Cele lekcji

Uczeń:

• poznaje znaczenie terminów: pirat, bukanier, korsarz, kaper, filibustier
• doskonali umiejętność pracy z tekstem źródłowym
• doskonali umiejętność krytycznego myślenia
• zabiera głos w dyskusji
• formułuje wnioski
• prezentuje własny punktu widzenia i uczy się uwzględniania poglądów innych
• rozwija umiejętność kreatywnego myślenia
• doskonali umiejętności pracy w grupie

Przebieg lekcji

Przed zajęciami uczniowie zapoznali się z cyklem filmów „Piraci z Karaibów”. [„Klątwa Czarnej Perły” (2003), „Skrzynia umarlaka” (2006), „Na krańcu świata” (2007) reż. Gore Verbinski; „Na nieznanych wodach” (2011) reż. Rob Marshall]

Uczniowie zostają podzieleni na grupy. Celem każdej z grup jest znalezienie różnic, na podstawie otrzymanych materiałów źródłowych, pomiędzy piratem, korsarzem, a bukanierem.

TEKST 1

„Nie należy sobie wyobrażać, że na tych wyspach siedmiu kolorów żyją jedynie Anglicy, Holendrzy, Francuzi Hiszpanie, Indianie, Murzyni, hugenoci, katolicy i purytanie. W XVII wieku koloryt lokalny nadają bukanierzy. […] Kiedy przybywają na wyspę, patrole myśliwskie udają się w góry, polować na wieprze. Suszą mięso na słońcu albo przyrządzają na pieczeń a la bucana; mięso takie, jak mówią, nie traci smaku, podobnie jak słynne kiełbaski hiszpańskie lub turyńskie, i można przechowywać je miesiącami. […] „Będziemy bukanierować” – mówią i na bukanierowaniu spędzają dni i tygodnie; wysypiają się po lasach, wylegują na plażach w radosnej dzikości. […] Kiedy indziej wyruszają na morze. Ot tak, na los szczęścia, bez określonego celu. Każdy z nich bierze po kawałku wieprzowiny lub mięsa żółwiego, pistolet i nóż. Kiedy braknie pożywienia, schodzą na brzeg…[…] A potem – znów napadają.”

G. Arciniegas, ‚Burzliwe dzieje Morza Karibskiego”, Warszawa 1968, s.184-185

TEKST 2

„Każdy z następujących czynów stanowi piractwo:
(a) wszelki bezprawny akt gwałtu, zatrzymania lub grabieży popełniony dla celów osobistych przez załogę lub pasażerów prywatnego statku lub samolotu i wymierzony:
(i) na morzu pełnym przeciwko innemu statkowi morskiemu lub powietrznemu albo przeciwko osobom lub mieniu na pokładzie takiego statku morskiego lub powietrznego;
(ii) przeciwko statkowi morskiemu lub powietrznemu, osobom lub mieniu w miejscu niepodlegającym jurysdykcji żadnego państwa;
(b) wszelki akt dobrowolnego udziału w korzystaniu ze statku morskiego lub powietrznego, jeżeli jego sprawca wiedział o okolicznościach nadających takiemu statkowi charakter pirackiego statku morskiego lub powietrznego;
(c) wszelki akt podżegania do popełnienia czynów określonych w punktach (a) i (b) lub wszelki akt celowego ułatwiania popełnienia takich czynów.”

Artykuł 101. „Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza”

TEKST 3

„Gdym przestał być groźnym zbójcą ściganym przez prawo, przekształciłem się w żołnierza; co, moi mili, wcale nie oznacza, żem przestał być prawym zbójem. Różnica była tylko ta, żem zabijał więcej, rabował niezrównanie częściej, łup zbierałem obfitszy, a przy tym działałem […] w cieniu sztandaru najmiłościwiej nam panującego księcia! I, co pewnie jest najważniejsze, nie tylko mnie nie miał prawa ścigać czy karać za moje zbrodnie żaden nędzny żandarm czy policjant, ale miałem obowiązek dać nauczkę każdemu, kto by śmiał okazać brak poszanowania mojej mundurowej szacie, choć była splamiona krwią gęściej niż przedtem zbójecki kaftan.”

„Altavilla Bandyta, komedia dell’arte” w L. Kaltenbergh, „Czarne żagle czterdziestu mórz”, W-wa 1979, s.167-168

TEKST 4

„Mając pewną wiadomość o istnieniu floty, mającej na celu zaopatrywanie naszego nieprzyjaciela w broń, mimo że wielu zostało przez nas przestrzeżonych, aby wstrzymali się od tego rodzaju żeglugi, dowiedzieliśmy się, że czynią to dalej, co nie tylko ziemiom naszym, ale i sąsiednim narodom może przynieść szkodę. Wobec tego, w celu wstrzymania i zamknięcia tej żeglugi i dla schwytania tych wszystkich towarów, które na tej drodze bywają dowożone, oddaliśmy ten okręt Matueszowi Scharpingowi, obywatelowi naszemu z Gdańska, ażeby pilną zwracał uwagę na ową flotę, wstrzymywał i chwytał okręty płynące do nieprzyjacielskich krajów, poza tym, aby nikomu siłą nie wyrządzał krzywdy albo szkody. Z tych względów żądamy od wszystkich, aby temu okrętowi i jego dowódcom zezwalali z bronią, załogą i wszystkimi przyborami żeglować wszędzie swobodnie i w którymkolwiek kierunku; aby mu nie wzbraniali wolnych przejazdów, schronisk, postojów i stacjonowania, aby wspomagali go żywnością i innymi potrzebami, a zarazem uważali go za zwolnionego z wszelkich opłat”.

„Patent kaperski (korsarski) wystawiony w 1561 roku przez króla polskiego Zygmunta Augusta”

za J. Pertek, „Polacy na morzach i oceanach”, t.1, Poznań 1981, s.99

Uczniowie, z pomocą nauczyciela, starają się uzupełnić poniższą tabelę, co pozwoli uwypuklić podobieństwa i różnice pomiędzy poszczególnymi terminami.

Korzystając z Internetu uczniowie mogą odnaleźć znaczenie i etymologię słowa filibustier odnajdując dla niego synonim spośród terminów pirat, bukanier, kaper, korsarz.

Podsumowanie zajęć.