Cele lekcji

W trakcie zajęć uczeń:

• Poszerza swoją wiedzę na temat gatunków telewizyjnych
• Dokonuje analizy komparatystycznej wybranych gatunków filmowych oraz programów telewizyjnych
• poznaje znaczenie terminu MANIPULACJA
• wskazuje mechanizmy manipulacyjne wykorzystywane w przekazach telewizyjnych
• dokonuje samoanalizy dotyczącej sposobów korzystania z telewizji
• przygotowuje się do świadomego korzystania z przekazów telewizyjnych

Czas pracy 2 godziny lekcyjne Środki dydaktyczne „Analiza serwisów informacyjnych” KARTA PRACY UCZNIA NR 1 (załącznik nr 1) „Ramówka telewizyjna” – ok. 10 sztuk kserokopii (jedna na parę osób) wybranej strony prezentującej ramówkę telewizyjną stacji: TVP1, TVP2, TVN i Polsat. „Analiza ramówki telewizyjnej” – KARTA PRACY UCZNIA NR 2 (załącznik nr 2). „Pomieszane gatunki” – KARTA PRACY UCZNIA NR 3 w formie rozsypanki (załącznik nr 3) – praca w grupach (nauczyciel przygotowuje przed zajęciami rozsypankę) Dwa telewizyjne serwisy informacyjne („Fakty” i „Wiadomości”), nagrane na dowolny nośnik cyfrowy tego samego dnia (np. dzień przed planowanymi zajęciami). Karteczki post-in, tablica lub flipchart KARTA PRACY UCZNIÓW NR 4 (załącznik nr 4) – „Jak korzystam z telewizji” – zadanie domowe po pierwszej godzinie zajęć Wybrane fragmenty filmu „Free Rainer” (reż. H. Weingartner). Czyste kartki A4 (około 20 sztuk)

Formy pracy praca indywidualna praca w parach praca grupowa Metody pracy praca z tekstami kultury – analiza komparatystyczna serwisów informacyjnych, analiza dzieła filmowego burza mózgów/mapa mentalna debata medialna heureza; dyskusja moderowana

Przebieg lekcji

Przed zajęciami:

Przed pierwszą lekcją uczniowie muszą obejrzeć dwa wybrane serwisy informacyjne (najlepiej „Fakty” i ‚Wiadomości”). W tym celu nauczyciel wręcza uczniom Kartę pracy nr 1 – Analiza serwisów informacyjnych (praca z tekstem audiowizualnym”).
Przed drugimi zajęciami uczniowie muszą obejrzeć film pt.: „Free Rainer” w reżyserii Hansa Weingartnera (Austria/ Niemcy 2007, 138 min).

LEKCJA PIERWSZA – wprowadzenie do wiedzy o gatunkach telewizyjnych

Nauczyciel wita uczniów i informuje o tematyce zajęć.

Analiza ramówki telewizyjnej:

Nauczyciel wręcza każdej parze uczniów „ramówkę telewizyjną” oraz „Kartę pracy ucznia nr 2″ (załącznik nr 1)

1. uczniowie mają za zadnia wypełnić tabelkę tytułami programów, spełniających wymagania kategorii zapisanych w lewej kolumnie
2. po upływie wskazanego czasu (7-10 min w zależności od grupy), nauczyciel wspólnie z uczniami, weryfikuje odpowiedzi
3. trudność ćwiczenia polega na tym, iż uczniowie będą sugerować się informacjami podanymi w ramówce – w kilku przypadkach może się okazać, iż błędnie zaklasyfikowali jakiś program.

„Rozsypanka gatunkowa”

Nauczyciel dzieli uczniów na trzy- lub czteroosobowe grupy. Każda z grup otrzymuje zestaw „rozsypanki gatunkowej” (karta pracy ucznia nr 3, załącznik nr 3). Zadaniem uczniów jest dopasować do nazwy gatunku telewizyjnego definicję oraz przykłady tytułów programów telewizyjnych.

Po wskazanym przez nauczyciela czasie (5-7 min.), nauczyciel razem z uczniami weryfikuje odpowiedzi. Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat gatunków telewizyjnych, sposobów klasyfikowania programów telewizyjnych w ramówkach.

Analiza komparatystyczna serwisów informacyjnych

Nauczyciel prosi uczniów, aby przygotowali wypełnione wcześniej „Karty pracy ucznia nr 1″ (załącznik nr 1).

Wybranie uczniowie prezentują swoje wypowiedzi. Nauczyciel na bieżąco, wspólnie z uczniami weryfikuje odpowiedzi.

Pytania, jakie powinien zadać uczniom nauczyciel:

1. Czym różni się serwis informacyjny stacji publicznej od komercyjnej? (różnice dotyczące wystroju studia, wizerunku i postawy prowadzącego, kolorystyki, montażu itd.)
2. Czy dostrzegacie różnice w sposobie prezentowania INFORMACJI pomiędzy serwisami stacji publicznych a komercyjnych?
3. Czy przekazywane INFORMACJE są komentowane przez redaktorów prowadzących? W której stacji jest to częstsze? Jaki jest tego powód?

Nauczyciel włącza przygotowane wcześniej przykłady serwisów. Najpierw przedstawia początek „Faktów” (skrót informacji), a następnie początek „Wiadomości”. Prosi uczniów, aby zapisali w swoich notatkach kolejność prezentowanych w każdym serwisie informacji. Następnie moderuje dyskusję pytaniami:

1. Dlaczego informacje o tych samych zdarzeniach, prezentowane są w obu serwisach w różnej kolejności?
2. Z czego wynikają te różnice?
3. Czy prowadzący i redaktorzy serwisów informacyjnych mogą manipulować informacjami? W jaki sposób?

Nauczyciel dziękuje uczniom za zajęcia i prosi, aby w domu wypełnili tabelkę „Jak korzystam z telewizji?” (karta pracy ucznia nr 4, załącznik nr 4)

LEKCJA DRUGA

Po powitaniu uczniów i czynnościach organizacyjnych, Nauczyciel informuje, czego dotyczyć będą zajęcia.

Burza mózgów/Mapa mentalna:

Nauczyciel rozdaje uczniom karteczki „post-in”, na których uczniowie, w kilku słowach (jednym zdaniem) mają opisać swoje wrażenia, skojarzenia lub przemyślenia dotyczące filmu „Free Rainer”. Karteczki naklejają na tablicę lub flipchart.

Nauczyciel, wspólnie z uczniami tworzy mapę mentalną pojęć i skojarzeń związanych z filmem. Nauczyciel prosi uczniów o stworzenie haseł – wytrychów, które będą definiowały przesłanie filmu.

Praca z tekstem filmowym:

Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie scen z filmu, w których przedstawiony jest show „Zrób sobie super dziecko”. Jeśli jest taka możliwość – nauczyciel prezentuje fragmenty w celu przypomnienia (00:04:14-00:04:47; 00:05:25-00:09:22).
Nauczyciel inicjuje dyskusję:

1. Jakie tematy podejmowane są podczas tego show?
2. Czy zgodzilibyście się wystąpić w takim programie?
3. Czy uważacie, że tego typu show to odpowiedni program do rozwiązywania tak ważnych życiowych problemów, jakim jest decyzja o wyborze ojca dla dziecka?
4. Jak rozumiecie słowa realizatora programu: „Gdyby moja matka to zrobiła, zaskarżyłbym ją?”
5. Które, ze znanych Wam programów telewizyjnych, leżą na granicy dobrego smaku i mogą być odczytywane przez odbiorców jako niemoralne?

Debata medialna:

Nauczyciel prosi wybranych uczniów, aby przedstawili uzupełnioną tabelkę „Jak korzystam z telewizji?” (karta pracy ucznia nr 4 – zadanie domowe), a następnie zadaje uczniom pytania (przykładowe poniżej):

1. Czy sami dokonujecie wyboru, co chcecie oglądać, czy oglądacie bo „nie ma innej oferty” w telewizji?
2. Czy chcielibyście coś zmienić, bardziej świadomie korzystać z telewizji?
3. Które z oglądanych przez Was programów spełniają Wasze oczekiwania, a które oglądacie bezkrytycznie (nie zastanawiacie się, że są tylko „wypełniaczem” wolnego czasu?
4. Które, z podanych przez Was programów, nie mają wartości poznawczej – służą jedynie rozrywce?
5. Które, ze znanych Wam programów telewizyjnych, mają funkcję światopoglądową – oglądanie ich może przynosić korzyści intelektualne?

Praca w grupach:

Nauczyciel dzieli uczniów na trzy-, czteroosobowe grupy. Każda z grup otrzymuje czystą kartkę A4.

Zadaniem każdej z grup jest stworzenie nowej ramówki telewizyjnej (jednego dnia – od godzin porannych do godzin nocnych) wymyślonej stacji telewizyjnej, w oparciu o istniejące już programy prezentowane w telewizji. W nowej ramówce mają znaleźć się jedynie programy (również seriale i filmy), które (podobnie jak w filmie „Free Rainer”) zmieniłyby gusta odbiorcze polskich widzów. (Jeśli uczniowie stwierdzą, że za mało jest w polskiej telewizji programów wartościowych, które zapełniłyby dzienną ramówkę, mogą wymyślić przykłady własne, dokładnie je opisując).

Nauczyciel podsumowuje zajęcia i dziękuje uczniom za pracę.

Załączniki

Załącznik nr 1.

KARTA PRACY UCZNIA NR 1

Analiza serwisów informacyjnych

Wybierz dzień, w którym obejrzysz (lub nagrasz, a następnie obejrzysz) dwa serwisy informacyjne – „Fakty” TVN i „Wiadomości” TVP1.

Dokładnie przeczytaj pytania zawarte poniżej.

W trakcie oglądania, lub po obejrzeniu, wypełnij poniższą tabelę.

Dzień emisji serwisów……………………………………………..

	„Fakty” TVN	„Wiadomości” TVP1
W jaki sposób rozpoczyna się serwis? Co jest pokazane po czołówce?
Wymień (po kolei) wszystkie informacje, które zostały zaprezentowane w streszczeniu (przed częścią właściwą serwisu)
Wymień wszystkie informacje podane we właściwej części programu.
W jaki sposób filmowany jest redaktor prowadzący? Opisz jego ubiór, makijaż, postawę, sposób wysławiania się.
W jaki sposób przedstawiają informacje redaktorzy terenowi? Czy komentują prezentowane informacje?
Czy jakiś element programu utkwił Ci szczególnie w pamięci?

Załącznik nr 2

KARTA PRACY UCZNIA NR 2.

„Analiza ramówki telewizyjnej”

Odnosząc się do własnej wiedzy, wypiszcie z ramówki telewizyjnej konkretne programy spełniające kryteria opisane w pierwszej kolumnie. Tytuły zapiszcie stosownie to nazwy stacji telewizyjnej.

	TVP1	TVP2	TVN	Polsat
Program dla dzieci
Serial
Program rozrywkowy
Magazyn reporterów
Program informacyjny

Załącznik nr 3

KARTA PRACY UCZNIA NR 3.

Praca w grupach – do przygotowania przez nauczyciela (ilość uzależniona od wielkości grupy klasowej; klasę dzielimy na grupy 3-4 osobowe). Proszę wyciąć symbole odbiorników telewizyjnych oraz opisy programów telewizyjnych i przykładowe tytuły.

Serial telewizyjny	Telewizja śniadaniowa	Magazyn reporterów
Wieloodcinkowy (powyżej dwóch odcinków) film fabularny, dokumentalny lub animowany, zrealizowany na potrzeby telewizji. Fabuła zazwyczaj dąży do zakończenia.	Gatunek telewizyjnego programu informacyjno-rozrywkowego, nadawany w godzinach porannych	Program telewizyjny, przedstawiający reportaże dotyczące problemów „zwyczajnych” ludzi, firm lub instytucji. Inna nazwa: program interwencyjny
„Dom nad rozlewiskiem”	„Dzień Dobry TVN”	„Sprawa dla reportera”
„Szpilki na Giewoncie”	„Pytanie na śniadanie”	„Uwaga!”
„Usta usta”	„Kawa czy herbata?”
Serwis informacyjny	Talk Show	Talent show
Program telewizyjny, w którym przedstawiane są bieżące wydarzenia, najczęściej polityczne, ale również społeczne, kulturalne i sportowe.	Widowisko noszące znamiona publicystycznego, w którym prowadzący rozmawia z zaproszonymi do studia gośćmi	Program telewizyjny, w którym uczestnicy (osoby nie będące przed występem w programie osobami publicznymi), prezentują swoje zdolności. W trakcie produkcji programu, szkolone są pod okiem specjalistów.
„Wiadomości”	„Rozmowy w toku”	„Mam talent”
„Fakty”		„Top Model”
„Wydarzenia”		„Must be the music”
Artykuł dotyczący seriali telewizyjnych: Anna Kaczmarek, „Między operą mydlaną a serią fabularną – serial transzowy”, http://podteksty.amu.edu.pl/content/miedzy-opera-mydlana-a-seria-fabularna-serial-transzowy.html
Teleturniej	Opera mydlana	Telenowela
Program telewizyjny, w którym uczestnicy wykonują polecone przez prowadzących zadania	Najpopularniejszy typ serialu telewizyjnego. Przedstawia życie codzienne bohaterów, osadzona jest w miarę rzeczywistym czasie. Prezentowane historie są wielowątkowe, z wieloma typami bohaterów, powiązanymi stopniem pokrewieństwa, miejscem pracy lub wspólnymi doświadczeniami. Wyróżnikiem opery mydlanej jest fakt, iż trudno określić jej zakończenie. Akcja dzieje się zazwyczaj w zamkniętych przestrzeniach.	Gatunek telewizyjny, rodzaj serialu telewizyjnego. Jego nazwa wywodzi się z hiszpańskiego terminu „nowela”, czyli powieść. W odróżnieniu od opery mydlanej, można wyróżnić to główny temat skupiony na wątku melodramatycznym („przeszkody stojące na drodze miłości”). Zakończenie dąży ku szczęśliwemu zakończeniu historii miłosnej. Charakterystyczna dla produkcji pochodzących z krajów Ameryki Południowej.
„1 z 10”	„Moda na sukces”	„Brzydula”
„Milionerzy”	„M jak miłość”
Docu(mentary) soap – telenowela dokumentalna	Sitcom (situation comedy)	Reality Show
Gatunek telewizyjny łączący cechy opery mydlanej (serialu telewizyjnego) i filmu dokumentalnego. W role wcielają się z reguły „naturszczyki” (aktorzy nieprofesjonalni), stając się „aktorami społecznymi”. Aktorzy udają, iż grają samych siebie. Akcja skoncentrowana jest wokół spraw codziennych. Całość stylizowana jest na film dokumentalny (nieświadomy widz może nie zorientować się, iż sytuacje i bohaterowie są fikcyjni).	Niskobudżetowy, komediowy serial telewizyjny. Rzeczywistość jest w nim przedstawiona w krzywym zwierciadle.	Program telewizyjny, którego uczestnicy postawieni w sytuacjach ekstremalnych, są nieprzerwalnie filmowani przez kamery. Zdarzenia, w których uczestniczą bohaterowie są inscenizowane przez autorów programu.
„Dlaczego ja?”	„Świat według Kiepskich”	„Big Brother”
„Pamiętniki z wakacji”	„Daleko od noszy”

Załącznik nr 4

KARTA PRACY UCZNIA NR 4

Wypełnij poniższą tabelę, przypominając sobie, co w poprzednim tygodniu oglądałeś w telewizji.

	Nazwa programu/ nazwa stacji	Ile razy oglądałaś/eś dany program?	Ile poświęciłeś czasu na oglądanie danego programu?	Jaka była Twoja motywacja – dlaczego oglądałaś/eś ten program?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.