Adresat zajęć: : uczniowie gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej.

Rodzaj zajęć: godzina wychowawcza, koło filmowe, dyskusyjny klub filmowy.

Cel ogólny zajęć: Ukazanie problemu alkoholizmu bohatera oraz jego relacji z dokumentalistą.

Cele szczegółowe:

Uczeń:

• zna definicję filmu dokumentalnego;
• potrafi wymienić cechy dokumentalisty;
• zwraca uwagę na relacje dokumentalista – bohater;
• potrafi wymienić sposoby radzenia sobie z problemem alkoholizmu ukazane w filmie Szczur w koronie;
• potrafi dokonać interpretacji tytułu filmu Jacka Bławuta;
• doskonali umiejętność analizy dzieła filmowego;
• doskonali umiejętność pracy w grupie.

Metody pracy: metoda „Ale kino”, burza mózgów, elementy heurezy, mapa myśli, dyskusja, prezentacja multimedialna.

Formy pracy: praca indywidualna, praca grupowa.

Środki i materiały dydaktyczne: film na DVD, projektor, ekran.

Słowa kluczowe: dokument, relacje dokumentalista – bohater, alkoholizm.

Bibliografia:

1. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Kielce 2000, ss. 9–15.

Czas trwania: 2 godziny lekcyjne + projekcja filmu.

Przebieg zajęć:

1 Tydzień przed obejrzeniem Szczura w koronie nauczyciel prosi dwóch chętnych uczniów o przygotowanie krótkich prezentacji multimedialnych na następujące tematy: film dokumentalny (ZAŁĄCZNIK NR 1), alkoholizm (ZAŁĄCZNIK NR 2).

2. Podczas lekcji, przed obejrzeniem filmu, uczeń przedstawia definicję filmu dokumentalnego w formie prezentacji multimedialnej.

3. Projekcja filmu z zastosowaniem jednego z wariantów metody „Ale kino”. Nauczyciel pokazuje film do 42:17 min. Następnie zatrzymuje nagranie i uczniowie w małych grupach opisują, jak wyobrażają sobie jego zakończenia. Poprzez dyskusję wybierają najlepsze z nich, opracowują je dokładnie i zapisują. Wypracowane przez zespoły propozycje zakończenia filmu są prezentowane przed całą klasą. Następnie uczniowie oglądają film do końca. Nauczyciel pyta: Z czego wynika takie zakończenie losów bohatera?. Uczniowie mogą udzielić odpowiedzi, że była to jego decyzja, że nie miał rodziny, która wspierałaby go itd.

4. Młodzież dzieli się pierwszymi wrażeniami po obejrzeniu filmu. Można pomóc uczniom, zadając dodatkowe pytania, np.:

• Jakie uczucia towarzyszyły Ci w trakcie oglądania filmu?
• Co wywarło na Tobie największe wrażenie?
• Co Cię zdenerwowało?
• Jaka scena utkwiła Ci najbardziej w pamięci?

5. Nauczyciel zadaje pytanie: Jakie cechy powinien mieć dokumentalista?. Młodzież za pomocą burzy mózgów tworzy listę cech twórcy filmów dokumentalnych.

6. Prowadzący pyta: Jakie relacje łączą reżysera z bohaterem? Chętni uczniowie wypowiadają się na ten temat. Nauczyciel przedstawia fragment wypowiedzi Jacka Bławuta:

„Dogmaty, czyli co jest dla mnie najważniejsze:

• Nie wybieram tematu czy bohatera, jeżeli jest mi on obojętny.
• Wyjmuję kamerę tylko wtedy, gdy czuję, że mam na to zgodę bohatera filmu.
• Nie naprawiam świata jego kosztem.
• Staram się być dyskretny.
• Żeby coś dostać, muszę również dużo dać.
• Staram się być cierpliwy.
• Wyłączam kamerę, kiedy czuję, że sytuacja jest niezręczna dla bohatera.
• Nie nadużywam zaufania bohatera.
• Myślę o tym, co go spotka po filmie.
• Robię filmy, żeby innym sprawiać radość, przywracać nadzieję” [1].

Nauczyciel pyta uczniów: Czy widzą odzwierciedlenie tego dekalogu w filmie Szczur w koronie?

7. Uczeń przedstawia przygotowaną w domu prezentację dotyczącą alkoholizmu.

8. Nauczyciel dzieli klasę na kilka grup i prosi o wypisanie objawów alkoholizmu, które zauważyli w postawie bohatera filmu — Michała. Zespoły prezentują efekty pracy na forum klasy.

9. Nauczyciel zadaje pytanie: Jak bohaterowie Szczura w koronie radzą sobie z chęcią picia alkoholu?”. Uczniowie wypowiadają się na ten temat, podają przykłady.

Prowadzący zadaje pytanie: Które z tych metod są skuteczne?

10. Następnie nauczyciel prosi o podanie sposobów pomocy osobie uzależnionej od alkoholu. Młodzież tworzy mapę myśli.

11. Podsumowanie: Prowadzący zadaje pytanie: Jak można zinterpretować tytuł filmu? Uczniowie w parach przygotowują odpowiedzi, a następnie chętni wypowiadają się na forum klasy.

Praca domowa:

(do wyboru)

1. Nakręć krótką etiudę dokumentalną, w której przedstawisz ważny dla Ciebie temat. Możesz pracować sam lub w grupie (ZAŁĄCZNIK NR 3).
2. Zaproponuj listę tematów, które mogą być interesujące dla współczesnego dokumentalisty.
3. Napisz recenzję filmu Szczur w koronie Bławuta.
4. Stwórz plakat do filmu Szczur w koronie Bławuta.

ZAŁĄCZNIK NR 1

Przygotuj prezentację dotyczącą filmu dokumentalnego, w której uwzględnisz:

• definicję,
• cechy,
• przykłady z kina światowego i polskiego,
• najbardziej znanych twórców.

Pamiętaj:

• nie zamieszczaj dużych partii tekstu na slajdach,
• przedstawiaj treść, którą chcesz omówić w punktach,
• mów, a nie czytaj.

ZAŁĄCZNIK NR 2

Przygotuj prezentację dotyczącą alkoholizmu, w której uwzględnisz:

• definicję,
• objawy,
• sposoby leczenia.

Pamiętaj:

• nie zamieszczaj dużych partii tekstu na slajdach,
• przedstawiaj treść, którą chcesz omówić w punktach,
• mów, a nie czytaj.

ZAŁĄCZNIK NR 3

Tworząc etiudę dokumentalną, pamiętaj o następujących zasadach:

1. Wybierz temat, który jest dla Ciebie interesujący.
2. Uzyskaj zgodę na udostępnianie wizerunku od osób, które będą występować w filmie.
3. Używaj muzyki tylko z legalnych źródeł.
4. Zadbaj o dobrą jakość obrazu i dźwięku.
5. Etiuda może mieć maksymalnie 5 min.

[1] Recenzja Piotra Pławuszewskiego, Opowieść reżysera, który chce być reżyserowany https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/7065/1/Piotr%20Pławuszewski%20-%20Opowieść%20reżysera,%20który%20chce%20być%20reżyserowany.pdf