Dzień Dziecka (i to przypadający w sobotę!) to znakomity moment, aby wybrać się z naszymi pociechami do kina, a po seansie – na duże lody z polewą czekoladową i rodzinną rozmową na temat dopiero obejrzanego „dzieła”. Filmem uszytym na miarę tego właśnie dnia są Paskudy. Uglydolls, które nadają się dla najmłodszych widzów, nawet tych od 5. roku życia. Animowane, musicalowe Paskudy urzekają żywymi kolorami, zachwycają licznymi piosenkami wykonywanymi w polskiej wersji językowej przez znakomitych wokalistów (w tym Kamila Bednarka, Olgę Szomańską, Kamila Bijosia oraz Annę Karwan) oraz bawią dziecięcą publiczność wartką i w gruncie rzeczy wesołą akcją. Nic w tym dziwnego, kiedy weźmiemy po uwagę fakt, że reżyserem tej animacji jest Kelly Asbury – współtwórca takich kinowych hitów jak Mustang z Dzikiej Doliny czy Shrek 2. Paskudy to jednak nie tylko dobra rozrywka dla najmłodszych widzów, ale także kino „zaangażowane”, niosące istotne przesłanie: nie starajmy się być idealni, bycie sobą ma wartość i sens. W omawianym filmie to motto jest wyartykułowane bardzo czytelnie, co sprawia, że dociera ono bez problemów do docelowej grupy odbiorców. Jednak także rodzice czy dziadkowie mają możliwość po raz kolejny przemyśleć te kwestie, które przecież nie tracą na aktualności przez całe nasze życie.

A zatem, kim są Paskudy, które przeprowadzą widzów przez groźny świat Akademii Perfekcyjności? To bohaterowie nie tylko nieidealni, ale wręcz uroczo indywidulani i paskudni. Paskudy mają niebanalne kształty, które trudno jakoś konkretnie nazwać, niektóre przypominają pluszowe pieski lub misie, inne w szczerych uśmiechach odsłaniają niestandardowo rozmieszczone uzębienie lub szelmowsko łypią jednym albo wieloma oczkami. Mieszkają w pięknie położonej wiosce Uglyville, w której przytulne domki szczęśliwych pluszaków zrobione są z mięciutkich, wielobarwnych tkanin, co przypomina nieco wioskę Smerfów lub Dolinę Muminków. Relacje pomiędzy mieszkańcami Paskudowa są przyjacielskie i można by sądzić, że oglądamy Arkadię pluszaków. Jest jednak pewna sprawa, która zatruwa kolorowe sny i myśli Paskud, a mianowicie ich przydatność dla dzieci. Zabawki odczuwają, a wśród nich chyba najdotkliwiej neonoworóżowa Moxy, tęsknotę za dniem, w którym zostaną wybrane przez dziewczynki lub chłopców i trafią do nich jako przytulanki, najwierniejsi przyjaciele i najbardziej zaufani powiernicy. Kiedy ten dzień nie nadchodzi, Moxy w towarzystwie grupy przyjaciół postanawia wyruszyć w daleki świat, aby zrealizować swoje marzenie, wypełnić przeznaczenie bycia ukochaną zabawką dziecka.

Szybko okazuje się, że grupa ufnych i naiwnych Paskud trafia do zupełnie obcego im świata pięknych, wymiarowych, niemal identycznych zabawek – do Akademii Perfekcyjności kierowanej przez idealnego Lou. Akademia stanowi z kolei przepustkę do domów dzieci, a trafienie tam jest przecież marzeniem każdej zabawki. W Akademii obowiązują zupełnie inne zasady niż w Uglyville. Jest sztywno, sztucznie i nieprzyjemnie. Ten świat dookreślają ciemne i zimne barwy. Plastykowe, podobne do siebie lalki prześcigają się w dążeniu do osiągnięcia takiego stanu, który uważają za idealny. Dotyczy to zarówno wyglądu, jak i zachowania. W Akademii nie ma miejsca na nierówne zęby, słabszy wzrok czy oczy w odmiennych barwach. Niemile widziane są zachowania serdeczne czy empatyczne, konieczne jest skupienie się na celu (jest nim zdanie egzaminu i uzyskanie aprobaty Lou) i osiągnięcie go za wszelką cenę. Ci, którzy nie są perfekcyjnie znormalizowani, zostają zepchnięci na margines społeczności – odepchnięci. Nikt nie dba o ich uczucia, wpaja się im, że są gorsi, mniej wartościowi. A oni, niestety, przyjmują ten punkt widzenia, czując się dodatkowo winni swojej „niedoskonałości”. Przy okazji wychodzi na jaw, że baśniowe, swojskie Paskudowo to de facto enklawa dla wybrakowanych zabawek, którymi Paskudy, dopóki ktoś nie spróbował im tego wmówić, przecież się nie czuły.

Może w kontekście Paskud i obecnego w filmie problemu warto powrócić na moment do znanego, przeprowadzonego w 1995 roku eksperymentu Jane Elliot, która podzieliła ludzi biorących udział w doświadczeniu na niebieskookich i brązowookich, tym pierwszym przypisując wyłącznie na podstawie wyglądu zewnętrznego pozytywne cechy, a tym drugim negatywne. Narzuciła także sposób postrzegania i wzajemnego traktowania obu grupom, gdzie niebieskoocy mieli wszelkie prawa i przywileje. Jane Elliot, aktywistka walcząca z rasizmem, chciała w ten sposób pokazać, jak absurdalna jest sama idea dyskryminacji drugiej osoby na podstawie jej cechy fizycznej, która w żaden sposób nie zależy od człowieka, który ją posiada. Ukazała tym samym podłoże różnorodnych form dyskryminacji i niezmierną łatwość, z jaką może dochodzić do wszelkich podziałów (oczywiście sztucznie tworzonych) w ludzkiej społeczności. Jednak jeśli wszystko może nas, ludzi, dzielić, to zapewne także wszystko może łączyć. Zależy to od nas samych oraz stopnia zrozumienia i akceptacji przez nas obowiązującej w danym społeczeństwie ideologii.

Światy Paskud i lalek, Uglyville i Akademia Perfekcyjności, to rzeczywistości fikcyjne, ale przecież nie na tyle odbiegające od naszego doświadczenia życia społecznego, aby nawet najmłodsi widzowie nie mogli uważać ich za odbicie swojej realnej sytuacji. Film prowokuje liczne pytania: Jak zaakceptować swoją odmienność? Jak dostrzec jej wartość dla własnego rozwoju i znaczenie dla innych? Jak, mimo świadomości własnej niedoskonałości, budować poczucie wartości? Jak zapomnieć o perfekcji i byciu idealnym? – co stanowi przecież groźną pułapkę psychologiczną i społeczny mit, a z rzeczywistością ma niewiele wspólnego. Jak zdystansować się od lansowanego w społeczeństwach zachodnich modelu perfekcyjnej kobiety i idealnego mężczyzny? Na te i inne pytania zapewne znajdzie się odpowiedź podczas rodzinnej dyskusji ?. Miłego seansu.