Cele lekcji

Po zajęciach uczeń:

• potrafi objaśnić konwencję kroniki filmowej
• potrafi omówić elementy konwencji wykorzystywanej przez Antonisza
• rozumie zjawiska karykatury i parodii
• potrafi zastosować formę kroniki filmowej w praktyce
• potrafi zastosować elementy parodii we własnej wypowiedzi artystycznej
• rozumie, na czym polega funkcja groteski w wypowiedzi artystycznej

Przebieg lekcji

Powitaj uczniów. Zapowiedz temat – wyjaśnij, że uczniowie będą się zajmowali konwencją wiadomości na przykładach współczesnych informacji prasowych, kroniki filmowej doby PRL-u i groteskową karykaturą Antonisza. Wyjaśnij, że uczniowie będą zastanawiać się nad mechanizmem odbioru informacji i nad możliwościami karykaturalnego przedstawienia wiadomości.

Zaprezentuj wybrany przez siebie materiał PKF (np. materiał o wódce lub o bumelantach). Zapytaj uczniów o:

• współczesny odbiór kroniki – interesująca czy archaiczna forma?
• skuteczność perswazji – wysoka czy niska?
• zastosowane metody perswazyjne;
• wymowę – czy dziś kronika budzi grozę, czy też śmiech? Dlaczego?
• konwencję współczesnej informacji telewizyjnej i prasowej – jaka jest forma podawania informacji? Czy można wśród współczesnych wiadomości znaleźć materiały budzące grozę? Jakie są te informacje i dlaczego mogą przerażać?

Krótko zaprezentuj osobę J. Antonisza i omów konwencję techniki non-camerowej oraz jej zastosowanie.

Zaprezentuj „Polską kronikę non-camerową”. Po projekcji zadaj pytania o:

• odbiór – co przeraża, a co wywołuje śmiech?
• zastosowane środki – w jaki sposób Antonisz bawi, a w jaki mówi o drażliwych polskich stereotypach?
• aktualność kroniki – jakie są słabości Polaków? Jakie można odnaleźć ich współczesne przejawy?
• efekt groteskowego przedstawiania rzeczywistości – czy groza wynikająca ze świadomości manipulacji informacjami została w filmie Antonisza oswojona (a może ośmieszona?)

Objaśnij mechanizmy karykatury, parodii i groteski, a także ich zastosowanie przy oswajaniu groźnej rzeczywistości przez artystów.

Poproś uczniów o podzielenie się na grupy biorąc pod uwagę kryterium preferowanej przez siebie formy wypowiedzi: skrót wiadomości w formie radiowej, dziennik telewizyjny , skrót wiadomości prasowych, skrót wiadomości w formie rysunku (jak na ostatniej stronie „Angory”), komiks, kabaret.

Poproś uczniów o przygotowanie w grupach przeglądu wydarzeń z gazety codziennej w wybranej przez siebie formie oraz konwencji (poważnej lub karykaturalnej). Przynajmniej jedna z grup powinna wykonać zadanie bez stosowania karykatury. Czas na przygotowanie – ok. 20 minut.

Poproś uczniów o przedstawienie efektów pracy (liderzy grup mogą odczytać prasówkę lub przedstawić powstałe materiały, w przypadku wiadomości telewizyjnych i radiowych efektem pracy powinien być konspekt lub scenariusz)

Zadaj uczniom pytania – jakie ważne tematy zostały wyeksponowane w prasówkach? Jakie tematy były ośmieszane? W jaki sposób? Czy informacje prezentowane w konwencji poważnej i w konwencji karykaturalnej się pokrywały? Jaka była waga poruszanych tematów? Czy udało się oswoić informacje w wiadomościach o groźnych lub nieprzyjemnych treściach? Czy udało się obnażyć mechanizmy stosowane przez dziennikarzy? Jeśli tak, to w jakim celu?

Dokonaj podsumowania: wyjaśnij, jakie mechanizmy stosowane w informacjach współczesnych dzienników zostały wyjaśnione, jak kronika doby PRL-u wykorzystywała zjawisko manipulacji, w jaki sposób artyści, których reprezentował J. Antonisz, ośmieszali manipulację doby PRL-u. Zaznacz, że podobne mechanizmy obronne można stosować w świecie współczesnym.

Praca domowa

Znajdź i zaprezentuj wybrane przez siebie przykłady obrony przed pesymistycznymi informacjami prezentowanymi w mediach (można użyć żartów prasowych, telewizyjnych lub Internetu, np. facebook, kwejk, demotywatory itp.). Wyjaśnij, w jaki sposób konstruowany jest komunikat i czy obrona jest skuteczna.

Dla chętnych: przygotuj materiał telewizyjny/radiowy/kabaret/komiks i zaprezentuj klasie (efekt może być wykorzystany na stronie szkoły, klasowym blogu lub w szkolnej gazecie).