Krótka informacja o filmie

Jest rok 1982. Na Ziemię przybywa statek obcych. Ku zaskoczeniu wszystkich zatrzymuje się w RPA, a dokładniej nad Johannesburgiem. Przez trzy miesiące statek nie daje żadnych znaków, po prostu wisi nad miastem. Po wkroczeniu na pokład okazuje się, że obcy są niedożywieni i potrzebują pomocy. W „Dystrykcie 9″, tuż pod statkiem przybyszów, powstaje getto dla ponad miliona „krewetek” (ang. „prawn”), jak pogardliwie nazwali obcych ludzie. Po dwudziestu latach stosunki między przybyszami a tubylcami są bardzo napięte. Wykorzystując konwencję kina sciene-fiction reżyser opowiada o postawach rasistowskich, pokazuje mechanizmy dyskryminacji, które prowadzą do eksterminacji.

Związki z podstawą programową

Praca z filmem „Dystryk 9″ daje możliwości osiągania celów kształcenia oraz realizacji treści nauczania ujętych w nowej podstawie programowej kształcenia ogólnego dla IV etapu edukacyjnego.

Język polski

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Czytanie i słuchanie. Uczeń:

• Odczytuje sens całego tekstu oraz wydzielonych przez siebie fragmentów; potrafi objaśnić ich sens oraz funkcję na tle całości.
• Rozpoznaje typ nadawcy i adresata tekstu.
• Wskazuje charakterystyczne cechy stylu danego tekstu.
• Wyróżnia argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście argumentacyjnym, dokonuje jego logicznego streszczenia.
• Szuka literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonuje ją według wskazanych kryteriów (w zasobach bibliotecznych korzysta zarówno z tradycyjnego księgozbioru, jak i z zapisów multimedialnych i elektronicznych, w tym Internetu).
• Korzysta ze słowników i leksykonów, w tym słowników etymologicznych i symboli.

Świadomość językowa: Uczeń:

• Odróżnia słownictwo neutralne od emocjonalnego i wartościującego, oficjalne od swobodnego.

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.

Wstępne rozpoznanie. Uczeń:

• Prezentuje własne przeżycia wynikające z kontaktu z dziełem sztuki.
• Określa problematykę utworu.

• Analiza. Uczeń.
• Wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i ich funkcje (…). rozpoznaje w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera.
• Rozpoznaje w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera (narracja, fabuła, sytuacja liryczna, akcja).

Interpretacja. Uczeń.

• Wykorzystuje w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa-klucze, wyznaczniki kompozycji).
• Wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne, religijne).
• Porównuje funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich.
• Odczytuje treści alegoryczne i symboliczne utworu.

Wartości i wartościowanie. Uczeń.

• Dostrzega związek języka z wartościami, rozumie, że język podlega wartościowaniu (…), jest narzędziem wartościowania, a także źródłem poznania wartości (utrwalonych w znaczeniach nazw wartości: takich jak: dobro, prawda, piękno, wiara, nadzieja, miłość, wolność, równość, braterstwo, Bóg)
• Dostrzega obecne w tekstach kultury wartości narodowe i uniwersalne.
• Dostrzega w świecie konflikty wartości (…) oraz rozumie źródła tych konfliktów.

Zakres rozszerzony

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.

Czytanie i słuchanie. Uczeń:

• Czyta utwory stanowiące konteksty dla tekstów kultury poznawanych w szkole.
• Twórczo wykorzystuje wypowiedzi krytycznoliterackie i teoretycznoliterackie (np. recenzja, szkic, artykuł, esej).

Świadomość językowa. Uczeń:

• Dostrzega związek języka z obrazem świata.

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń:

• Zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.

Analiza. Uczeń:

• Wskazuje związki między różnymi aspektami utworu (estetycznym, etycznym i poznawczym);
• Rozpoznaje aluzje literackie i symbole kulturowe (np. biblijne, romantyczne) oraz ich funkcję ideową i kompozycyjną, a także znaki tradycji, np. antycznej, judaistycznej, chrześcijańskiej, staropolskiej;

Interpretacja. Uczeń:

• Konfrontuje tekst literacki z innymi tekstami kultury np. plastycznymi, teatralnymi, filmowymi.

Wartości i wartościowanie. Uczeń:

• Wskazuje różne sposoby wyrażania wartościowań w tekstach.

Wiedza o kulturze

Osiąganie celów kształcenia i odnoszących się do nich wymagań szczegółowych.

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nim informacji. Uczeń:

• Zna dwudziestowieczne dzieła reprezentujące różne dziedziny sztuki (literaturę, architekturę, plastykę, muzykę, teatr, fotografię, film, sztukę nowych mediów) i dostrzega związki pomiędzy nimi.
• Wskazuje różne funkcje dzieła sztuki (np. estetyczną, komunikacyjną, społeczną, użytkową, kultową, poznawczą, ludyczną).
• Analizuje temat dzieła oraz treści i formę w kontekście jego różnych funkcji, wykorzystując podstawowe wiadomości o stylach i epokach z różnych dziedzin sztuki.
• Analizuje film lub analizuje spektakl teatralny, posługując się podstawowymi pojęciami z zakresu właściwej dziedziny sztuki.
• Lokuje wytwory kultury (zachowania, zwyczaje, normy moralne, wytwory materialne, dzieła sztuki) w kontekście grup społecznych, w których są tworzone i odbierane (rodzina, rówieśnicy, społeczność lokalna, naród).

Tworzenie wypowiedzi. Uczeń:

• Wypowiada się na temat dzieła sztuki używając pojęć zarówno swoistych dla poszczególnych sztuk, jak i wspólnych (forma, kompozycja, funkcja, nadawca, odbiorca, użytkownik, znaczenie, kontekst, medium).

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń:

• Odnosi elementy kultury (zachowania, zwyczaje, praktyki, przedmioty materialne, dzieła sztuki) do kategorii: czas, przestrzeń, ciało, grupa społeczna (rodzina, rówieśnicy, społeczność lokalna, naród).
• Dostrzega i nazywa związek między dziełem a sytuacją społeczno-historyczną i obyczajami epoki, w której powstało.

Etyka

Treści nauczania – wymagania szczegółowe:

• Etyka a pozostałe dyscypliny filozoficzne i nauki szczegółowe. Moralność, etos, prawo, obyczaje i styl życia.
• Człowiek jako osoba i jego działanie. Etyczna analiza aktywności ludzkiej. Motywy podejmowanych decyzji.
• Cel i sens ludzkiej egzystencji. Hierarchie celów. Szczęście w życiu ludzkim. Rozwój moralny i duchowy człowieka jako osoby. Rola oddziaływań wychowawczych.
• Dobro moralne i wartości moralne. Hierarchia wartości. Wartości autoteliczne i instrumentalne. Konflikt wartości. Wartości wybierane i realizowane.
• Prawo moralne, imperatyw moralny, w tym prawo naturalne. Dekalog jako podstawa życia moralnego. Problem relatywizmu moralnego i sposoby jego przezwyciężania. Nienaruszalne prawa istoty ludzkiej.
• Wymiar moralny życia człowieka. Zdolność rozpoznawania wartości i powszechne dążenie do dobra. Świadomość moralna. Rola sumienia w prawidłowym rozwoju wewnętrznym. Sądy i oceny moralne. Przykłady patologii w zakresie świadomości moralnej.
• Problem manipulacji. Obecność dobra i zła we współczesnej kulturze.
• Sprawności moralne. Samowychowanie.
• Przykłady współczesnych przejawów kryzysu moralnego i dylematów w zakresie wyborów moralnych oraz sposoby ich rozwiązywania na gruncie etyki chrześcijańskiej oraz innych koncepcji etycznych.

Wychowanie do życia w rodzinie

Wybrane cele kształcenia:

• Uzyskanie przez uczniów lepszego rozumienia siebie i najbliższego otoczenia; umiejętność poszukiwania i udzielania odpowiedzi na pytania: Kim jest człowiek? Jakie są jego cele i zadania życiowe? Jaki jest sens życia?
• Przyjęcie pozytywnej postawy wobec życia ludzkiego, osób niepełnosprawnych i chorych. Przygotowanie, na podstawie wiedzy i wykształconych umiejętności, do poszanowania godności życia ludzkiego i dojrzałego funkcjonowania w rodzinie.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe:

• Tożsamość i wielowymiarowość człowieka. Poczucie sensu życia.
• Komunikacja interpersonalna, asertywność, techniki negocjacji, empatia
• Zagrożenia życia społecznego: alkoholizm, narkomania, agresja, sekty, pornografia.

Filozofia

Formułuje rozwiązania przykładowych dylematów moralnych, odwołując się do poznanych koncepcji i pojęć.

Filozofia współczesna.

Problematyka filozofii człowieka w myśli XX w. Uczeń:

• Rekonstruuje i porównuje wybrane dwudziestowieczne koncepcje człowieka, rekonstruuje wspierające je argumenty (freudowski model psychiki i funkcji kultury; egzystencjalistyczna koncepcja – J. P. Sartre)
• Potrafi wskazać etyczne konsekwencje poznanych stanowisk
• Formułuje rozwiązania przykładowych dylematów moralnych, odwołując się odpoznanych koncepcji i pojęć.
• Interpretuje przykładowe zjawiska historyczne, zjawiska zaczerpnięte z życia codziennego bądź teksty kultury, odwołując się do poznanych koncepcji.

Wiedza o społeczeństwie

Ochrona praw i wolności. Uczeń:

• rozpoznaje przejawy rasizmu, szowinizmu, antysemityzmu i ksenofobii;
• uzasadnia potrzebę przeciwstawiania się im oraz przedstawia możliwości zaangażowania się w wybrane działania na rzecz równości i tolerancji;
• znajduje informacje o naruszaniu praw człowieka w wybranej dziedzinie (np. prawa kobiet, prawa dziecka, wolność wyznania, prawo do edukacji, prawa humanitarne) i projektuje działania, które mogą temu zaradzić.

Rozwój zainteresowań i pożądanych umiejętności uczniów

	TAK	NIE
Praca z filmem stwarza możliwości rozwoju kompetencji kluczowych uczniów	x
Film motywuje uczniów do samodzielnego uczenia się i poznawania	x
Film sprzyja rozwojowi wyobraźni uczniów	x
Film inspiruje do wykorzystania niestandardowych i oryginalnych metod pracy z uczniami	x
Film pozwala zaprojektować cykl zajęć wokół przedstawionego problemu	x
Film zawiera sceny przemocy	x
Film zawiera sceny erotyczne		x
Projekcja filmu musi być poprzedzona zajęciami wprowadzającymi	x
Analiza filmu wymaga obecności na zajęciach specjalisty (psychologa, pedagoga, innych)		x

Pomysły na zajęcia filmowe, proponowane metody pracy z filmem

„Odrażający, brudni, źli” – motyw „obcego” w literaturze i filmie – esej

Historia rasizmu w kostiumie science-fiction – analiza twórczości Isaaca Asimova i ekranizacji jego powieści w zestawieniu z filmem „Dystrykt 9″

Jak rozwiązać problem „krewetek” – drzewko decyzyjne

Czy „obcy” wśród nas zawsze stanowią problem – debata

„Inny”, „obcy” – burza mózgów

Czy „inny” zawsze znaczy „obcy” – dyskusja „akwarium”

„Obcy” obok nas. Czy cuchnący kloszard ma prawo korzystać z komunikacji miejskiej? Debata lub drama.

Kino science – fiction – mapa mentalna

Kto to jest uchodźca, status prawny uchodźców, warunki życia uchodźców w Polsce – praca z tekstami źródłowymi, portfolio.

Światowy Dzień Uchodźcy – projekt edukacyjny.

Wpływ kultury na zachowania człowieka – projekt edukacyjny

Procesy grupowe – zjawiska występujące na styku grup i kultur – studium przypadku

„krewetki” i ludzie, do jakiej kultury należą? (kultury monochromiczne – kultury polichromiczne; kultury wysokiego kontekstu – kultury niskiego kontekstu; kultury o małym dystansie władzy – kultury o dużym dystansie władzy; kultury kolektywistyczne – kultury indywidualistyczne; kultury męskie – kultury kobiece)

Tropy interpretacyjne, w tym zagadnienia filmoznawcze

Nowy typ kina science fiction. Tradycyjne elementy kina science fiction: akcja w teraźniejszości lub w przyszłości, gra konwencja czasoprzestrzeni, neologizmy związane z rozwojem techniki, kontakt z obcą cywilizacją, hipotetyczna zgodność wydarzeń ze współczesnym stanem wiedzy o nauce i technice, ukazanie wpływu techniki na życie jednostki i społeczeństwa. Dyskurs o przeszłości, nie tylko widowisko, ale dyskusja na temat istoty człowieczeństwa, cywilizacji, jej przewidywanej przyszłości. Nowe elementy kina science fiction – odarcie kosmitów z jakiejkolwiek tajemnicy, zarówno dobrej jak i złej, Kosmici nie są tu uosobieniem dobra, jak w „E.T.” ani zła w czystej postaci jak w „Wojnie światów” czy „Dniu Niepodległości”. Brak tajemnicy obcych i brak lęku przed obcymi. Ziemia i kosmos to jeden wielki slums i śmietnik idei, złudzeń, fantazji. Banalizacja zła i banalizacja niezwykłości.

Film o mediach – odwołanie się do konwencji newsa telewizyjnego, zatarcie granicy między tym co rzeczywiste, a tym co realne, media żywiące się katastrofami i okropnościami, trudno widza zaszokować, trzeba ciągle pobudzać jego uwagę, stąd pogoń za sensacją, pokazywanie przemocy, posługiwanie się kliszami i stereotypami. Zmiana konwencji w drugiej części filmu, odwołanie do poetyki gier komputerowych. Zmiana perspektywy, obserwujemy walkę nie poprzez „ludzkie” media, ale z punktu widzenia obcych. Widz staje po stronie obcych!

Film o postawach ksenofobicznych i rasistowskich. Reżyser filmu zrealizował w 2005 roku głośny fałszywy dokument „Na żywo z Johannesburga” o buncie kosmitów żyjących w południowoafrykańskich slumsach. Film ten odczytywano jako przejrzystą metaforę apartheidu. Tytuł filmu „Dystrykt 9″ nawiązuje do Dystryktu 6 – dzielnicy Kapsztadu, z której w latach 60, siłą, choć pod pozorami prawa i rzekomego dialogu wysiedlono ludność kolorową poza miasto. Przeciwko „Krewetkom” i „Świerszczom” są zarówno ludzie biali jak i czarni. Hasła pomocy humanitarnej są jedynie przykrywką do realizacji planu eksterminacji obcych, nowy dystrykt ma być obozem koncentracyjnym, a ostatecznie obozem śmierci. Postać głównego bohatera i jego ewolucja, każdy kiedyś może stać się obcym.

Obecne w filmie motywy funkcjonujące w kulturze

Motyw Obcego – w zestawieniu z filmami „E.T.„ i „Wojna światów” Stevena Spielberga oraz „Obcy – 8 pasażer „Nostromo” Ridleya Scotta.

Rasizm – w zestawieniu z filmami dokumentalnymi „Idź do Luizy” Grzegorza Packa oraz „Niebieskoocy” Bertrama Verhaaga

Uchodźca – w zestawieniu z filmem dokumentalnym „ul. A 18″ Dang Thu Huongi i Marii Kotowskiej

Niewolnik – w zestawieniu z filmem „Amistad” Stevena Spielberga

Imperializm – w zestawieniu z powieścią „Wojną światów” H.G. Wellesa jako metaforą kolonializmu europejskiego oraz filmem „Wojna światów” Piotra Szulkina jako metaforą imperializmu radzieckiego.