Adresat zajęć: uczniowie szkół podstawowych, klasa VI.

Rodzaj zajęć: lekcja języka polskiego, lekcja wychowawcza, zajęcia pozalekcyjne (koło filmowe, humanistyczne).

Cel ogólny zajęć: Przygotowanie uczniów do refleksyjnego odbioru dzieła filmowego.

Cele szczegółowe:

Uczeń:

• określa problematykę obrazu Poste restante;
• opowiada historię listu Ani do Pana Boga i innych listów niedoręczalnych;
• wyjaśnia znaczenie tytułu filmu Marcela Łozińskiego;
• odczytuje metaforyczne znaczenie zakończenia filmu, jego przesłanie;
• określa rodzaj filmu i funkcję zastosowanych w nim środków wyrazu;
• wypowiada i uzasadnia swoje zdanie;
• rozwiązuje krzyżówkę z hasłem (tytuł filmu);
• posługuje się słownikiem;
• pracuje w parach.

Metody pracy: burza mózgów, rozmowa nauczająca, ćwiczenie filozoficzne, praca twórcza uczestników, metoda wpływu sytuacyjnego, zajęcia terenowe.

Formy pracy: indywidualna, w grupach zadaniowych, zbiorowa.

Środki i materiały dydaktyczne: rzutnik multimedialny, laptop, płyta DVD z filmem Poste restante, słowniki wyrazów obcych, karty z krzyżówką do uzupełnienia, długopisy, mazaki, prezentacja multimedialna, kartony z narysowanymi kopertami, naklejki.

Słowa kluczowe: poste restante, poczta, list, pragnienia, film dokumentalny.

Bibliografia

1. R. Pawelec, Wieża Babel. Słownik wyrazów obcych nie tylko dla gimnazjalisty, Warszawa 1999
2. W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1999
3. T. Sobolewski, Łoziński pisze list do ludzi, „Gazeta Wyborcza” 2008.

Czas trwania:  2 godziny lekcyjne + projekcja filmu.

Przebieg zajęć:

Wprowadzenie
1. Uczniowie rozmawiają z nauczycielem o sposobach komunikowania się ludzi między sobą, odpowiadają na pytania nauczyciela:

• Który z wymienionych sposobów porozumiewania się jest im najbliższy, dlaczego?
• Jak często piszą listy, w jakich okolicznościach?
• Jakie informacje powinny znaleźć się na kopercie, by list dotarł do adresata?
• Co dzieje się z listami, na których brak adresu odbiorcy?

Rozwinięcie
2. Uczniowie (praca indywidualna) rozwiązują krzyżówkę (ZAŁĄCZNIK NR 1), której hasłem jest tytuł filmu, który za chwilę obejrzą.

3. Chętni uczniowie odczytują hasło. Wtedy też nauczyciel podaje i zapisuje na tablicy temat lekcji; dzieci zapisują go w zeszytach.

4. Dzieci wraz z nauczycielem oglądają film Marcela Łozińskiego Poste restante (14 minut).

5. Po zakończeniu projekcji uczniowie rozmawiają o wrażeniach, refleksjach, jakie wywołał w nich ten obraz, próbują określić, o czym jest film (np. o tym, jak powstaje list, o pracy poczty i urzędników, o listach niedoręczalnych, o liście Ani do Pana Boga itp.).

6. Następnie uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela:

• Jaka jest historia listu Ani?
• O czym pisała dziewczynka?
• Jakie są jej pragnienia?
• O jakich jeszcze listach niedoręczalnych jest mowa w filmie Marcela Łozińskiego?
• Co możemy powiedzieć o nadawcach tych listów?

7. Dzieci zastanawiają się, jakie jest znaczenie wyrażenia poste restante stanowiącego tytuł filmu. Najpierw przedstawiają swoje propozycje, a następnie, pracując w parach, wyszukują w słownikach definicje wyrażenia; chętni uczniowie głośno je odczytują (ZAŁĄCZNIK NR 2). Dzieci wpisują jedną z definicji słownikowych do zeszytu.

8. Uczniowie próbują odpowiedzieć na pytania nauczyciela:

• Dlaczego autor dał obrazowi taki tytuł?
• Jak można zinterpretować ostatnią scenę, zakończenie filmu?
• Komu reżyser zadedykował swój film?
• Jakie jest przesłanie filmu Marcela Łozińskiego?

Nauczyciel, w razie potrzeby, uzupełnia wypowiedzi uczniów; przytacza zdania wypowiedziane przez reżysera podczas audycji Ryszarda Jaźwińskiego Trójkowo, filmowo emitowanej na antenie Programu 3 Polskiego Radia dotyczącej obrazu Poste restante:

„Ten film mówi o potrzebie każdego z nas, by zostać usłyszanym przez kogokolwiek”.

„To zjawisko zainspirowało mnie do napisania własnego listu. Jego adresatką jest moja przyjaciółka Katarzyna Maciejko-Kowalczyk, która zmarła niespodziewanie w 2008 roku”.

Prowadzący zajęcia może też przywołać wypowiedź znanego krytyka filmowego Tadeusza Sobolewskiego, który tak napisał o przesłaniu filmu Łozińskiego:

„Poste restante skonstruowany jest na podobnej zasadzie jak metafizyczne bajki Andersena opowiadające losy przedmiotu, który żyje, ma wielkie nadzieje, potem rozpada się, zostaje wyrzucony na śmietnik, jednak nie ginie całkiem, przemienia się, trwa w innej formie, służąc do czegoś innego. „Życiem po życiu” listu do Pana Boga ma być właśnie ten film…”[1].

9. Następnie uczniowie odpowiadają na pytania:

• Jaki rodzaj filmu reprezentuje obraz Marcela Łozińskiego?
• Co świadczy o dokumentalnym charakterze filmu? (np. sceny ukazujące proces powstawania papieru, pracę urzędników pocztowych).
• Jakimi środkami filmowego wyrazu posłużył się reżyser? (np. specyficzna praca kamery — zdjęcia z lotu ptaka, muzyka skomponowana przez wybitnego artystę Wojciecha Kilara, podobna scena na początku i w zakończeniu filmu).
• Jaką pełnią funkcję, czemu służą? (np. wywołanie specyficznego, skłaniającego do zadumy i refleksji nastroju filmu).

Podsumowanie
10. Podsumowując zajęcia poświęcone filmowi Poste restante, nauczyciel informuje uczniów o tym, że obraz Marcela Łozińskiego zainspirował aktorkę Ewę Błaszczyk, siostrę Małgorzatę Chmielewską, Otylię Jędrzejczak, Stanisława Sojkę, Muńka Staszczyka, Stanisława Obirka oraz Jarosława Lipszyca do spisania osobistych refleksji w formie listów do Boga. W ten sposób powstała książka Pan Bóg. Niebo.

11. Na zakończenie lekcji nauczyciel ocenia pracę dzieci, a następnie prosi, by każde z nich podsumowało swoje zainteresowanie i aktywność na zajęciach poświęconych filmowi Poste restante. Dzieci podchodzą do tablicy z przyczepionymi na niej dużymi kopertami w trzech kolorach (czerwonym, żółtym i zielonym) i przyklejają w miejscu, w którym powinien znajdować się znaczek pocztowy cenkę sklepową. Przyklejenie cenki na kopercie zielonej oznacza, że uczeń był aktywny, lekcja wywołała jego zaangażowanie, na żółtej, że lekcja była interesująca, ale nie wywołała aktywności dziecka, na czerwonej, że lekcja nie wzbudziła jego zainteresowania i nie było aktywne.

Praca domowa:

1. Napisz i poprawnie zaadresuj list do wybranej osoby, w którym zachęcisz ją do obejrzenia filmu Marcela Łozińskiego Poste restante.

2. Wklej do zeszytu rozwiązaną na lekcji krzyżówkę.

[1] Tadeusz Sobolewski, Łoziński pisze list do ludzi, „Gazeta Wyborcza” nr 292, s. 17.

ZAŁĄCZNIK NR 1

Rozwiąż krzyżówkę.

1. …… Polska, przedsiębiorstwo zajmujące się dostarczaniem przesyłek w kraju i za granicą
2. Roznosi listy
3. Przybiją je urzędnicy na dokumentach
4. Trafiają na nie często przesyłki zagraniczne
5. W niej list
6. List, który dostarczany jest najszybciej
7. Jest ich na poczcie wiele
8. Odbiorca przesyłki
9. Jego hobby to zbieranie znaczków
10. Przyklejamy go na list
11. Wrzucamy do niej listy
12. Świąteczne, noworoczne, imieninowe itp.
13. Przesyłka, która musi być dostarczona do rąk własnych odbiorcy

Rozwiązanie krzyżówki.

ZAŁĄCZNIK NR 2

Władysław Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych[1]

poste restante — poczta pozostająca; (okienko na poczcie, gdzie przechowuje się) opatrzone takim napisem listy i przesyłki, które adresaci odbierają osobiście w urzędzie pocztowym po podaniu swego nazwiska albo hasła.

Radosław Pawelec, Wieża Babel. Słownik wyrazów obcych nie tylko dla gimnazjalisty[2]

Poste restante [post restant] z fr. poste restante — poczta pozostająca. Gdy wysyłamy jakąś przesyłkę pocztową na poste restante, wysyłamy ją nie do mieszkania pewnej osoby, ale do urzędu pocztowego, który znajduje się w jej miejscowości. Osoba ta może odebrać przesyłkę poste restante, podając nazwisko lub umówione hasło.

Poste restante to także okienko na poczcie, w którym wysyła się i odbiera przesyłki tego typu.

[1] Władysław Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1999.

[2] Radosław Pawelec, Wieża Babel. Słownik wyrazów obcych nie tylko dla gimnazjalisty, Warszawa 1999.