Cele lekcji

Podczas zajęć uczeń:

• doskonali umiejętność analizy i interpretacji dzieła filmowego
• uczy się we współpracy
• rozwiązuje problemy w twórczy sposób
• komunikuje się w różnych sytuacjach
• wypowiada się na określony temat
• prezentuje swoje stanowisko
• doskonali umiejętność dyskutowania

Czas pracy 2 godziny lekcyjne Środki dydaktyczne materiały promujące film (np. plakaty, fotosy) arkusze papieru mazaki

Formy pracy dominuje praca w małych (pięcioosobowych, sześcioosobowych) grupach Metody pracy metody aktywizujące: wykorzystanie techniki 6 kapeluszy De Bono

Przebieg lekcji

Uporządkowanie najważniejszych informacji na temat filmu – reżyser, operator, scenarzysta, rok produkcji, nagroda na festiwalu filmowym (zapis na tablicy).

Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie – „Jakie problemy zostały poruszone w filmie?”

Podział klasy na 5 grup. Uczniowie zapisują na kartach papieru formułowane przez siebie problemy (na zasadzie burzy mózgów) – każdy problem na oddzielnej karcie. Następnie przedstawiciel wybranej grupy odczytuje wyniki pracy swojego zespołu i zawiesza wypełnione karty na tablicy. Pozostałe grupy kolejno uzupełniają tę listę problemów i dokładają swoje sformułowania.

Nauczyciel nie komentuje tych zapisów. Zwraca jedynie uwagę na bogactwo problemów poruszanych przez film, zauważa, że niektóre zapisy dotyczą ciemnej strony ludzkiej natury, inne zaś wnoszą nadzieję. Proponuje temat lekcji. (zapis na tablicy)

Prowadzący zajęcia zapoznaje uczniów z celami lekcji. Przypomina główne założenia metody 6 myślowych kapeluszy De Bono, która służy wszechstronnemu rozpatrzeniu problemu i uporządkowaniu dyskusji. (zał. 1)

Praca w grupach. (zał. 2)

Grupy kolejno prezentują wyniki swojej pracy (5 minut na wystąpienia prezentera, 2 minuty na ewentualne uzupełnienie wypowiedzi kolegi przez pozostałych członków grupy).

KAPELUSZ NIEBIESKI oznaczający kontrolę, monitorowanie działań innych zakłada nauczyciel. To on podsumowuje dyskusję po wysłuchaniu relacji przedstawicieli grup. Nawiązując do tematu, zadaje pytanie: Czy „Pręgi” są filmem pesymistycznym, czy też niosą nadzieję ocalenia głównych bohaterów? Otwiera ono krótką dyskusję.

Jeśli czasu starczy, można podyskutować o grze aktorów, zastanowić się nad rolą muzyki w filmie, wyodrębnić sceny, które wydają się szczególnie ważne (symboliczne, znaczeniowo nośne), przyjrzeć się kompozycji dzieła.

Zajęcia zamyka refleksja – uczniowie wyrażają swoją opinię o lekcji, nauczyciel ocenia pracę grup.

Praca domowa

( do wyboru):

1. Odpowiedz na pytanie zawarte w temacie. Uzasadnij swoje stanowisko.
2. Film „Pręgi” został uznany za najlepszy film polski w 2004 roku na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni i zdobył główną nagrodę. Wejdź w rolę członka jury i napisz uzasadnienie tej decyzji.
3. Dlaczego „Pręgi” ? Uzasadnij przyczynę nadania filmowi takiego właśnie tytułu. Zwróć uwagę na wieloznaczność słowa pręgi.

Załączniki

Załącznik 1

Scenariusz zaprezentowanej lekcji powstał pod wpływem książki Stanisława Bortnowskiego„Nowe spory. Nowe polemiki”, w której znaleźć można opis bardzo ciekawych zajęć „Doktor Judym w sześciu kapeluszach”, jakie autor przeprowadził ze studentami polonistyki oraz omówienie metody pracy z młodzieżą z wykorzystaniem myślowych kapeluszy de Bono. Wykorzystanie tej techniki nie tylko aktywizuje uczniów, ale pozwala na uporządkowanie dyskusji, omówienie problemu z różnych punktów widzenia, oddzielenie faktów od uczuć, emocji od argumentacji. Dzięki tej metodzie uczymy pogłębionego spojrzenia na otaczającą rzeczywistość, szacunku dla cudzych przekonań, porzucania własnych uprzedzeń, rozbijania stereotypów myślowych.

Tok lekcji z wykorzystaniem myślowych kapeluszy nie jest skomplikowany, choć młodzież musi być wdrożona do pracy w grupach. Warunkiem powodzenia jest również zachowanie kolejności kapeluszy, która przedstawia się następująco:

• biały (zawsze na początku),
• czerwony,
• czarny,
• żółty,
• zielony,
• niebieski (koniecznie na końcu).

Pomocą w przeprowadzeniu zajęć mogą być również zamieszczone poniżej schematy sześciu kapeluszy z dyspozycjami dla uczniów w postaci formuł „prowokujących” młodzież do samodzielnego myślenia i dyskusji. Kapelusze warto zaznaczyć przypisanym im kolorem i rozdać poszczególnym grupom.

Załącznik 2

Zadania do pracy w grupach
(na ich wykonanie przeznacza się 20 minut):

GRUPA I
KAPELUSZ BIAŁY – dystans, obiektywizm

Włóżcie BIAŁY KAPELUSZ. Pamiętajcie, że interesują Was tylko fakty.
Przedstawcie w kilku zdaniach fabułę filmu, osadźcie wydarzenia w realiach historycznych, zaprezentujcie głównych bohaterów (nie oceniając ich), ustalcie, kto jest narratorem, z jakiej perspektywy śledzimy wydarzenia, jaka zasada kompozycyjna rządzi filmem.
Swoje spostrzeżenia zapiszcie na arkuszu papieru.

GRUPA II
KAPELUSZ CZERWONY – emocje, uczucia

Włóżcie KAPELUSZ CZERWONY. Pamiętajcie, że interesują Was tylko emocje.
Omówcie uczuciowe relacje łączące bohaterów filmu. W kilku krótkich zdaniach wyraźcie swoją emocjonalną opinię na temat głównych postaci ukazanych
w filmie.
Swoje spostrzeżenia zapiszcie na arkuszu papieru.

GRUPA III
KAPELUSZ CZARNY – pesymizm, surowy osąd

Włóżcie KAPELUSZ CZARNY. Pamiętajcie, że jesteście teraz surowymi sędziami w czarnych togach.
Ukażcie zło, ciemną stronę świata i ludzkiej natury ukazane w filmie. Obnażcie ludzką słabość i niedoskonałość oraz destrukcyjny charakter więzi łączących bohaterów.
Swoje spostrzeżenia zapiszcie na arkuszu papieru.

GRUPA IV
KAPELUSZ ŻÓŁTY – nadzieja, optymizm

Włóżcie KAPELUSZ ŻÓŁTY. Pamiętajcie, że patrzycie na świat przez „różowe” okulary.
Odwołując się do całości filmu, skoncentrujcie się na tych jego treściach, które mimo wszystko pozwalają myśleć z nadzieją o dalszych losach bohaterów, a o człowieku z optymizmem.
Swoje spostrzeżenia zapiszcie na arkuszu papieru.

GRUPA V
KAPELUSZ ZIELONY – kreatywność, nowe koncepcje i rozwiązania

Włóżcie KAPELUSZ ZIELONY. Pamiętajcie, że jesteście zespołem ludzi twórczych i pomysłowych.
Zakończenie filmu ma charakter otwarty. Pewne sprawy nie zostały wyjaśnione, losy bohaterów różnie mogą się ułożyć. Jak potoczy się życie głównych postaci? Przedstawcie warianty decyzji Wojtka i, ewentualnie, zachowań Toni. Opatrzcie je swoim komentarzem.
Swoje spostrzeżenia zapiszcie na arkuszu papieru.

Bibliografia

1. S. Bortnowski „Nowe spory. Nowe polemiki”, Wydawnictwo STENTOR, Warszawa 2001.
2. D. Biernacka „Od słowa do słowa”, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2001.
3. E. de Bono, „Sześć kapeluszy, czyli sześć sposobów myślenia”, Wydawnictwo Medium, Warszawa 1995.