Cele lekcji

Cel ogólny zajęć:

• Przygotowanie uczniów do refleksyjnego odbioru dzieła filmowego.

Cele szczegółowe:

Uczeń:

• analizuje i interpretuje dzieło filmowe;
• określa problematykę filmu;
• charakteryzuje postawy bohaterów i komentuje je (z różnych punktów widzenia);
• formułuje wnioski;
• uzasadnia swoje opinie;
• doskonali umiejętności funkcjonalne (uczenie się we współpracy, komunikowanie się w różnych sytuacjach, rozwiązywanie problemów w twórczy sposób);
• uczestniczy w debacie.

Przebieg lekcji

1. Lekcję rozpoczynamy od swobodnych wypowiedzi uczniów na temat filmu jako przykładu dokumentu, prosimy o podzielenie się wrażeniami, a następnie o sformułowanie tematu, określenie problematyki. Burza mózgów — uczniowie dopowiadają swoje określenia tematyki filmu, propozycje zapisujemy na tablicy: „Deep Love” to film o…

2. Elementy heurezy. Przypominamy (lub ustalamy) wspólnie z uczniami cechy filmu dokumentalnego (podkreślamy, że zasadniczą cechą różniącą dokument od fabuły jest występowanie w nim autentycznych postaci, jest on jednak autorską wizją rzeczywistości, w związku z tym może cechować się subiektywizmem obrazu zdarzeń i ocen. Można go analizować tak samo jak film fabularny; zwracamy uwagę na szczególną funkcję muzyki i montażu w kreowaniu wizji rzeczywistości w filmie dokumentalnym). Wspólnie analizujemy formę, określamy tworzywo filmu (np.: film tworzą ujęcia przedstawiające bohaterów w różnych sytuacjach, zarówno codziennych — Janusz przechodzący różne formy terapii — jak i sceny z nurkowaniem, układające się w relację o przygotowaniach do realizacji marzenia o zejściu na 100 metrów w Egipcie. Obok tego mamy wypowiedzi Asi, które uzupełniają wiedzę o bohaterze, ich wzajemnej relacji, a także archiwalne zdjęcia z pierwszego rejsu Janusza, fragment audycji telewizyjnej z udziałem Janusza sprzed wypadku), prosimy o przywołanie pierwszej i ostatniej sceny filmu — zwracamy uwagę na klamrę kompozycyjną. Prosimy o określenie charakteru i funkcji warstwy dźwiękowej (dźwięki są naturalne, ostatniej scenie towarzyszy budująca napięcie warstwa dźwiękowa, spointowana pojawiającą się informacją o efekcie próby nurkowania w Egipcie i dalszych planach Janusza).

3. Charakterystyka bohaterów i ich postaw. Uczniowie ustalają, że w filmie jest trzech ważnych bohaterów (Janusz, Joanna, Artur). Praca w grupach. Nauczyciel zapowiada pracę w grupach, dzieli klasę, rozdaje karty pracy (Załącznik nr 1). Uczniowie wspólnie ustalają ostateczny kształt zapisu.

4. Prezentacja. Po upływie czasu przeznaczonego na pracę, uczniowie prezentują swoje obserwacje na forum klasy, uzupełniają spostrzeżenia, wszyscy sporządzają notatki. Wspólnie, z udziałem nauczyciela, formułują odpowiedź na pytanie: Co łączy bohaterów „Deep Love”? (Tym, co łączy bohaterów, jest wspólna pasja — nurkowanie. To ona pozwala Joannie nie tylko pogodzić się, choć nie bezkrytycznie, z dążeniami Janusza, ale też wspierać go, niezależnie od wątpliwości i lęku o jego zdrowie i życie; Arturowi daje siłę i przekonanie, że mimo wszystkich przeciwności warto pomagać przyjacielowi realizować ryzykowne marzenie; ona wreszcie pozwala Januszowi odnaleźć się w niełatwej, nowej sytuacji, gdy niezwykle aktywny i sprawny niegdyś, staje się człowiekiem niepełnosprawnym, pozbawionym wcześniejszego życia).

5. Nauczyciel zapoznaje uczniów z fragmentem rozmowy z Piotrem Balcerowiczem (Załącznik nr 2) i prosi, by wykorzystując tekst oraz przemyślenia na temat filmu, przedyskutowali w parach problem: Czy pasję można realizować bez względu na konsekwencje? Następnie dzieli klasę na trzy grupy celem przeprowadzenia debaty. Dwie grupy pięcioosobowe przygotowują się do dyskusji, pozostali będą publicznością.

6. Debata. (Wskazówki: patrz bibliografia)

7. Po zakończeniu debaty uczniowie wypełniają arkusz SWOT. Ci, którzy wobec dyskutowanej kwestii opowiedzieli się na „tak” wypełniają arkusz nr 1, pozostali arkusz nr 2.

Arkusz nr 1

Arkusz nr 2

8. Podsumowanie. Nauczyciel prosi uczniów o interpretację tytułu filmu („Deep Love” — może odnosić się zarówno do głębokiego uczucia, jakim Joanna darzy Janusza, jak i pasji Janusza i pozostałych bohaterów — ich miłości do głębi wód, w których nurkują). Przypomina dokumentalny charakter filmu, zwracając uwagę na fakt, że dokument filmowy jest także sposobem kreowania obrazu świata za sprawą montażu i ścieżki dźwiękowej. Uczniowie formułują i uzasadniają odpowiedź na pytanie: Czy film Jana P. Matuszyńskiego podporządkowany jest jakiejś tezie? (Film przede wszystkim stawia pytania: o znaczenie pasji w życiu, o granice wolności, odpowiedzialność, o istotę miłości i przyjaźni, sens poświęcenia i pewnie wiele innych).

Praca domowa

1. Sformułuj pytania, jakie nasuwają się po obejrzeniu filmu Jana A. Matuszyńskiego „Deep Love”.

2. Zapoznaj się ze wskazanymi tekstami, odwołując się do nich oraz do filmu, napisz esej zatytułowany „Różne oblicza miłości”. Możesz wykorzystać inne teksty kultury [1].

Załączniki

Załącznik nr 1

GRUPA nr 1

1. Scharakteryzujcie Janusza sprzed wypadku, swoje uwagi poprzyjcie przykładami z filmu:

a) Określcie, kim był przed chorobą?

b) Jakie były jego cele, ambicje?

c) Jak żył, jak wyglądała jego codzienność?

d) Wymieńcie trzy najważniejsze cechy Janusza przed utratą zdrowia.

e) Wymieńcie dwie istotne dla niego wartości.

GRUPA nr 2

1. Scharakteryzujcie Janusza po wypadku, swoje uwagi poprzyjcie przykładami z filmu:

a) Jak wygląda jego codzienność?

b) Jakie są jego cele i pragnienia?

c) Określcie, co choroba zmieniła w jego życiu?

d) Wymieńcie trzy najważniejsze cechy Janusza po wypadku.

e) Wymieńcie dwie istotne dla niego wartości.

GRUPA nr 3

1. Scharakteryzujcie Joannę, swoje uwagi poprzyjcie przykładami z filmu:

a) Kim jest Joanna?

b) Jak wygląda jej codzienność?

c) Jakie są jej cele i pragnienia?

d) Wymieńcie trzy najważniejsze cechy Joanny.

e) Wymieńcie dwie istotne dla niej wartości.

GRUPA nr 4

1. Scharakteryzujcie Artura, swoje uwagi poprzyjcie przykładami z filmu:

a) Kim jest? Określcie, co łączy go z Januszem?

b) Jakie są jego cele?

c) Co, według Was, decyduje o jego postawie wobec Janusza?

d) Wymieńcie trzy najważniejsze cechy Artura.

e) Wymieńcie dwie istotne dla niego wartości.

Załącznik nr 2

Rozmowa z Piotrem Balcerowiczem (fragment)

„Piotr Balcerowicz: orientalista, filozof, kulturoznawca. Kształcił się w Polsce, Wielkiej Brytanii, Indiach, Niemczech. Wykłada w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej na kierunku stosunki międzynarodowe. Pisze, przeprowadza wywiady m.in. z pierwszoplanowymi politykami Bliskiego Wschodu. Podróżuje po świecie — zwiedził kilkadziesiąt krajów, w tym Afganistan, gdzie obserwował działania wojenne i od lat budował szkoły. Płynnie mówi w kilku językach. (…)

Katarzyna Szewczyk: Co to w ogóle jest pasja?

Prof. Piotr Balcerowicz: Pasja to podążanie za ideami, ich aktywne realizowanie i poświęcanie im większości czasu. Ona decyduje o tym, co robimy w życiu, jakich wyborów dokonujemy i w jakim kierunku idziemy.

Trzeba mieć wiele odwagi, żeby całe życie poświęcić swoim fascynacjom.

Poświęcenie i odwaga to moim zdaniem rzecz względna. Jeżeli realizujemy własne pasje, to oczywiście porzucamy, zaniedbujemy czy ignorujemy inne sprawy, które są błahe i nieistotne z punktu widzenia naszych pasji. A zatem trudno tu mówić o poświęceniu, bo tak naprawdę niczego dla nas wartościowego nie poświęcamy. Realizowanie pasji życiowych oznacza jasne określenie priorytetów i podporządkowanie im rzeczy, które stoją zdecydowanie na skali wartości. Podobnie rzecz się ma z odwagą. Co najwyżej należałoby tu mówić o konsekwencji i determinacji. Jeżeli już wiązalibyśmy odwagę z realizacją pasji życiowych, to w tym sensie, że powinna się ona wiązać z gotowością ponoszenia ryzyka i otwartością na niepewną przyszłość.

Nic dziwnego, że tak niewielu mamy pasjonatów.

Często rezygnujemy z pasji z lęku o własną egzystencję. Zajmujemy się drobnymi przyjemnościami życiowymi i pracami, które zapewniają nam choćby minimum bezpieczeństwa materialnego. Realizowanie pasji oznacza, że nie myślimy o sprawach codziennego przetrwania i aspektach ekonomicznych” [2].

Bibliografia

B. Staszczyszyn, „Deep Love”
http://culture.pl/pl/dzielo/deep-love; dostęp 15.06.2015 r.

M. Pawłowska, „Rozmowa z Janem P. Matuszyńskim”
http://natemat.pl/76193,janusz-solarz-po-wylewie-sparalizowany-wrocil-do-nurkowania-ryzykujac-zycie-i-pobil-rekord-historia-pasji-silniejszej-niz-strach; dostęp 15.06.2015 r.

R. Pankowski, „Debata oksfordzka”
http://www.ceo.org.pl/pl/sejmmlodziezy/news/debata-oksfordzka-0; dostęp 15.06.2015 r.

„Rozmowa Agaty Szewczyk z Piotrem Balcerowiczem”
http://www.edulandia.pl/matura/1,118994,7775681,Zadne_studia_nie_gwarantuja_pracy_i_pieniedzy___liczy.html;
dostęp 15.06.2015 r.

M. Przylipiak, „Poetyka kina dokumentalnego”, Gdańsk 2000.

[1] Proponowane teksty: Francesco Petrarca, „Sonet 132”; św. Paweł, „Hymn o miłości”; Bolesław Leśmian, „W malinowym chruśniaku”; Kazimierz Przerwa-Tetmajer, „A kiedy będziesz moją żoną”.

[2] Rozmowa Katarzyny Szewczyk z Piotrem Balcerowiczem, za „Gazetą Wyborczą”, 16.03.2010
http://www.edulandia.pl/matura/1,118994,7775681,Zadne_studia_nie_gwarantuja_pracy_i_pieniedzy___liczy.html;
dostęp 15.06.2015 r.