Krótka informacja o filmie

Opowieść o wartościach uniwersalnych takich jak prawda i odwaga, które przezwyciężą wszystkie próby, na które wystawi los. Nośnikami tych cnót są w filmie sowy, które muszą zmierzyć się z mitycznymi wrogami, odnaleźć Wielkie Drzewo i sprawić, aby mit ożył w ich czynach, a działania przywróciły ład i porządek sowiej społeczności.

Związki z podstawą programową

Język polski

Analiza i interpretacja tekstów kultury.

Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.

Wstępne rozpoznanie. Uczeń:

• nazywa swoje reakcje czytelnicze (np. wrażenia, emocje);
• konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami;
• wyraża swój stosunek do postaci.

Analiza. Uczeń:

• dostrzega swoistość artystyczną dzieła;
• odróżnia fikcję artystyczną od rzeczywistości;
• wyodrębnia elementy dzieła filmowego i telewizyjnego (scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska);
• wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego), potrafi nazwać ich tworzywo (ruchome obrazy, warstwa dźwiękowa);
• omawia akcję, wyodrębnia wątki i wydarzenia;
• charakteryzuje i ocenia bohaterów;
• identyfikuje: opowiadanie, powieść, baśń, legendę, mit, bajkę, fraszkę, wiersz, przysłowie, komiks.

Wartości i wartościowanie.

• Uczeń odczytuje wartości pozytywne i ich przeciwieństwa wpisane w teksty kultury (np. przyjaźń – wrogość, miłość – nienawiść, prawda – kłamstwo, wierność – zdrada).

Film może stanowić kontekst do wybranych tekstów kultury obowiązujących na II etapie kształcenia: Clive Staples Lewis „Lew, Czarownica i stara szafa”; John Ronald Reuel Tolkien „Hobbit, czyli tam i z powrotem”, wybór mitów greckich, baśni i legend.

Plastyka

Tworzenie wypowiedzi – ekspresja przez sztukę. Uczeń:

• podejmuje działalność twórczą, posługując się podstawowymi środkami wyrazu plastycznego i innych dziedzin sztuki (fotografika, film) w kompozycji na płaszczyźnie i w przestrzeni (stosując określone materiały, narzędzia i techniki właściwe dla tych dziedzin sztuki).

Analiza i interpretacja tekstów kultury – recepcja sztuki. Uczeń:

• rozróżnia określone dyscypliny w takich dziedzinach jak: architektura, sztuki plastyczne oraz w innych dziedzinach sztuki (fotografika, film) i przekazach medialnych (telewizja, Internet).

Historia

Refleksja nad sobą i otoczeniem społecznym. Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie rodziny w życiu oraz wskazuje przykłady praw i obowiązków przysługujących poszczególnym członkom rodziny;
• wyraża opinię na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych.

Wychowanie do życia w rodzinie

• Podstawowe funkcje rodziny z podkreśleniem miejsca dziecka w rodzinie.
• Przekaz wartości i tradycji w rodzinie, wspólne świętowanie, spędzanie wolnego czasu.
• Więź rodzinna, związki uczuciowe i inne relacje w rodzinie; konflikty i ich rozwiązywanie.
• Mass media – zasady i kryteria wyboru czasopism, książek, filmów i programów telewizyjnych.

Rozwój zainteresowań i pożądanych umiejętności uczniów

Pomysły na zajęcia filmowe, proponowane metody pracy z filmem

Dyskusja, metody dramowe, analiza i interpretacja dzieła filmowego, pogadanka heurystyczna, mapa mentalna, analizy porównawcze, ćwiczenia plastyczne.

Zagadnienia filmoznawcze:

• Bardzo zaawansowane techniki animacji, od strony plastycznej i technicznej: refleksy świetlne, cieniowanie, nasycenie barw, trójwymiar, ilość i jakość detali, symulacja ruchu, złudzenie faktur.
• Film jest wykonany techniką animacji komputerowej (sztuka tworzenia ruchomych obiektów z wykorzystaniem komputerów. Jest poddziedziną grafiki komputerowej i animacji. W coraz większym zakresie jest ona realizowana jako animacja 3D – trójwymiarowa), jest to rodzaj animacji dynamicznej: oprócz ruchomej kamery, poruszają się niezależnie także poszczególne elementy sceny.
• Film animowany (rodzaj filmu, który jest tworzony techniką zdjęć poklatkowych, rejestrujących na pojedynczych klatkach filmu kolejne fazy ruchu. Najczęściej są to fazy rysowane, stąd też film animowany określany jest zazwyczaj mianem filmu rysunkowego lub kreskówki).
• Kino familijne (film przeznaczony dla szerokiej widowni. Nie tylko dzieci, ale także młodzież i dorośli znajdą treści odpowiednie dla siebie i zdekodują tyle znaczeń, nas ile pozwoli im kompetencja odbiorcza).

W świecie wartości – propozycje tematów do rozmów z dziećmi:

• relacje w rodzinie: zaufanie, lojalność, odpowiedzialność za innych, zazdrość w relacjach pomiędzy braćmi.
• relacje dorośli – dzieci (rodzice – dzieci).
• problem dorastania, dojrzewania, (przyspieszonego dramatycznymi wydarzeniami).
• funkcje wzorców osobowych i autorytetów w procesie wychowania.

Tropy literackie do wykorzystania w analizach komparatystycznych: sagi fantasy „Harry Potter” Joanne Murray Rowling, „Hobbit” i „Władca Pierścieni” Johna Ronalda Reuela Tolkiena, „Świat Dysku” Terry’ego Pratchetta, „Wiedźmin” Andrzeja Sapkowskiego, „Opowieści z Narnii” i „Alicja w Krainie Czarów” C. S. Lewisa.

Sowa w literaturze dla dzieci: biały puchacz Świecopuch z „Opowieści z Narnii”, Sowa Przemądrzała z „Kubusia Puchatka”; w książkach o Harrym Potterze – Hedwiga i niezliczona ilość innych „listonoszy”.

Tropy interpretacyjne, w tym zagadnienia filmoznawcze

Podniosły klimat arturiańskiej legendy.

Świat przedstawiony jest mieszanką z wątków: baśniowych, mitologicznych, rycerskiego romansu i ikonografii kina fantasy.

Pacyfistyczny manifest o męstwie, honorze, miłości i poświęceniu.

Rola mitu w społeczeństwie (film przedstawia losy Sorena, młodej sowy oczarowanej epickimi opowieściami swojego ojca o Strażnikach Ga’Hoole ― mitycznych, skrzydlatych wojownikach, którzy stoczyli wielką bitwę w obronie całego sowiego gatunku przed siłami zła. Motyw Lisa z Kilu, jako żywej legendy i zestawienie jej z szarą rzeczywistością walki i życiem w czasach pokoju).

Nie tylko tytuł filmu, ale także konstrukcja filmu wskazuje na powiązania z legendą (łac. to co powinno być przeczytane, opowieść posługująca się elementami niezwykłości oraz cudowności, związanej z życiem świętych i męczenników. Informuje o powstaniu jakiegoś miasta lub państwa, zawiera zdarzenia historyczne, najczęściej występuje w niej jakiś bohater lub rycerz. Często osnuta na wątkach ludowych. Pierwotnie przekazywana ustnie, następnie zapisywana).

Sowa zwierzę w świecie przyrody i ptak mityczny: sowy nie są spokrewnione z ptakami drapieżnymi, ale posiadają wiele cech wspólnych, wynikających z podobnego trybu życia. Wśród nich można wymienić: ostre dzioby i szpony, dobry wzrok, zdolność widzenia stereoskopowego (dwuocznego). Różnice to przede wszystkim nocny tryb życia sów oraz ich doskonały słuch. Sowy wręcz ślizgają się na wietrze, szukając prądów i wirów. Nieruchome oczy i znakomite widzenie w ciemnościach sprawiły, że pojawienie się sowy uważane było za ważny omen, powszechnie sądzono, że sowy widzą i wiedzą wszystko. Ptaki te stały się zwierzętami wróżebnymi. Z ich lotu przyszłość odczytywali m.in. Babilończycy i Rzymianie. Częstym motywem opowieści ludowych, baśni i legend była mowa ptaków, które w ten sposób przekazywały proroctwa, ostrzeżenia i rady. Odlatujący ptak symbolizował ludzką duszę; pod postacią ptaków przebywają w raju dusze wyznawców islamu. Żeglarze wierzyli, że w ptaki krążące wokół statków wcielone są dusze zmarłych marynarzy. W sowie aż do XIX w. widziano towarzyszkę czarownic i czarodziejów. W Rzymie spotkanie sowy za dnia było uważane za fatalny omen. Sowa była symbolem Aten i bogini mądrości Ateny. Atenę często przedstawiano z sową na ramieniu. Wg mitologii greckiej bogini zdolna była przedzierzgnąć się w sowę, by pod tą postacią sprawować pieczę nad swymi posiadłościami. Sowa była także atrybutem Asklepiosa, boga medycyny i sztuki lekarskiej, a także wyrazicielką mojry Atropos, która wg wierzeń przecinała nić ludzkiego życia. Z powodu swego bezszelestnego lotu sowa stała się znakiem rozpoznawczym Hekate, bogini czarów, magii, ciemności i mar. Według Indian z północno-zachodnich regionów Ameryki te ptaki pomagały szamanom nawiązać kontakt z duchami zmarłych, widzieć w ciemnościach i odnajdować zgubione przedmioty. Dla niektórych indiańskich plemion sowie pióra pełniły rolę magicznych talizmanów,

Baśń filmowa: dominują w niej elementy fantastyki; opowiada o siłach nadprzyrodzonych, cudownych zdarzeniach, nadnaturalnych postaciach i zjawiskach. Jedną z ważniejszych cech baśni jest nieokreślony czas i miejsce akcji. Zawiera ludową mądrość, przedstawia wierzenia ludowe i magiczne; baśń może być osnuta na podaniach, legendach.

Obecne w filmie motywy funkcjonujące w kulturze

Sowa jako symbol: (sowa, co oznacza „przeraźliwy” lub „straszny”) mądrości, racjonalizmu, wiedzy, medycyny, ale także smutku, ciemności, samotności, melancholii, związku z tajemniczymi i mrocznymi siłami; kojarzona ze śmiercią i siłami zła.

Stałe motywy w baśniowe:

• motyw walki dobra ze złem
• motyw misji, którą ma spełnić bohater
• motyw wędrówki
• antropomorfizacja świata zwierząt.

Zło w baśniach jest zawsze potężniejsze od dobra, ale zwykle z nim przegrywa. Zwycięstwo dobrej strony jednak zawsze jest okupione stratą, przenikanie się świata nadprzyrodzonego z realnym, motyw zwycięstwa miłości, sprawiedliwości i dobra, motyw wędrówki, motyw mędrca. W baśniach często występuje postać, której wiedza jest ogromna, niedostępna dla większości śmiertelników. Mędrzec posiada także niesamowite moce służące wpływaniu na świat i inne osoby. Ta osoba jest swoistym wykładnikiem moralnym, drogowskazem dla innych bohaterów.

Motyw wędrówki. Ma ona dwa znaczenia: – podróż, zmiana własnego miejsca w przestrzeni, w wyniku, której bohater zdobywa doświadczenia, rozwija się wewnętrznie, poszerza swoją wiedzę. Bohater zawsze ma przed sobą jakiś cel, do którego konsekwentnie i z uporem dąży – wymiar wędrówki o charakterze symbolicznym, bądź metaforycznym, parabolicznym. Zwyczajna, z pozoru, podróż jest dla twórcy pretekstem do wyrażenia prawdziwych, a zarazem ukrytych myśli i refleksji postaci literackiej. Wędrówka staje się niekiedy po prostu symbolem zawiłej i pełnej zagadek ludzkiej egzystencji. Postacie mitów greckich i rzymskich nieustannie wędrują, podróżują, przemieszczają się. Wędrówka Edypa, syna Lajosa i Jokasty, staje się przede wszystkim jego ucieczką przed przeznaczeniem, przed tragicznym losem, przed fatum depczącym mu po piętach. Inny bohater mitów – Herakles przemieszcza się, by móc wykonać dwanaście kolejnych prac, które zostały mu wyznaczone. Argonauci z kolei wyruszają w daleką podróż, poszukując złotego runa. To jednak wędrówki, które mają na ogół jeden wymiar – przestrzenny. Są po prostu podróżą, która ma zapewnić bohaterom realizację określonego celu. Szczególny jednak obraz podróży pojawia się w „Odysei” Homera, przedstawiającej tułacze losy Odyseusza. Utwór rozpoczyna się w dziesiątym roku tułaczki głównego bohatera i trwa około czterdziestu dni. Losy Odyseusza można traktować także w kategoriach symbolu, odnoszącego się do egzystencji człowieka,

Motyw literacki: cząstka kompozycyjna utworu literackiego; obiegowy schemat tematyczny żyjący w tradycji kulturalnej. Baśnie, choć pochodzą z różnych krajów, zazwyczaj zbudowane są w oparciu o charakterystyczne, powtarzalne w wielu kulturach schematy, czyli zawierają bardzo podobne motywy.

Motyw wędrowny: występujący w literaturach ludowych różnych narodów, jest to rodzaj motywu powtarzający się w wielu dziełach, łatwo rozpoznawalny. Motywy takie występują często w baśni, bajce, balladzie, legendzie czy powieści kryminalnej.

Inne motywy do omówienia: bohater dynamiczny, dobry i zły władca, król, państwo mądrze rządzone, struktura i narzędzia państwa totalitarnego, konflikt pomiędzy braćmi (film świetnie nadaje się do zestawienia np. z disney’owskim „Królem Lwem”), motyw zdrady, bohaterstwa w imię wartości.