Cele lekcji

Cel ogólny:

• przygotowanie uczniów do krytycznego odbioru tekstów kultury

Cele szczegółowe: uczniowie:

• doskonalą sztukę dyskusji i prezentacji
• uzasadniają swoje stanowisko
• wyciągają wnioski, dokonują syntez
• charakteryzują bohaterów filmu i oceniają ich postawy
• określają konsekwencje przemian społecznych dokonujących się w Polsce
• wyjaśniają przyczyny negatywnych zjawisk społecznych, niewłaściwych zachowań i postaw ludzi
• odczytują przesłanie zawarte w filmie
• analizują i interpretują wybrane sceny filmowe
• odczytują film w kontekście innych tekstów kultury
• uczą się we współpracy

Czas pracy 2 lub 3 godziny lekcyjne (oraz projekcja filmu – 94 min.) Środki dydaktyczne duże arkusze papieru kolorowe mazaki klej nożyczki teksty wierszy materiały przygotowane przez uczniów i nauczyciela (wycięte z gazet nagłówki i zdjęcia) rzutnik multimedialny, laptop, płyta DVD z filmem „Pogoda na jutro”

Formy pracy praca w grupach praca z całym zespołem klasowym Metody pracy działania twórcze burza mózgów dyskusja praca z tekstem (analiza i interpretacja)

Przebieg lekcji

„Świat wyszedł z orbit – i mnież to los srogi każe prostować jego błędne drogi”. (słowa Hamleta, tł. Jarosława Iwaszkiewicza)

PRZED OBEJRZENIEM FILMU

1. Nauczyciel i uczniowie przynoszą na zajęcia różnego rodzaju zdjęcia, ilustracje, nagłówki prasowe wycięte z gazet i czasopism. Klasa podzielona zostaje na 5-6 grup. Każda otrzymuje duży arkusz papieru, mazaki, klej, nożyczki oraz porcję materiałów. Zadaniem uczniów jest wykonanie kolażu przedstawiającego ich ocenę współczesnej Polski i Polaków z wykorzystaniem wybranych zdjęć, ilustracji i nagłówków prasowych (uczniowie mogą wzbogacać kolaże własnymi rysunkami i napisami). Grupy nadają swoim pracom odpowiedni tytuł (30 min).

2. Przedstawiciele grup prezentują swoje kolaże, odpowiadają również na pytania kolegów z innych zespołów. Prace zawieszone zostają w widocznym miejscu w klasie.

3. Nauczyciel podsumowuje tę część zajęć. Razem z klasą szuka odpowiedzi na pytania:

• Jaki obraz rzeczywistości przedstawiają kolaże?
• Jakie uczucia wywołują?
• Co wpłynęło na sposób ukazania świata i ludzi w poszczególnych pracach – materiał wykorzystany w kolażach (treść nagłówków, charakter prasowych zdjęć), czy zapatrywania autorów prac?

 PROJEKCJA FILMU

4. Młodzież ogląda film. Nauczyciel poleca uczniom, aby, przyglądając się wybranym bohaterom, zwrócili uwagę na ich postawy wobec świata i wartości, którymi kierują się w życiu.

PRACA Z FILMEM

5. Uczniowie prezentują swoje wrażenia związane z obejrzanym filmem, przedstawiają bohaterów, określają czas i miejsce akcji [1], a następnie formułują problemy, które film porusza (burza mózgów). Nauczyciel zapisuje je na tablicy, a uczniowie krótko uzasadniają swoje propozycje.

6. Nauczyciel przestawia temat i motto lekcji (uczniowie ustalają, do której postaci można je odnieść), zapoznaje młodzież z celami lekcji, po czym prosi klasę, aby wyjaśniła, na jakim pomyśle dramatycznym oparta została fabuła filmu („Powrót bohatera do świata, który wiele lat temu opuścił”).

7. Prowadzący zajęcia zadaje pytanie: „Co zastał Józef Kozioł po powrocie do domu”? Uczniowie szukają na nie odpowiedzi, pracując w grupach. Każdy zespół analizuje jednego bohatera filmowego (nauczyciel przydziela grupom wybraną postać lub prosi o jej wylosowanie), zwracając uwagę na świat jej wartości i postawę wobec innych ludzi (Załącznik 1). Wnioski zapisywane są w zeszytach (15 min.).

8. Po wyznaczonym czasie przedstawiciele grup kolejno charakteryzują przydzielone im postacie. Pozostali uczniowie mogą te wypowiedzi uzupełniać swoimi spostrzeżeniami.

9. Nauczyciel podsumowuje ten etap pracy, a następnie zadaje pytania: „Jakie niepokojące zjawiska czasów współczesnych zostały ukazane w filmie?” „Kogo one przede wszystkim dotyczą?” Warto również podyskutować z uczniami na temat przyczyn tego stanu rzeczy:

• Dlaczego tak się dzieje?
• Czy znajdujemy w filmie wyjaśnienie niepokojących nas postaw i zachowań bohaterów? W jakim stopniu główny bohater ponosi odpowiedzialność za trudną sytuację swojej rodziny?
• Kim on jest? Dlaczego schronił się w klasztorze?
• Jaką rzeczywistość opuścił bohater? Do jakiego świata był zmuszony wrócić?
• Co się stało podczas jego nieobecności?

10. Nauczyciel wskazuje na motto lekcji:

• Jakie działania podjął bohater, by przywrócić świat do normy?
• Jaki efekt one przyniosły?

Uczniowie omawiają i oceniają działania głównego bohatera filmu.

11. Młodzież jeszcze raz ogląda scenę rodzinnego spotkania w szpitalu. Zawiera ona w sobie nie tylko ładunek czarnego humoru, ale również wiele różnorodnych znaczeń. Uczniowie zgłaszają swoje propozycje odczytania tej sceny. Np.:

• bohaterowie są życiowymi rozbitkami – poranieni i pokiereszowani nie tylko zewnętrznie, ale również psychicznie, duchowo są kalecy
• nie da się nadrobić wieloletniej nieobecności – między głównym bohaterem a rodziną ciągle jest mur nieufności, obcości
•  jedynie silny wstrząs mógł wyrwać bohaterów ze starych kolein i skierować na nowe tory
• ze strony głównego bohatera jest to próba zadośćuczynienia, wynagrodzenia krzywd, jakich doznali jego najbliżsi
• jest to dramaturgiczny pomysł na odwrócenie losów bohaterów i w miarę pomyślne zakończenie filmu (zwrot akcji – szczęśliwa perypetia)

12. Lekcję zamyka powrót do kolaży wykonanych na zajęciach poprzedzających obejrzenie filmu. Stają się one pretekstem do rozmowy sterowanej pytaniami:

• Jaką ocenę rzeczywistości odnajdujemy w filmie?(nawiązanie do tematu lekcji)
• Czy spojrzenie na dzisiejszą Polskę i Polaków obecne w kolażach zbieżne jest z diagnozą zawartą w filmie?
• Jakie są podobieństwa, a jakie różnice? Z czego one wynikają?

13. Film można zestawić z innymi tekstami kultury zawierającymi ocenę czasów współczesnych, np.: z wierszami Marka Czuku [2] „Róbta co chceta” lub „Sukces”. Warto przeanalizować te wiersze i potraktować je jako kontekst dla analizowanego filmu, pogłębiający jego odczytanie (Załącznik 2).

14. Nauczyciel podsumowuje dyskusję, dziękuje uczniom za udział w zajęciach, (ewentualnie nagradza ocenami najbardziej aktywnych) i objaśnia pracę domową.

Praca domowa

• Zinterpretujcie tytuł filmu Pogoda na jutro.
• Jak, Waszym zdaniem, może potoczyć się życie bohaterów filmu? Wybierz jedną postać i napisz opowiadanie o jej dalszych losach.
• W finałowych scenach filmu widzimy bohatera śpiewającego i tańczącego w grupie wyznawców Hare Kriszna. Dlaczego Józef Kozioł zdecydował się przystąpić do tej społeczności? Sformułuj uzasadnienie decyzji bohatera.
• Który z aktorów (która z aktorek) wywarł na Tobie szczególne wrażenie? Uzasadnij swój wybór.

Załączniki

załącznik 1.
Instrukcja do pracy grupowej

Waszym zadaniem jest przygotowanie krótkiej charakterystyki ………. . W analizie i ocenie postaci pomogą Wam następujące pytania:

• Kim jest bohater (bohaterka)?
• Czym się zajmuje?
• Jaki jest jego (jej) stosunek do głównego bohatera?
• Do czego bohater (bohaterka) dąży, czego pragnie? Jakimi wartościami kieruje się w życiu?

Przedyskutujcie w grupie odpowiedzi na te pytania. Zastanówcie się również nad oceną bohatera wynikającą z jego postawy wobec świata, stosunku do innych ludzi. Wnioski zapiszcie w zeszycie. Wybierzcie spośród siebie jedną osobę, która zaprezentuje efekty Waszej pracy na forum klasy.

Postaci filmowe, które charakteryzują grupy: Renata Kozioł, Kinga Kozioł, Ola „Claudia” Kozioł, Marcin Kozioł, Czesio „Robal” (konkubent Teresy)

załącznik 2.

TEKSTY

Marek Czuku, „Róbta co chceta„

Nie liczta się z innymi, hałasujta
Urządzajta parady techno
Pijta, palta, ćpajta
Plujta, wymiotujta, startujta w wyborach
Obiecujta złote góry i gruszki na wierzbie
Oszukujta, korumpujta, bierzta łapówki
Bądźta pewni siebie, oklaskujta
Kupujta co chceta i kogo chceta
Nadążajta za modą, bądźta biznesłumen
Lubta hity i bestsellery, ścigajta się
Pozujta, udawajta, wywyższajta się
Wymądrzajta się, przechwalajta, szarżujta
Poniżajta, bijta, wymuszajta
Kopta leżącego, znięcajta się
Kłóćta się, ubliżajta, wyśmiewajta
Idźta po trupach, awansujta
Zarabiajta, zarabiajta, zarabiajta
Piszta po murach, śmiećta, niszczta przyrodę
Zalewajta sąsiadów, wyrzucajta przez okno
Podglądajta, plotkujta, obgadujta
Mówta co chceta, bluźnijta, kłamta,
Wróżta, czarujta, wierzta w horoskopy
Mówta bzdury, bełkoczta, przeklinajta
Nie słuchajta nie szanujta innych
Nie dotrzymujta słowa, nie ustępujta
Nie myjta się, zakładajta seksszopy
Oglądajta pornosy i książeczki czekowe
Nie czytajta książek, nie uczta się
Wyrzucajta z pracy, redukujta, transformujta
Nie spłacajta długów, prywatyzujta
Umarzajta z powodu znikomej szkodliwości albo przedawnienia
Pouczajta, strofujta, europeizujta
Piszta głupoty, ceńta się, dawajta zły przykład
Podkładajta śmiech pod filmy, nadawajta reklamy
Oglądajta telewizję, czytajta gazetki, nie myślta
Głupiejta, głupiejta, głupiejta
Miejta bogów cudzych, bierzta imię nadaremno
Nie święćta, nie czcijta
Zabijajta, cudzołużta, kradnijta
Mówta fałszywe świadectwo
Pożądajta żony i każdej rzeczy

Wychowujta dzieci na swój obraz

Amen

Marek Czuku, „Sukces”

Nie czytam pism
dla każdego mężczyzny,
a moja żona nie jest
feministką.

Syn nie słucha rapu,
a córka nie bawi się
lalką Barbie.

Poza tym nie jesteśmy ludźmi sukcesu.

ZADANIA DO TEKSTÓW

„Róbta co chceta”

• Co o kondycji współczesnego człowieka mówi autor wiersza? Przed czym przestrzega? Czy podobną refleksję odnajdujemy w filmie?
• Odnajdźcie w tekście ironię i określcie jej funkcję w wierszu. Czy znajdujemy ją też w filmie?
• Jaką rolę w wierszu odgrywają językowe środki wyrazu – szczególnie charakterystyczna forma trybu rozkazującego (nawiązująca do gwary)?
• Zastanówcie się, w jakim stopniu bohaterów filmu charakteryzuje ich język?
• Co jeszcze łączy wiersz z filmem, z jego głównym przesłaniem?
• Czy ten tekst jest poezją, czy raczej publicystyką?

„Sukces”

• Co rozumiemy przez słowo sukces? Co jest sukcesem dla was? Co jest sukcesem dla bohaterów filmu?
• Co było sukcesem dla bohatera wiersza? Na czym polega przewrotność jego spojrzenia? Czy trudno w dzisiejszych czasach o taki sukces?
• Co o współczesnym świecie mówi ten wiersz? Czy jego diagnoza zbieżna jest z oceną współczesności obecną w filmie?

Bibliografia

[1] Streszczenie filmu oraz wszystkie informacje z nim związane można znaleźć na stronie internetowej
http://www.filmpolski.pl/fp/index.php/1210823

 

[2] Marek Czuku, ur. 19 czerwca 1960 r. w Łodzi, gdzie mieszka do tej pory. Absolwent Uniwersytetu Łódzkiego (fizyka, polonistyka, nauczanie na odległość). Wydał dotychczas dziesięć zbiorów poetyckich.