Adresat zajęć: : uczestnicy zajęć pozalekcyjnych (od lat 12); dzieci i młodzież z pieczy zastępczej, dzieci i młodzież zagrożona wykluczeniem społecznym.

Rodzaj zajęć: zajęcia w ramach „zielonej szkoły” lub obozu przyrodniczo-filmowego, koło lub klub filmowy, warsztaty psychoedukacji filmowej, warsztaty filmowe lub dziennikarskie — zajęcia wieloetapowe łączące elementy psychoedukacji, etyki, zajęć terenowych i pracy twórczej uczestników.

Cel ogólny zajęć: Uświadomienie uczestnikom zajęć, że dążenie do pełni człowieczeństwa oznacza właściwe relacje i życzliwość w stosunku do świata przyrodniczego.

Cele szczegółowe:

Uczeń:

• poznaje obraz filmowy dotyczący jednego z mieszkańców Puszczy Białowieskiej — kruka;
• buduje swoją wrażliwość na świat przyrody;
• określa sytuacje i sceny świata przedstawionego w filmie, które obrazują relacje kruka ze światem oraz konflikty z człowiekiem;
• trenuje różne sposoby rozwiązywania konfliktów człowieka z przyrodą;
• wyraża swoje emocje;
• kształtuje swoją wrażliwość na dźwięk w filmie;
• dzieli się własnymi refleksjami oraz prezentuje własne opinie;
• doskonali umiejętność współpracy w grupie;
• korzysta z internetu, poszukując dostępnych informacji na temat kruka;
• trenuje kreatywne myślenie i prezentuje efekty pracy twórczej;
• rozwija swoje zainteresowania i pasje.

Metody pracy: burza mózgów, rozmowa nauczająca, ćwiczenie filozoficzne, praca twórcza uczestników, metoda wpływu sytuacyjnego, zajęcia terenowe.

Formy pracy: indywidualna, w grupach zadaniowych, zbiorowa.

Środki i materiały dydaktyczne: film Saga prastarej puszczy (2007–2008) w reżyserii Bożeny i Jana Walencików, sprzęt audiowizualny, projektor multimedialny, wydrukowany tekst ćwiczenia filozoficznego — dla każdego uczestnika (ZAŁĄCZNIK NR 1), list fikcyjnego członka Koła Przyrodniczo-Łowieckiego (ZAŁĄCZNIK NR 2), fragment tekstu A. Wajraka i N. S. Fernandez Kuna za kaloryferem, (ZAŁĄCZNIK NR 3), zdjęcia wybitnych, polskich fotografów przyrody — Jana Walencika, Artura Tabora, Miłosza Kowalewskiego — przedstawiające kruki (ZAŁĄCZNIK NR 4), rejestrator cyfrowy, aparaty fotograficzne ze statywami, komputer z oprogramowaniem Windows Movie Maker i AudaCity oraz dostępem do internetu, materiały papiernicze (papier, przybory do pisania, kredki, pisaki, plastelina, modelina, materiały przyrodnicze — według pomysłów uczestników), skaner.

Słowa kluczowe: las, kruk, ochrona gatunkowa kruka, relacje z przyrodą, film przyrodniczy.

Bibliografia:

1. D. Bałutowski, Jak oglądać filmy z młodzieżą. Film fabularny w psychoedukacji, terapii, profilaktyce, Warszawa 2010
2. R.P. Droit, 101 zabaw filozoficznych. Doświadczanie codzienności, Gdańsk 2004
3. M. Karetta, Atlas ptaków, Bielsko-Biała 2008
4. S. Kwiecień, A. Libhart, Historie, które wychodzą poza ekran[1]
5. E. Laprus, Serial jest teraz najważniejszy. Saga prastarej puszczy. Rozmowa z Bożeną i Janem Walencikami[2]
6. M. Przedpełska-Bieniek, Dźwięk w filmie, Warszawa 2009
7. A. Wajrak, N.S. Fernandez, Kuna za kaloryferem, Warszawa 2011.
8. [1] Dostęp na: http://www.miesiecznik.znak.com.pl
   [2] Dostęp na: http://zubrowa10.pl/wywiad-prasowy-serial-jest-teraz-najwazniejszy

Czas trwania: część wprowadzająca — ok. 30 min., etap rozmowy o filmie — 1 godzina + projekcja, etap pracy twórczej — ok. 10 godzin — zakończony pokazem wykonanych etiud lub prezentacji.

Przebieg zajęć:

Część wprowadzająca (opcjonalnie).

Prowadzący zapowiada uczestnikom zajęć projekcję filmu B. i J. Walencików pt. Saga prastarej puszczy, nie informując ich wcześniej, którą częścią filmu grupa będzie się zajmowała na kolejnych zajęciach.

2. Chętni uczestnicy wyszukują informacje o filmie dostępne w internetowej bazie pod adresem www.filmpolski.pl, po odczytaniu informacji dzielą się z pozostałymi członkami grupy wiedzą, którą zdobyli. Prowadzący, w razie potrzeby, stosuje pytania pomocnicze m.in.: Kiedy powstał film? Jakim gatunkiem filmowym posługują się autorzy obrazu? Z ilu części składa się seria Sagi? Jaka jest, w dużym uproszczeniu, fabuła filmu?

3. Uczestnicy wypowiadają się, czy czują się zaciekawieni tematem i sposobem jego realizacji, próbują uzasadnić swoje stanowisko. Mogą, jeśli mają taką potrzebę, opowiedzieć grupie, który z zaproponowanych bohaterów budzi ich największe zainteresowanie. Prowadzący informuje podopiecznych, że serial nie jest zbudowany chronologicznie i nie istnieje konieczność, aby oglądać go w kolejności zaproponowanej przez twórców.

4. Prowadzący zadaje uczestnikom pytanie: Jak to może być, poczuć się choć na chwilę dzikim zwierzęciem? Czy jest możliwe, aby człowiek zrozumiał naturę innej żywej istoty? Uczestnicy wypowiadają się na ten temat.

5. Po zakończeniu wypowiedzi uczestników nauczyciel dokonuje podsumowania, posługując się myślą ojca Stanisława Jaromiego: „Czyńcie sobie Ziemię kochaną”, która jest parafrazą biblijnego cytatu. Celem wypowiedzi jest uświadomienie uczestnikom, że człowiek powinien czuć się częścią przyrody, a nie koniecznie panować nad nią.

6. Prowadzący rozdaje uczestnikom tekst ćwiczenia filozoficznego (ZAŁĄCZNIK NR 1), które chętny uczeń odczytuje na głos. Po zakończeniu prowadzący zachęca do wypowiedzi na temat możliwości wykonania tego doświadczenia[1]. Jeśli w grupie znajdą się chętni do jego wykonania, prowadzący zapowiada, że na kolejnych zajęciach uczestnicy będą mogli o tym porozmawiać. W przypadku pracy z podobnym ćwiczeniem prowadzący powinien dobrze znać każdego z uczestników grupy, a podopieczni powinni mieć do prowadzącego duże zaufanie. W przypadku oporu któregoś z członków grupy, instruktor pozwala wycofać się z zadania. Jeśli uczestnik chce, może podać powód swojej decyzji. Jeśli okaże się, że żaden z uczestników nie czuje się gotowy do wykonania ćwiczenia, należy poprzestać na teoretycznej analizie tekstu lub wykluczyć wykorzystanie tego ćwiczenia.

Część właściwa zajęć — etap rozmowy o filmie.

1. Kolejne zajęcia rozpoczynają się od omówienia doświadczeń związanych z ćwiczeniem filozoficznym (jeśli w grupie znaleźli się chętni do jego wykonania). Prowadzący może pomóc uczestnikom poprzez pytania pomocnicze:

• W jakie zwierzę się wcieliłeś?
• Jakie było dla ciebie to doświadczenie? Czego nowego doświadczyłeś? Czego dowiedziałeś się o sobie?
• Czy udało ci się odblokować jakieś emocje, napięcia?
• Jak poczułeś się po zakończeniu tego doświadczenia?
• Jakie zwierzęta wybrali inni członkowie grupy?
• Czy dzięki takiemu doświadczeniu dowiedziałeś się czegoś nowego o kimś w grupie?
• Czy po wykonaniu tego ćwiczenia potrafisz sobie lepiej wyobrazić, jak może czuć się dzikie zwierzę?

2. Kolejnym etapem pracy jest emisja filmu B. i J. Walencików z serii Saga prastarej puszczy: Opowieść o kruku. Skaza odmieńca. Czołówka filmu zostaje zaprezentowana z użyciem obrazu i dźwięku. Od 2:23 do 8:42 minuty trwania filmu osoba prowadząca całkowicie wyłącza dźwięk (fabuła filmu opowiada początek historii bohatera, kruka, kiedy to odnaleziony przez drwali, trafia pod opiekę człowieka, a ten po opatrzeniu ran, wywołaniu odruchu przyjmowania pokarmów i wzmocnieniu ptaka, umieszcza go w kruczym gnieździe).

Po obejrzeniu tego fragmentu w taki sposób, uczestnicy próbują tylko na podstawie obrazu zinterpretować, co wydarzyło się w przebiegu fabuły. Uczestnicy zapisują swoje hipotezy na papierze dużego formatu. Można przypuszczać, że powstaną pewne błędy w zrozumieniu treści. Uczestnicy mogą odnieść się do sytuacji, w jakiej zostali postawieni. Jak czuli się oglądając fragment filmu bez dźwięku?

3. Po przeprowadzeniu rozmowy prowadzący powraca do początku historii kruka. Uczestnicy uzyskują wiedzę, w których miejscach nastąpiły pomyłki w zakresie interpretacji faktów. Dalsza część emisji filmu nie jest przerywana. Po obejrzeniu całości następuje rozmowa z uczestnikami. Prowadzący może zapytać:

• Czy domyślacie się, dlaczego początkowy fragment obrazu został wyemitowany bez dźwięku?
• Jakie odczucia towarzyszyły wam w trakcie oglądania filmu?
• Która sytuacja przedstawiona w filmie wywołała waszą największą uwagę?
• Jakie relacje kruka ze światem mogliście zaobserwować w filmie? (krucza rodzina, kruczy gang, inne zwierzęta zamieszkujące obszar puszczy, ludzie)
• Jakie relacje ludzi z krukiem mogliście obserwować w filmie?
• Jaki wpływ na dalsze losy głównego bohatera miał konflikt z człowiekiem?

4. Uczestnicy dzielą się na dwie grupy, jedna otrzymuje ZAŁĄCZNIK NR 2; druga ZAŁĄCZNIK NR 3.

Grupa nr I — Uczestnicy zapoznają się z ZAŁĄCZNIKIEM NR 2 — listem fikcyjnego członka Koła Przyrodniczo-Łowieckiego. Prowadzący informuje ich o tym, że kruk podlega ochronie gatunkowej częściowej. Uczestnicy dowiadują się również, na czym polega ten typ ochrony. Zadaniem uczestników jest opracowanie odpowiedzi adresowanej do Zenobiusza Furmana, zawierającej odwołanie się do prawa w Polsce. Uczestnicy mogą również użyć wszelkich argumentów skłaniających członka Koła do zmiany jego stanowiska.

Grupa nr II — Uczestnicy odczytują treść fragmentu książki A. Wajraka i N.S. Fernandez (ZAŁĄCZNIK NR 3). Ich zadaniem jest przygotowanie scenki dramowej, w której mają wytłumaczyć małej, około pięcioletniej dziewczynce, dlaczego nie powinna zabierać młodego, zdrowego kruka do domu, aby go wychować. Po zakończeniu zadania grupy prezentują sobie wzajemnie efekty swojej pracy.

5. Zakończeniem zajęć na tym etapie jest rundka, podczas której uczestnicy wypowiadają się na temat:

• Czego dowiedziałam się podczas zajęć?
• Co zrozumiałem podczas zajęć?
• Jak mogę wykorzystać tę wiedzę?

Część właściwa zajęć — etap pracy twórczej.

Motto zajęć:

„Jak łatwo jest oswoić kruka z człowiekiem.
A jak trudno człowieka oswoić z krukiem”.
Bożena i Jan Walencikowie

1. Jednym z ważnych elementów pogłębienia tematyki powinna się stać wycieczka do lasu położonego nieopodal wybranego ośrodka edukacji przyrodniczo-leśnej[2] lub pola biwakowego w miejscu wyznaczonym[3]. Nauczyciel może zaproponować uczestnikom prowadzenie różnych obserwacji świata przyrody podczas wizyty w lesie lub skorzystać z gotowej bazy ścieżek dydaktycznych czy oferty edukacyjnej dostępnej w leśnych ośrodkach. Po tego typu wycieczce warto porozmawiać z uczestnikami na temat ich osobistej relacji z przyrodą.

2. Po powrocie z wycieczki prowadzący prezentuje wybrane zdjęcia wybitnych polskich fotografów przyrody (ZAŁĄCZNIK NR 4). Uczestnicy zastanawiają się i odpowiadają na pytania: Jakich umiejętności i cech charakteru wymagało wykonanie takiego zdjęcia? Jakie było podejście do świata przyrody autorów zdjęć? (prócz sprzętu fotograficznego i wymaganej zgody prawnej).

3. Prowadzący zachęca uczestników do wykonania etiudy filmowej lub prezentacji (np. PowerPoint), która stanowiłaby próbę ilustracji cytatu B. i J. Walencików. Być może uczestnicy zaproponują także inne rozwiązania (np. cytaty z fragmentów zamieszczonych w załącznikach do zajęć lub własne refleksje na temat relacji kruk-człowiek). Uczestnicy mogą wykonać prace, posługując się zdjęciami dostępnymi w internecie (szanując prawa autorów fotografii) bądź wykonać samodzielnie figury z dostępnych materiałów (w tym przyrodniczych), posługując się techniką animacji poklatkowej. Grupy pracujące nad etiudą powinny samodzielnie zdecydować, na który wariant się decydują. W trakcie pracy nad etiudami opiekun pomaga grupom poszukiwać rozwiązań różnych problemów[4].

4. Po zakończeniu etapu prac nad materiałem wizualnym prowadzący prosi uczestników o zaproponowanie ilustracji dźwiękowej do poszczególnych etiud lub prezentacji .PowerPoint, zwracając uwagę uczestników na aspekt praw autorskich efektów akustycznych. Uczestnicy, mając dostęp do internetu, wyszukują dostępne zgodnie z prawem efekty.

5. Uczestnicy dokonują montażu efektów dźwiękowych w programie AudaCity i prezentują efekty swojej pracy grupie, która podejmuje decyzję, w jakim miejscu materiału wizualnego powinni je zamieścić.

6. Prowadzący prosi uczestników o ponowne zastanowienie się nad uzasadnieniem cytatu B. i J. Walencików umieszczonym w etiudach filmowych czy prezentacjach. Uczestnicy znajdują odpowiedzi na pytania: Czy zgadzam się z myślą wyrażoną przez autorów? Jeśli tak, dlaczego? Co jest dla mnie najważniejsze?

7. Opiekun prosi uczestników o nagranie przemyślanych przez nich wypowiedzi przy użyciu rejestratora cyfrowego — zwraca uwagę na eliminowanie zakłóceń w nagraniu (stukanie, szuranie), które mogą wpłynąć na jego jakość. Prowadzący dba o to, by uczestnicy wypowiadali się pełnymi zdaniami, wyraźnie i aby każdy uczestnik miał możliwość zaprezentowania swojego stanowiska.

8. Uczestnicy przesłuchują nagrany materiał i podejmują wspólnie decyzje, które wypowiedzi znajdą się w etiudach.

9. Uczestnicy dokonują montażu nagranego materiału i następnie, przy użyciu programu Windows Movie Maker, uzupełniają materiał wizualny dźwiękami.

10. Opiekun prosi uczestników o projekty okładki płyty z przygotowanymi etiudami filmowymi. Uczestnicy wykonują swoje projekty, następnie spośród wszystkich propozycji wybierają najciekawszą, taką która najlepiej — ich zdaniem — oddaje wspólną pracę. Przy pomocy skanera wybrana praca plastyczna staje się okładką płyty. Uczestnicy sprawdzają błędy, ostatecznie korygują pracę. Etiudy są nagrywane na płytę.

11. Uczestnicy organizują pokaz swoich etiud lub prezentacji. Mogą zaprosić na to wydarzenie swoje rodziny (opiekunów prawnych) i przyjaciół. Za zgodą uczestników materiały mogą zostać zamieszczone w internecie, np. na portalu zajmującym się ochroną przyrody w Polsce lub na stronie internetowej szkoły lub innej organizacji organizującej warsztaty.

ZAŁĄCZNIK NR 1

Ćwiczenie filozoficzne. Udawać zwierzę.
Czas trwania: 10–20 minut (wielokrotnie).
Materiały: żadne.
Efekt: przemieniający.

„Zamknij drzwi. Jest bardzo ważne, aby ci nikt nie przeszkadzał w czasie tego doświadczenia. Gdy tylko nabierzesz pewności, że jesteś sam, zacznij udawać zwierzę, które ci najbardziej odpowiada. Możesz na przykład oddychać jak pies: z wywieszonym językiem, z chrapliwym odgłosem wydobywającym się z gardła przy każdym wdechu. Obwąchuj hałaśliwie dywan, a zwłaszcza nogi mebli, kręć się dookoła siebie, jakbyś chciał złapać swój ogon, rozciągnij się z policzkiem przyklejonym do podłogi, obgryzaj sobie kolano lub przedramię. A może wolisz wedle talentu i nastroju miałczeć, mruczeć, muczeć, beczeć, rżeć. Gdakać, [krakać, wtrącenie A.C.], czykczyrykać i czykczylić. I wykonuj gesty towarzyszące tym hałasom.

Nie imituj! Celem nie jest odtwarzanie dźwięków czy naśladowanie zachowań. Ewentualne talenty naśladowcze w żadnym radzie nie będą ci pomocne. Staną się raczej przeszkodą. Chodzi bowiem o to, by wejść w skórę wybranego zwierzęcia. Niech nadejdzie. Kontroluj je tylko trochę lub wcale. W zależności od potrzeby chwili kwicz lub stękaj. Rozreguluj oddech, walaj się po ziemi. Trzyj głową o mur, o podłogę. Śliń się, liż, wykonuj gesty ociężałe lub swawolne. Postaraj się, jeśli trzeba, zmienić zęby, mięśnie, zapach. Miej pazury, dziób, sierść, rogi — wedle życzenia. Szukaj i znajduj w sobie te przedziwne ścieżki. Powinieneś powtarzać doświadczenie, by czynić postępy. Rezultat nie jest gwarantowany. Tu nie ma niczego, co można by zrozumieć. Wszystko trzeba poczuć.

Zorientujesz się bardzo szybko, że niektóre drogi są dostępne, a inne niemożliwe. I tak stosunkowo łatwo być lwem, wilkiem lub słoniem albo jeszcze hieną, antylopą, białym niedźwiedziem. Poza ssakami rozciągają się strefy mało dostępne dla kogokolwiek z wyjątkiem nadzwyczaj utalentowanych obywateli. Bardzo trudno stać się mrówką, kleszczem, muchą czy pająkiem. Do węży, dżdżownic i wszelkich bezkręgowców dostęp jest także znacznie utrudniony Ryby, ptaki i mięczaki też nie mają zbyt wiele do zaoferowania zwolennikom amatorskiego transformizmu. Nie wspominam nawet przeogromnego królestwa bakterii, które pozostaje prawie w całości zamknięte.

W sumie świat jest niewielki”[5].

ZAŁĄCZNIK NR 2[6]

Pismo Zenobiusza Furmana w sprawie możliwości odstrzału populacji kruków.

Opracujcie pismo odmowne z podaniem wszystkich możliwych argumentów skłaniających autora listu do zmiany stanowiska.

Warszawa 01.04.2016

Zenobiusz Furman[7]
Ul. Alternatywy 4/16
00-123 Warszawa

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
Ul. H. Sienkiewicza 3
00-015 Warszawa

Jako przewodniczący Koła Przyrodniczo-Łowieckiego „Łoś” z siedzibą przy ul. Myśliwskiej 31/22 w Warszawie domagam się kategorycznie wyrażenia przez RDOŚ zgody na przeprowadzenie odstrzału drapieżników na terenie lasów w administracji Nadleśnictwa Leśna Góra.

Na terenie ww. kompleksu lasów w ostatnim czasie znacząco spadła populacja zająca i kuropatwy, co pozostaje w bezspornym związku z rosnącą populacją kruków na tym terenie. Kruki poprzez atakowanie młodych zajęcy i kuropatw uniemożliwiają wzrost ilości ww. zwierząt do poziomu pozwalającego przeprowadzenia satysfakcjonujących polowań przez członków naszego Koła.

W związku z tym wnioskuję o zgodę na odstrzał 150 kruków na wskazanym terenie.

Z poważaniem

Doc. Zenobiusz Furman

PS Towarzysz Jan Winnicki[8] — członek naszego Koła Przyrodniczo-Łowieckiego — też interesuje się tą sprawą.

ZAŁĄCZNIK NR 3

Adam Wajrak i Nuria Selva Fernandez, Kuna za kaloryferem[9]

„W sierpniu młode kruki opuszczają rodziców. Także te wychowane przez ludzi. Natura każe im łączyć się w wielkie stada. Takie krucze gangi wędrują od śmietniska do śmietniska, od padliny do padliny. Tylko w grupie mają szansę zdobyć pożywienie. Tylko gdy jest ich dużo, dorosłe ptaki nie śmią odpędzać ich od jedzenia.

Tego dnia, kiedy zniknął Curro, myśliwi upolowali w pobliżu Teremisek jelenia. Zostały po nim wnętrzności — kruczy przysmak. Kruki wiedzą, jak go szukać — wystarczy, że usłyszą strzał i od razu zaczynają kręcić się po okolicy. Nad Teremiskami pojawiło się więc stado młodych kruków. Jesteśmy pewni, że Curro zabrał się z nimi i świetnie daje sobie radę.

Niedawno Nuria[10] znalazła jelenia zabitego przez wilki. Wcześniej oczywiście znalazły go kruki. Kiedy do niego podeszła, wszystkie ptaki uciekły, tylko jeden najspokojniej siedział sobie na drzewie i patrzył w dół. Nie był wysoko. Jakieś dziesięć metrów nad Nurią. Dzikie kruki tego nie robią. Są bardzo płochliwe. — Curro! — zawołała Nuria, kruk przekrzywił łepek.

Może to był Curro, a może nie. Teraz chyba do końca życia będziemy wołać każdego kruka przelatującego nad nami. Każdy będzie nam przypominać Curra. Zresztą nie tylko nam. (…)

PS
Curro wrócił na wolność, bo cały czas się starliśmy, żeby miał kontakt z dziką przyrodą. Takiej szansy zapewne nigdy nie będzie miał Leon — kruk, którego otrzymaliśmy jesienią 2002 roku i który zamieszkał w klatce Curra. Leon za długo i za dużo przebywał z człowiekiem i niewątpliwie dlatego uważał się za część ludzkiego świata. Najlepszym tego dowodem jest choćby to, że adaptuje bez mrugnięcia okiem różne dźwięki raczej mało naturalne dla kruków. Otóż szczeka dokładnie tak samo jak nasz pies Misio — Joe, gdacze jak kury sąsiada (na wsi już krąży plotka, że trzymamy potajemnie drób, którego co prawda nikt nie widział, za to wszyscy słyszeli) i zupełnie nie przejawia zainteresowania głosami dzikich kruków, które słychać z pól i lasu. No cóż, widać w ogóle nie wie, że jest krukiem. Mamy tylko cichą nadzieję, że kiedyś będziemy mogli (co wcale nie jest takie proste) pokazać mu inne kruki i przekonać go, że kruk powinien krakać, a nie szczekać lub gdakać”.

ZAŁĄCZNIK NR 4

Zdjęcia wybitnych polskich fotografów przyrody przedstawiające kruki

Foto. nr 1 [11]

Foto. nr 2 [12]

 

Foto. nr 3[13]

Krótki komentarz autorki scenariusza.

Jako nauczycielka, wychowawczyni i opiekunka zajęć pozaszkolnych obserwuję na przestrzeni kilkunastu lat pracy zawodowej nasilenie się wielu dysfunkcji w sferze zachowań dzieci. Zgadzam się z Richardem Louv, autorem książki Ostanie dziecko lasu, że jedną z ważniejszych przyczyn są zmiany stylu życia współczesnych ludzi. Autor opracowania zwraca uwagę czytelników, że współczesna przestrzeń cywilizacyjna ogranicza kontakt człowieka z dziką przyrodą. Nazywa to „zespołem utraty kontaktu z naturą” lub „syndromem deficytu natury”.

Dzieci mają naturalną skłonność do prowadzenia przyrodniczych obserwacji, nawet w centrum dużego miasta potrafią w szczelinie ściany odnaleźć gniazdo gołębia miejskiego i fascynować się podpatrywaniem jego zachowań. Dlatego należy wykorzystać ich naturalne skłonności i stworzyć okazję do intensywniejszego wejścia w świat przyrody.

Sposób filmowania przyrody zaproponowany przez państwa Walencików wskazuje na dużą empatię autorów. Dzięki takiemu ujęciu widzowie mają możliwość przeanalizowania swojej więzi z przyrodą i własnej postawy wobec respektowania jej praw. Przypatrywanie się z bliska historii tylko jednego z mieszkańców puszczy pomaga w kształceniu osobistej relacji z otoczeniem przyrodniczym.

Historia kruka zaprezentowana w części Opowieść o kruku. Skaza odmieńca może być świetnym materiałem do działań w środowisku dzieci z rodzin zastępczych czy innej formy pieczy zastępczej. Dzieci te doświadczone przez traumatyczne wydarzenia z udziałem biologicznych rodzin, będą miały możliwość identyfikacji z bohaterem, która pomoże im na przekształcanie swojej perspektywy poznawczej. Analiza sytuacji kruka, przedstawiciela gatunku, który środowisku myśliwych zawdzięczał etykietę drapieżnika czyniącego duże szkody w populacji zwierzyny łownej, może mieć także zastosowanie w przypadku pracy z dziećmi i młodzieżą zagrożoną wykluczeniem społecznym. Zajęcia twórcze w oparciu o motto zajęć stworzyłyby tej młodzieży możliwość zaangażowania, przeżywania, pozwoliłyby na spełnienie i samorealizację. Podczas przygotowania etiud filmowych czy prezentacji pewnie udałoby się im wnieść trochę informacji o sobie samych i stworzyć namiastkę remedium na swoje problemy.

Zaproponowane zajęcia są próbą połączenia różnych metod pracy, które stanowiłby impuls do pogłębionego kontaktu z naturą. Taki kontakt sam w sobie jest elementem działań terapeutycznych.

[1] Dobrze, jeśli sam prowadzący próbował je wykonać, o czym może powiedzieć, jeśli padnie od uczestników pytanie dotyczące tego tematu.

[2] Mapa ośrodków edukacyjnych znajduje się na stronie http://www.eduentuzjasci.pl.

[3] Baza obiektów turystycznych dopuszczonych do takiego użytku znajduje się portalu http://www.czaswlas.pl.

[4] Poszczególne elementy pracy twórczej są trudne do uszczegółowienia, dlatego ten najdłużej trwający etap pracy został opisany ogólnie.

[5] Roger-Pol Droit, 101 zabaw filozoficznych. Doświadczanie codzienności, Gdańsk 2004, ss. 80–81.

[6] Pismo zredagowane jako ZAŁĄCZNIK NR 2 przedstawia sytuację czysto fikcyjną, jednakże podobne zdarzenia miały miejsce w rzeczywistości, o czym informował portal www.otop.org.pl

[7] Doc. Zenobiusz Furman — bohater filmu Alternatywy 4 w reżyserii Stanisława Barei. Docent Furman personifikuje postawę modelowego bufona, przechwalającego się swoimi wyimaginowanymi sukcesami myśliwskimi.

[8] Również postać filmowa serialu Alternatywy 4. Prominentny przedstawiciel władzy.

[9] A. Wajrak, N.S. Fernandez, Kuna za kaloryferem, Warszawa 2011, ss. 190–191.

[10] Nuria Selva Fernandez — współautorka tekstu, z wykształcenia biolog.

[11] Autor fotografii — Jan Walencik, www.sztukanatury.pl

[12] Autor fotografii — Artur Tabor, http://www.arturtabor.pl

[13] Fotografia Miłosza Kowalewskiego, zamieszczona za zgodą autora.

[*] Cytat stanowi fragment komentarza czytanego przez Krzysztofa Gosztyłę, a pochodzi z czołówki filmu Saga prastarej puszczy: „… Nie bać się dzikości lasu. Poczuć się jego częścią…”. Autorami komentarza są Bożena i Jan Walencikowie.