Cele lekcji

Podczas zajęć uczeń:

• analizuje i interpretuje dzieło filmowe
• charakteryzuje bohaterów i komentuje ich postawy (z różnych punktów widzenia)
• ocenia grę aktorską
• formułuje wnioski
• prezentuje wyniki pracy w grupie
• uzasadnia swoje opinie
• doskonali umiejętności funkcjonalne (uczenie się we współpracy, komunikowanie się w różnych sytuacjach, rozwiązywanie problemów w twórczy sposób)

Czas pracy 2 godziny lekcyjne Środki dydaktyczne fotosy z filmu plakat mazaki i duże arkusze papieru, na których grupy zapisują swoje spostrzeżenia materiały przygotowane przez nauczyciela (np. kwestionariusz osobowy)

Formy pracy elementy heurezy techniki aktywizujące (w zależności od rozwiązywanych przez uczniów problemów, np. burza mózgów) Metody pracy dominuje praca w małych grupach (załącznik nr 1)

Przebieg lekcji

Przedstawienie celów lekcji; wprowadzenie do tematu (np. krótkie zaprezentowanie dorobku reżyserki, przypomnienie tytułów jej innych filmów); określenie miejsca i czasu akcji filmu, wymienienie głównych bohaterów.

Na zasadzie burzy mózgów – wypisanie na tablicy problemów, które możemy odnaleźć w filmie „Plac Waszyngtona” (praca z całym zespołem klasowym: uczniowie formułują problemy, nauczyciel zapisuje je na tablicy; dokonane zapisy służą refleksji na temat różnorodności i bogactwa zagadnień poruszonych w filmie).

Przedstawienie bohaterów filmu: doktora Slopera, ciotki Lawinii, Catherine, Morrisa. Klasa zostaje podzielona na grupy (najlepiej, aby pracowały cztery zespoły) [2]. Każda grupa otrzymuje do wypełnienia kwestionariusz osobowy określonej postaci (załącznik nr 2), na jego podstawie przygotowuje krótką prezentację bohatera.

Prezentacja wyników pracy grup.

W „Placu Waszyngtona” przedstawiona została historia miłości nieatrakcyjnej, ale zamożnej Catherine do pełnego uroku, ale ubogiego Morrisa. Następnym zadaniem dla grup będzie dokonanie oceny tego związku z perspektywy każdego z bohaterów.

DYSPOZYCJE DO PRACY GRUPOWEJ

Grupa I
Spójrzcie na związek Catherine i Morrisa oczyma doktora Slopera. Jaki jest jego stosunek do Catherine, Morrisa i łączącego ich uczucia? Co, Waszym zdaniem, uzasadnia taką postawę bohatera filmu?

Grupa II
Spójrzcie na związek Catherine i Morrisa oczyma ciotki Lawinii. Jaki jest jej stosunek do Catherine, Morrisa i łączącego ich uczucia? Co, Waszym zdaniem, uzasadnia taką postawę bohaterki filmu?

Grupa III
Jak Catherine postrzega swój związek z Morrisem? Jakie ma oczekiwania? Jak ocenia Morrisa? Co, Waszym zdaniem, uzasadnia taką postawę głównej bohaterki?

Grupa IV
Jak Morris postrzega swój związek z Catherine? Jakie ma oczekiwania? Jak ocenia swoją partnerkę? Co, Waszym zdaniem, uzasadnia taką postawę bohatera?

Grupy prezentują wyniki pracy, co otwiera krótką dyskusję nad subiektywnością ocen i odmiennością perspektyw, z jakich postrzega się ten sam problem.

Wśród zapisów na tablicy na pewno znajdą się sformułowania dotyczące utraty złudzeń, niespełnionych marzeń, zawiedzionych nadziei. Nauczyciel zwraca na nie uwagę (można je podkreślić), co zapoczątkowuje następny etap lekcji.

POLECENIE DO PRACY GRUPOWEJ

Spróbujcie określić nadzieje, złudzenia, które miała każda z omawianych postaci i które utraciła w wyniku rozwoju wydarzeń i narastających konfliktów. Zastanówcie się, w jaki sposób doznane rozczarowania wpłynęły na bohaterów filmu.

Uczniowie pracują nad rozwiązaniem tego problemu w grupach. Każdy zespół rozpatruje jedną postać. Następnie wyniki pracy grup są dyskutowane na forum klasy.

Uwaga!
Szczególnie dokładnie należy przyjrzeć się postaci Catherine, bowiem wszystko, w co wierzyła bohaterka, okazuje się kłamstwem. Doświadcza rozczarowania ojcem (nie kocha jej, obwinia ją o śmierć matki, ciągle porównuje ją ze zmarłą żoną), ciotką (okazuje się, że ciotka, choć sprzyja uczuciom Catherine i Morrisa, nie jest całkowicie bezinteresowna, wykorzystuje podróż siostrzenicy do Europy, by nacieszyć się obecnością Morrisa, itd.) i przede wszystkim Morrisem (nie darzył jej szczerym uczuciem, zabiegając o jej względy, myślał o posagu, potrafi być okrutny i bezwzględny).

Konsekwencje utraty złudzeń – gorycz zawiedzionej miłości, upokorzenie, ale jednocześnie przemiana wewnętrzna (bohaterka uniezależnia się od ojca i ciotki, odnajduje własne „ja”, z niezgrabnej i dziwacznej panny przekształca się w osobę silną, pełną i autentyczną, akceptującą siebie).

Trzeba również więcej uwagi poświęcić postaci Morrisa, który cały czas karmi się złudzeniami co do swojej osoby. Wydaje mu się, że przekona do siebie doktora Slopera. Gdy definitywnie utracił nadzieje na posag Catherine, wyjeżdża z Nowego Jorku, by szukać szczęścia w świecie. Nie udaje mu się zrobić kariery, po latach wraca do domu i łudzi się, że możliwe jest jeszcze odbudowanie przyjaźni z Catherine. Widzimy przemianę Morrisa – życie go stłamsiło, zdusiło jego aspiracje i ambicje. W scenach zamykających film bohater pozbawiony został wdzięku, którym wcześniej emanował, Morris wyraźnie poszarzał, stracił pewność siebie, dawną energię.

Podsumowanie dotychczasowych rozważań – poszukiwanie odpowiedzi na pytanie zawarte w temacie.

Wnioski (uczniowie formułują je i zapisują w zeszytach):

• wielowymiarowość postaci (są pełnymi osobami, mają swoje dobre cechy i słabości, doświadczają upadku, zmieniają się pod wpływem wydarzeń…);
• zróżnicowanie bohaterów (każda postać jest inna i coś nowego wnosi do opowiadanej w filmie historii);
• wyrazistość postaci (rządzi nimi zasada kontrastu);
• umotywowanie postaw bohaterów, ich pragnień i celów, do których dążą (każda postać na swój sposób „broni się”, można znaleźć uzasadnienie dla jej zachowań i poglądów);
• możliwość utożsamienia się z postacią w filmie (bohaterowie poruszają nasze emocje),
• zrozumiały dla widza rozwój postaci (ich przemiana idzie w parze z zewnętrznymi wydarzeniami),
• wyraźne nakreślenie konfliktu w filmie.

Jeśli pozostało trochę czasu, warto zwrócić uwagę na aktorów grających w filmie i ocenić stworzone przez nich kreacje. Pomoże w tym tabelka, którą uczniowie wypełniają (można to robić w grupach), a następnie przedstawiają rezultaty swojej pracy.

Przykład wypełnionej tabeli:

Postać	Grający ją aktor	Interpretacja postaci
Catherine	Jennifer Jason Leigh	Np. aktorka potrafiła ukazać wrażliwość i siłę bohaterki, przekonująco uwydatnić przemianę, jaka w niej się dokonuje (na naszych oczach bohaterka z nieśmiałej i zamkniętej osoby przeistacza się w kobietę dojrzałą i uwolnioną od bolesnej przeszłości).
Austin Sloper	Albert Finney	Np. w interpretacji aktora bohater ma ogromną siłę wyrazu, artysta potrafił oddać sceptycyzm, ironię i dystans, z jakimi dr Sloper podchodzi do ludzi, wydobyć stanowczość postaci
Morris Townsend	Ben Chaplin	Np. dzięki aktorowi Morris staje się postacią niejednoznaczną – obdarzoną wrażliwością i zarazem niepokojącą, poruszającą emocje widza i jednocześnie rozczarowującą go
Ciotka Lawinia	Maggie Smith	Np. w interpretacji aktorki jest to postać trochę nie z tego świata, o duszy romantycznej, pełna egzaltacji, przesadna w swoich słowach i gestach, ale na swój sposób wewnętrznie wolna

Refleksja zamykająca zajęcia. Ocena aktywności uczniów (załącznik nr 3).

Praca domowa

Do wyboru:

1. Która z kreacji aktorskich w „Placu Waszyngtona” zasługuje na szczególne wyróżnienie? Uzasadnij swoją odpowiedź.
2. Porównaj główne bohaterki „Placu Waszyngtona” i „Placu Zbawiciela”. Co je łączy, a co je dzieli? Przedstaw ich postawy życiowe i dokonujące się w nich przemiany.
3. Odpowiedz na pytanie zawarte w temacie lekcji. W uzasadnieniu odwołaj się do wniosków sformułowanych podczas zajęć i własnych spostrzeżeń.
4. Zredaguj dwie kartki z pamiętnika Catherine, która opisuje swoje spotkania z Morrisem i budzące się w niej nadzieje.
5. Zredaguj list, jaki Morris po spotkaniu Catherine mógłby napisać do swojego przyjaciela.

Załączniki

Załącznik nr 1

ZASADY PRACY W GRUPIE

[Materiały PROGRAMU KREATOR]

NAJEFEKTYWNIEJ PRACUJE SIĘ W ZESPOLE 5 OSÓB

• Wybierzcie spośród siebie LIDERA, SEKRETARZA oraz SPRAWOZDAWCĘ.
• Pamiętajcie, że LIDER kieruje kieruje pracą grupy, organizuje ją, a nie przewodzi, zwłaszcza nie dominuje, nie narzuca swoich poglądów, dba, by wszyscy mogli się wypowiedzieć, ale nie na raz, więc ustala, kto w danej chwili mówi.
  LIDER dba też o to, by wszyscy pracowali, by każdy miał udział w rozwiązywaniu zadania, pilnuje, aby grupa pracowała nad zadaniem – tematem, a nie poświęcała uwagi kwestiom ubocznym, nieistotnym dla osiągnięcia celu.
• SEKRETARZ – pilnuje, by nie umknęły uwadze i pamięci ciekawe pomysły zgłaszane w czasie pracy nad rozwiązaniem problemu.
• SPRAWOZDAWCA – stara się wyławiać w trakcie pracy zespołu ważne ustalenia, uzgadnia z grupą stanowisko – rezultat pracy, przedstawia efekt pracy zespołu publicznie.
• KAŻDY CZŁONEK ZESPOŁU – stara się pracować intensywnie, na miarę swoich możliwości, ale z dbałością o wspólny udział w osiągnięciu celu; uważnie słucha, co mają inni do powiedzenia, nie przerywa wypowiedzi kolegów, czeka na swoją kolej w zgłaszaniu pomysłów i spostrzeżeń.

UWAGA !

Ważne, by na kolejnych lekcjach, podczas których młodzież pracuje w grupach, role odgrywane w zespole zmieniały się. Niech każdy uczeń ma szansę sprawdzenia swoich możliwości.

Załącznik nr 2

KWESTIONARIUSZ OSOBOWY BOHATERA – …………………. ………………………….

1.	Wiek
2.	Wzrost
3.	Figura
4.	Sposób ubierania się
5.	Fryzura
6.	Warstwa społeczna
7.	Wykształcenie
8.	Zawód
9.	Pozycja społeczna
10.	Sytuacja rodzinna
11.	Relacje z innymi
12.	Hierarchia wartości
13.	Moralność
14.	Poziom intelektualny
15.	Postawa życiowa
16.	Ambicje
17.	Inne cechy charakterystyczne

Załącznik nr 3

W dokonaniu oceny pracy uczniów pomóc może wypełniana podczas zajęć przez nauczyciela KARTA PRACY UCZNIÓW.

GRUPA	SKŁAD OSOBOWY	ELEMENTY   OCENY			OCENA
		WIEDZA (ZNAJOMOŚĆ TREŚCI, PROBLEMATYKI I KOMPOZYCJI FILMU)	UMIEJĘTNOŚCI (PRACY W GRUPIE, PREZENTACJI, UZASADNIANIA SWOJEGO STANOWISKA)	POSTAWY (ZAANGAŻO – WANIE, ODPOWIEDZIALNE PRZYJMOWANIE RÓL W GRUPIE)
GR. I	1. 2. 3. 4. 5.
GR. II	1. 2. 3. 4. 5.
GR. III	1. 2. 3. 4. 5.
GR. IV	1. 2. 3. 4. 5.

Przypisy:

[1] Nawiązanie do słów Agnieszki Holland, która o „Placu Waszyngtona” powiedziała, że jest to opowieść „o prawdziwym życiu i prawdziwych ludziach – ich cierpieniach i słabościach, nadziejach i ich utracie”. (film.onet.pl)

[2] W praktyce, gdy klasy liczą zbyt wielu uczniów, może to okazać się trudne. Proponuję więc podzielić klasę na osiem grup. Wtedy dwie grupy pracują nad tym samym tematem. Podczas prezentacji wybrany przez nauczyciela zespół przedstawia wyniki pracy, druga grupa przysłuchuje się i wnosi uzupełnienia.