaprojektować urządzenie, które ułatwi ci życie. Możesz to zrobić zarówno w formie rysunku, jak i modelu i zaprezentować jego działanie.
• jeżeli uważasz, ze twój wynalazek może się przydać innym, musisz go wypromować. Przygotuj ulotkę/plakat reklamujący wraz z hasłem kampanii.

Tropy interpretacyjne, w tym zagadnienia filmoznawcze

Kreowanie plastelinowych bohaterów

WALACE I GROMIT: Klątwa królika okazał się kolejnym, wielkim sukcesem, zarówno artystycznym, jak i komercyjnym brytyjskiego studia filmów animowanych, Aardman.

Firma zdobyła już Oscary za swoje wcześniejsze prace, krótkie filmy animowane „Wściekłe gacie” (1993) oraz „Golenie owiec” (1995). Nie mniej cenne dla twórców jest to, że wymyśleni przez nich w 1989 r. bohaterowie Wallace i Gromit stali się postaciami kultowymi.

A są oni dziełem starej, dobrej pracy ręcznej, w najlepszym tego słowa znaczeniu.

Wszystkie występujące w filmie Steve’a Boxa i Nicka Parka figurki zostały uformowane z plasteliny, a następnie sfilmowane w sposób zapewniający ciągłość ruchu.

Taki efekt osiąga się dzięki temu, że poszczególne ujęcia różnią się minimalnym ruchem postaci. Także zmiany wyrazu ich twarzy są bardzo powolne i ostrożne, dzięki czemu daje się uchwycić efekt niezwykłej naturalności.

Na jedną sekundę filmu składają się 24 klatki. Do zanimowania przygód Wallace’a i Gromita konieczne było wykonanie 115.000 pojedynczych klatek. Wykonanie jednej frazy ruchu, odpowiadającej efektowi poruszania się ust wymagało całego dnia pracy. W niektórych momentach, np. dla efektu uzyskania mgły, która powleka cmentarz, czy refleksów na sierści królika, skorzystano z komputerowej animacji 3D.

Mistrzostwo całego teamu widać na każdym kroku. Zespół, składający się z 250 osób, pracował nad tym filmem przez 5 lat, zużył 2,8 ton plasteliny w 48 kolorach a tygodniowo potrzebowano 1000 nasączonych chusteczek, żeby zmyć resztki plasteliny z palców.

Zbudowano 30 różnej skali scen i miejsc, aby ponad 40 pojedynczych figurek mogło precyzyjnie i wiarygodnie odegrać swoje role.

Przykłady: rajska sceneria domu Lady Tottington, pod którego dachem rozpiera się mnóstwo różnych roślin; ręcznie malowane tapety czy też ze smakiem i w detalach urządzona piwnica w domu głównych bohaterów, w której żyją uwięzione króliki, albo ulice i ogrody sąsiadów, wszystkim tym elementom musiano poświęcić tysiące godzin pracy.

Wielką troskę o szczegóły widać w tym filmie w każdym fragmencie, jest on równie efektowny jak wiele obrazów fabularnych z udziałem aktorów i sprzętu operatorskiego, właściwego dla tego rodzaju filmów.

Największe mistrzostwo „Klątwy królika” przejawia się w mimice postaci. Dotyczy to zarówno ekscentrycznych przedstawicieli mieszkańców miasteczka, jak i Victora Quartermaine’a, czy pastora oraz oczywiście Wallace’a a zwłaszcza Gromita. Pies nie może mówić, więc wszystkie swoje emocje i przeżycia wyraża mimiką. Z tego zadania twórcy wywiązali się znakomicie. Od zirytowania po strach, od zwątpienia po wściekłość, od wyśmiania po triumf – twarz Gromita potrafi to wszystko wyrazić równie przekonywująco, jak dokonują tego niektórzy aktorzy.

Obecne w filmie motywy funkcjonujące w kulturze

Problematyka filmu – tropy i wątki do omówienia

Dlaczego ten obraz podoba się wszystkim generacjom i grupom wiekowym?

Równie ważna jak postacie jest oczywiście sama historia, jej humor oraz jej bohaterowie, wśród których każdy znajdzie swoją ulubiona postać.

Młodszej publiczności film proponuje zrozumiale, pełne napięcia i przygód śledztwo z udziałem dwóch nadzwyczaj sympatycznych bohaterów: chodzi w nim o to, by znaleźć monstrum, które niszczy warzywa i Gromitowi udaje się to w sposób brawurowy. Młodej widowni łatwo się z nim identyfikować. Jego otoczenie nie docenia mądrego psa, natomiast dzieci mają w swoim życiu podobne doświadczenia jak Gromit z Wallacem: nie wszystko, co czynią dorośli jest godne uwagi i naśladowania i bezbłędne, nawet wtedy, gdy dorośli każą brać z siebie przykład.

Dla starszej widowni z kolei film jest uroczą parodią, w której mogą dostrzec pełne humoru cytaty z różnych filmów i gatunków, takich jak: Frankenstein, film noir, horror, King-Kong, Hitchcock, filmy o wilkołakach, czy też kino akcji. Fabuła „Klątwy królika” wygrywa te wszystkie tropy i struktury gatunkowe.

Przykłady: kluczowym motywem filmów o wilkołakach zawsze jest przemiana z człowieka w wilka, co najczęściej uwidocznia się poprzez okropne grymasy twarzy i deformacje ciała. Nawet Victor Quartermaine jest przerażony przemianą Wallace’a w lesie, w nocy, gdy towarzyszą temu grzmoty i błyskawice. Angielski tytuł filmu WALLACE & GROMIT THE CURSE OF THE WERE-RABBIT zawiera gatunkową aluzję do horroru. Mimo to film nie jest dla dzieci straszny, lecz one także są w stanie odebrać go jako pełną humoru parodię. Wilkołako-królik, w krawacie w czerwone cętki, który nie łaknie krwi, lecz warzyw, budzi śmiech. Film ewoluuje w stronę komedii dzięki dużej dawce humoru sytuacyjnego i zabawnym zdarzeniom w drugim tle, np. Stoisko na jarmarku zawierające napis „Hot Dogs, and Cats and Burgers” („Hot Dogi, koty i obywatele”).

Także postaci mają zabawne kształty, np. figura Lady Tottington wraz z jej fryzurą przypomina „T”, co dopełnia jej nazwisko; ona sama jest prototypem brytyjskiej arystokratki, która kocha zwierzęta i warzywa, więc nie pozwoli im zginąć. Jej przeciwieństwem jest mało sympatyczny snob Victor Quartermaine. W swoim kolonialnym ubraniu poluje na Wallace’a o dobrym sercu, pochodzącego z prowincjonalnego środowiska, którym Victor Quartermaine gardzi.

W centrum pozostają oczywiście Wallace i Gromit w swoich zielonych, robionych ręcznie bezrękawnikach, mieszkający w domu pełnym mniej lub bardziej przydatnych wynalazków, co także jest typowe dla brytyjskich mieszkańców wsi, którzy na dodatek lubią wielowiekowe tradycje. Łagodny i naiwny Wallace musi skorzystać z pomocy bardziej inteligentnego Gromita, gdyż szybciej od niego wyczuwa niebezpieczeństwo i potrafi swego pana przed nim ochronić.