Cele lekcji

Cel ogólny zajęć:

• Ukazanie różnych aspektów ciała i jego wpływu na sposób widzenia współczesnego świata.

Cele szczegółowe: Uczeń:

• zapoznaje się z definicją słowa ciało oraz różnymi jego aspektami;
• doskonali umiejętność analizy dzieła filmowego;
• doskonali umiejętność charakterystyki bohaterów;
• kształci umiejętność wyszukiwania informacji we współczesnych mediach;
• doskonali umiejętność pracy w grupie;
• kształci umiejętność wyszukiwania kontekstów kulturowych do konkretnych motywów;
• doskonali umiejętność prawidłowego konstruowania wypowiedzi ustnej na zadany temat.

Przebieg lekcji

1. Tydzień przed planowaną lekcją uczniowie otrzymują zadanie, aby zebrać zdjęcia z prasy, reklamy, artykuły lub inne materiały, które dotyczą ciała. Młodzież pracuje w grupach.

2. Poszczególne zespoły prezentują efekty pracy, którą mieli wykonać w domu. Jednocześnie tworzą mapę myśli, dopisując kolejne aspekty lub uzupełniając omówione wcześniej.

3. Uczniowie zapoznają się z hasłem ciało, zamieszczonym w Słowniku języka polskiego (Załącznik nr 1). Następnie podkreślają na mapie myśli te znaczenia ciała, które zostały uwzględnione w definicji słownikowej oraz dopisują inne, których nie znaleźli we współczesnych mediach.

4. Projekcja filmu.

5. Młodzież zostaje losowo podzielona na grupy i charakteryzuje bohaterów filmu „Body/Ciało” oraz ich stosunek do ciała (Załącznik nr 2).

6. Uczniowie przedstawiają efekty pracy w grupach.

7. Młodzież zastanawia się, w jaki sposób ukazane jest w filmie Szumowskiej ciało i związane z nim wydarzenia. Na tablicy nauczyciel pisze po jednej stronie komizm, po drugiej tragizm. Uczniowie otrzymują karteczki samoprzylepne i wypisują sceny charakterystyczne dla każdej z kategorii, a następnie przyczepiają w odpowiednim miejscu.

8. Uczniowie dyskutują, jaki jest cel przedstawienia w taki sposób tematu ciała.

9. Młodzież dokonuje interpretacji ostatniej sceny filmu.

10. W kolejnym etapie lekcji, podczas burzy mózgów, uczniowie wymieniają teksty kultury, w których obecny jest motyw ciała. Mogą to być utwory związane z wcześniejszymi lekcjami, np. „Lekcja anatomii doktora Tulpa” Rembrandta, barokowa poezja dworska lub ich własnymi doświadczeniami na gruncie kultury.

11. Ćwiczenie dotyczące ustnej matury z języka polskiego. Każdy uczeń otrzymuje Załącznik nr 3 i wykonuje polecenia tam zawarte.

12. Jeden uczeń zostaje losowo wybrany, aby przedstawić efekty swojej pracy. Reszta klasy uważnie słucha wypowiedzi koleżanki lub kolegi, ponieważ później część młodzieży będzie musiała zadać pytanie dotyczące wystąpienia.

13. Podsumowanie: Prosimy młodzież, aby spojrzała jeszcze raz na mapę myśli, którą stworzyła wokół hasła ciało i wypowiedziała się na temat uniwersalności i aktualności zagadnień, poruszanych w filmie „Body/Ciało” Małgorzaty Szumowskiej. Część uczniów na pewno zauważy pojawiające się na drugim planie nawiązania do śmierci Beksińskiego, sprawy Madzi z Sosnowca lub sporów światopoglądowych dotyczących aborcji, czy też żydowskiego pochodzenia Jezusa. Na pewno młodzież powie również o uniwersalnym przesłaniu filmu, który porusza sprawy ważne dla współczesnego człowieka — zagubienie, samotność, trudne relacje w rodzinie.

Praca domowa

Uczniowie mogą wykonać jedno z poniższych zadań:

1. Opisz dwie, Twoim zdaniem najważniejsze, sceny z filmu „Body/Ciało” Małgorzaty Szumowskiej.

2. Napisz scenariusz minutowej etiudy zainspirowanej słowem ciało. Następnie zrealizuj go w dowolnej formie (animacja, dokument, fabuła).

Załączniki

Załącznik nr 1

Hasło ze Słownika języka polskiego pod red. Mieczysława Szymczaka

CIAŁO n III, Ms. ciele; lm D. ciał

a) „tkanka mięsna, tłuszczowa, łączna i skórna obrastająca szkielet człowieka lub zwierzęcia”: Mieć zdrowe, jędrne ciało. rel. Boże Ciało „w kościele katolickim: święto eucharystii, obchodzone zwykle z uroczystą procesją”. fraz. Nabierać ciała, przybierać na ciele „poprawiać się, tyć”; Spadać z ciała a. na ciele, opadać z ciała, rzad. tracić ciało „chudnąć”.

b) „organizm ludzki lub zwierzęcy (rzadziej roślinny) jako całość; czasem: tułów”: Drobne, okazałe ciało. Długie ciało żmii. Części ciała. Ciepłota, ciężar ciała. Mieć wysypkę na całym, po całym ciele. Czuć ból w całym ciele. Włożyć suknię na gołe ciało. fraz. Na duszy i ciele „moralnie i fizycznie”; Robić coś, poświęcać się czemuś itp. duszą i ciałem „robić coś poświęcać się czemuś ze wszystkich sił, całkowicie, ze wszystkim”; Dogadzać ciału „żyć wygodnie, pędzić życie sybaryty”; Stawać się ciałem; oblec się, przyoblec się ciałem a. w ciało „urzeczywistnić się”; A słowo ciałem się stało „zwrot z ewangelii używany dziś w niespodziewanej, zaskakującej sytuacji lub kiedy coś doszło do skutku, urzeczywistniło się, spełniło”; Świecić gołym ciałem „chodzić w podartym ubraniu”. przysł. Cierp ciało, kiedy ci się chciało. Bliższa ciału koszula niż sukmana. przen. „grono osób, zgromadzenie; personel”: Ciało dyplomatyczne, nauczycielskie, pedagogiczne, naukowe, ustawodawcze.

c) „zwłoki”: Balsamować ciało. Złożyć ciało do grobu. Eksportacja ciała do kaplicy.

d) chem. fiz. „ograniczona, uformowana materia: substancja”: Ciało gazowe, płynne, ciekłe. Ciało organiczne, nieorganiczne. Ciało promieniotwórcze, krystaliczne; Ciało stałe „ciało odznaczające się sztywnością postaci”; Ciało sztywne „ciało, które nie ulega odkształceniom, niezależnie od wartości sił przełożonych na niego”. astr. Ciała niebieskie „wszystkie obiekty znajdujące się poza Ziemią w przestrzeni Wszechświata, np. Słońce, gwiazdy, planety, także wytworzone przez człowieka sztuczne satelity Ziemi”. mat. Ciało algebraiczne „dowolny zbiór co najmniej dwu elementów, w których określone są i wykonalne działania dodawania i mnożenia, przy spełnieniu określonych warunków”; Ciało liczbowe „zbiór liczb składający się co najmniej z dwóch elementów, w których są określone i wykonalne działania dodawania i mnożenia, spełniające określone aksjomaty”.

Załącznik nr 2

Grupa nr 1 i nr 4

Scharakteryzuj postać prokuratora, uwzględniając:

• jego stosunek do ciała,
• relacje z innymi bohaterami,
• wpływ przeszłości na jego życie.

Czas pracy: 10 minut.

Grupa nr 2 i nr 5

Scharakteryzuj postać Olgi, córki prokuratora, uwzględniając:

• jej stosunek do ciała,
• relacje z innymi bohaterami,
• wpływ przeszłości na jej życie.

Czas pracy: 10 minut.

Grupa nr 3 i nr 6

Scharakteryzuj postać Anny — terapeutki, uwzględniając:

• jej stosunek do ciała,
• relacje z innymi bohaterami,
• wpływ przeszłości na jej życie.

Czas pracy: 10 minut

Załącznik nr 3

Przygotuj się do ustnej wypowiedzi maturalnej, która ma trwać 10 minut. Temat:

W jaki sposób w kulturze ukazane jest ciało? Omów zagadnienie, odwołując się do filmu „Body/Ciało” Małgorzaty Szumowskiej oraz do innych tekstów kultury. Pamiętaj, aby w swojej wypowiedzi uwzględnić:

• tezę;
• odpowiednie argumenty;
• kompozycję trójdzielną: wstęp, rozwinięcie zakończenie;
• szczegółowo omówione pod kontem tematu co najmniej dwa inne teksty kultury.

Na wykonanie zadania masz 15 minut.

Bibliografia

Słownik języka polskiego, pod red. Mieczysława Szymczaka, t. 1, Warszawa 1993, ss. 288–289.