Cele lekcji

Cel ogólny zajęć:

• Przybliżenie uczniom okoliczności związanych z pobytem Armii Radzieckiej na ziemiach polskich jako formy podporządkowania Polski nadrzędnej władzy ZSSR.

Cele szczegółowe:

Uczeń:

• zna czas stacjonowania wojsk radzieckich w Polsce;
• zna przykładowe miejsca rozlokowania wojsk radzieckich w Polsce;
• rozumie przyczyny obecności wojsk radzieckich w Polsce;
• potrafi wskazać na mapie przykładowe miejsca stacjonowania wojsk radzieckich w Polsce;
• potrafi wyjaśnić okoliczności stacjonowania wojsk radzieckich w Polsce;
• potrafi określić relacje pomiędzy żołnierzami radzieckimi i pozostałymi mieszkańcami Legnicy;
• rozumie, czym jest zagwarantowane w „Konstytucji RP” prawo do suwerenności.

Czas pracy 2 godziny lekcyjne Środki dydaktyczne rzutnik, laptop z dostępem do internetu, płyta DVD z filmem „Fotograf”, mapa historyczna omawianego okresu, płyta z nagraniem piosenki „Arahja” zespołu Kult, duże arkusze papieru, mazaki, materiały ikonograficzne, teksty źródłowe.

Formy pracy praca w parach, praca indywidualna, praca w grupie Metody pracy rozmowa nauczająca, dyskusja, pokaz, burza mózgów, elementy WebQuestu, elementy heurezy

Przebieg lekcji

Lekcja nr 1

1. Uczniowie słuchają piosenki „Arahja” zespołu Kult oraz odpowiadają na pytania:

• Z jakimi wydarzeniami historycznymi, pojęciami historycznymi kojarzą Ci się słowa piosenki: „mój dom murem podzielony”?
• Czym — pod względem historycznym — może być: „moje ciało murem podzielone” oraz „lewa i prawa strona”?

Możliwe odpowiedzi uczniów: mur berliński, pojałtański podział Europy, podział na komunistów i demokratów, żelazna kurtyna, zimna wojna.

2. Uczniowie, z pomocą nauczyciela, przypominają sobie sytuację polityczną w Europie po II wojnie światowej i rolę bloku komunistycznego dla losów Polski. Oglądają zdjęcie przedstawiające bramę do bazy wojsk sowieckich w Legnicy (ZAŁĄCZNIK NR 1) i nawiązują dyskusję dotyczącą obecności wojsk radzieckich w Legnicy.

Nauczyciel pyta: Dlaczego obce wojska miały swoją stałą siedzibę w Polsce? Z jakich powodów stacjonowały one głównie na zachodzie Polski?

Możliwe odpowiedzi uczniów: był to okres zimnej wojny, stałej konfrontacji pomiędzy Wschodem (ZSRR) a Zachodem (USA), Polska była państwem satelickim ZSRR, podobnie jak pozostałe kraje Europy Środkowo-Wschodniej.

3. Uczniowie ponownie odpowiadają na pytania z punktu 1. dotyczące wcześniej usłyszanej piosenki zespołu Kult, ale tym razem w nawiązaniu do fotografii z ZAŁĄCZNIKA NR 1.

4. Uczestnicy zajęć określają przyczyny i okoliczności stacjonowania wojsk PGWAR na polskich ziemiach zachodnich na podstawie wiedzy z lekcji wcześniejszych: m.in. z zajęć dotyczących pojałtańskiego porządku Europy, wyścigu zbrojeń oraz Europy podzielonej „żelazną kurtyną”.

Uczniowie analizują fragmenty tekstów źródłowych: Umowy między rządami PRL i ZSRR o statusie prawnym wojsk radzieckich czasowo stacjonujących w Polsce z 17 grudnia 1956 roku [1] (ZAŁĄCZNIK NR 2) oraz Wykazu baz Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej w Polsce według stanu z 1956 roku [2] (ZAŁĄCZNIK NR 3). Następnie odnajdują na mapie wybrane miejsca stacjonowania wojsk Armii Radzieckiej na ziemiach polskich.

5. Uczniowie dzieleni są losowo na 3 grupy, następnie wyszukują argumenty za uznaniem wojsk radzieckich stacjonujących w Polsce za:

• sojusznika,
• sublokatora,
• okupanta (ZAŁĄCZNIK NR 4).

Każda z grup dobiera materiał ikonograficzny spośród zdjęć przedstawiających Legnicę podczas pobytu wojsk PGWAR oraz wyszukanych przez siebie samodzielnie materiałów w internecie (WebQuest). Po upływie około 10 minut uczniowie z poszczególnych grup prezentują swoje argumenty.

Lekcja nr 2

1. Uczniowie zostają podzieleni na 3 grupy zadaniowe. W grupach dzielą się odpowiedziami na pytania z pracy domowej. Po około 10 minutach uczniowie prezentują odpowiedzi na poszczególne pytania, nawiązując do odpowiednich fragmentów filmu. Odpowiedzi te zapisują na arkuszu papieru A1. Uczniowie ponownie zastanawiają się nad tematem lekcji zapisanym podczas wcześniejszych zajęć, podając argumenty dotyczące statusu żołnierzy sowieckich na terytorium polskim.

2. Uczniowie zastanawiają się nad pojęciem suwerenności. Czym jest suwerenność? Nauczyciel wspólnie z uczniami precyzuje pojęcie suwerenności, np.: wolne podejmowanie decyzji dotyczących danego państwa przez jego legalnie wyłonione władze, które mogą być ograniczane jedynie przez dobrowolnie podpisane przez nie traktaty i umowy międzynarodowe.

Następnie nawiązują — z pomocą nauczyciela — do zapisów w „Konstytucji III RP” dotyczących suwerenności państwa oraz swobód jego obywateli, które są w niej zagwarantowane i porównują je z zapisami „Konstytucji PRL” z 1952 roku. Starają się odpowiedzieć na pytania:

• Jaką suwerenność posiadała Polska w okresie stacjonowania wojsk Armii Radzieckiej w Polsce?
• Czy były respektowane swobody obywatelskie legniczan podczas pobytu wojsk radzieckich w Polsce?

3. Uczniowie zapoznają się z okolicznościami wyprowadzenia wojsk radzieckich z Polski w 1992 na podstawie wiedzy pozaźródłowej i podręczników [3]. Przypominają sobie (z lekcji poprzednich, w ramach utrwalenia wiadomości) takie hasła, jak pierestrojka, porozumienie moskiewskie z grudnia 1990 roku. Uczniowie szukają odpowiedzi na pytania:

• Jak wyglądała Legnica i inne miejsca stacjonowania wojsk radzieckich po ich wyjściu? (zmiany środowiska i krajobrazu przyrodniczego, dewastacje, grabieże, wpływ obecności wojsk radzieckich na mentalność legniczan i inne), na podstawie wypowiedzi prezydenta Legnicy Tadeusza Krzakowskiego ( ZAŁĄCZNIK NR 5) oraz zachowanych zdjęć archiwalnych .
• Jakie znaczenie miało dla Polski opuszczenie jej terytorium przez obce wojska?

4. Dodatkowe pytania wynikające z filmu:

• Dlaczego Kola nie mówił swoim głosem? Czego to mogłoby być symbolem?
• Co oznacza słowo mimikra? Kogo czy czego mogło dotyczyć zjawisko mimikry: czy Legnica to „Mała Moskwa”? Czy ludność polska mogła mówić swoim głosem? Mimikra sposobem na życie w systemie komunistycznym.

5. Podsumowanie lekcji i ocena aktywności uczniów.

Praca domowa

Obejrzyj w domu film Waldemara Krzystka „Fotograf”, a podczas projekcji poszukaj odpowiedzi na następujące pytania:

1. Jakich przestępstw dokonywali żołnierze radzieccy w Legnicy? W jaki sposób karano sprawców?
2. Jak wyglądały relacje żołnierzy radzieckich z żołnierzami sojuszniczego Wojska Polskiego, a jak z innymi mieszkańcami Legnicy?
3. Jak wyglądało życie żołnierzy Armii Radzieckiej w Legnicy (najwyższych rangą oraz szeregowych)? Gdzie i w jakich warunkach mieszkali? W jaki sposób przebiegały ich kariery zawodowe? Jak wyglądało ich życie rodzinne?

Załączniki

ZAŁĄCZNIK NR 1

Zdjęcie przedstawiające bramę wjazdową do bazy wojsk sowieckich w Legnicy [6] .

ZAŁĄCZNIK NR 2

Umowa między rządami PRL i ZSRR o statusie prawnym wojsk radzieckich czasowo stacjonowanych w Polsce
[7] Artykuł 9

Zagadnienia jurysdykcji, związane z pobytem wojsk radzieckich na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, reguluje się w sposób następujący:

1. W sprawach o przestępstwa i wykroczenia, popełnione przez osoby wchodzące w skład wojsk radzieckich lub członków ich rodzin na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, z reguły stosuje się prawo polskie i działają sądy polskie, prokuratura oraz inne polskie organy właściwe do ścigania przestępstw i wykroczeń.

W sprawach o przestępstwa popełnione przez radzieckich żołnierzy właściwa jest prokuratura wojskowa i sądownictwo wojskowe Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

2. Postanowienia ustępu I niniejszego artykułu nie stosuje się:

a) w przypadku popełnienia przez osoby wchodzące w skład wojsk radzieckich lub członków ich rodzin przestępstw lub wykroczeń tylko przeciwko Związkowi Radzieckiemu, a także przeciwko osobom wchodzącym w skład wojsk radzieckich lub członkom ich rodzin;

b) w przypadku popełnienia przez osoby wchodzące w skład wojsk radzieckich przestępstw lub wykroczeń przy wykonywaniu obowiązków służbowych.

W sprawach określonych w podpunktach a i b właściwe są sądy radzieckie oraz inne organy działające zgodnie z prawem radzieckim.

3. Właściwe organy polskie i radzieckie mogą wzajemnie zwracać się z prośbą o przekazanie lub przyjęcie jurysdykcji w stosunku do poszczególnych spraw przewidzianych w niniejszym artykule. Prośby takie będą rozpatrywane w duchu życzliwości (…).

ZAŁĄCZNIK NR 3

Wykaz baz Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej w Polsce według stanu z 1956 roku [8]

Zamieszczony poniżej wykaz baz PGW został sporządzony według stanu na rok 1991. Stan ten był najprawdopodobniej zgodny ze stanem z roku 1956 (garnizony podkreślone).

BAGICZ — woj. zachodniopomorskie (d. koszalińskie), pow. Kołobrzeg — garnizon; lotnisko operacyjne; baza paliw (13 tys. m3), bocznica kolejowa; powierzchnia 601,5 ha; obiekt poniemiecki, przed wycofaniem stacjonował tam 55. pułk śmigłowców.

BIAŁOGARD — woj. zachodniopomorskie (d. koszalińskie) — garnizon; lotnisko; przed wycofaniem PGW stacjonowały tam brygada desantowo-szturmowa i jednostka artylerii.

BOLESŁAW — woj. dolnośląskie (d. jeleniogórskie); muzeum Kutuzowa (użytkowane przez PGW); cmentarz żołnierzy AR i pomnik Wdzięczności.

BORNE-SULINOWO — woj. zachodniopomorskie (d. koszalińskie), ob. garnizon wojskowy; poligon; baza paliw (66,8 tys. m3); bocznica kolejowa; powierzchnia: 18 000 ha; b. poniemiecki poligon artyleryjski; stacjonowała tam dywizja zmechanizowana i brygada rakiet operacyjno-taktycznych, łącznie ok. 18 tys. żołnierzy.

BROCHOCIN — woj. dolnośląskie (d. wałbrzyskie), pow. Dzierżoniów, gm. Niemcza; lotnisko zapasowe.

BRZEG — woj. opolskie; lotnisko operacyjne; baza paliw (23,1 tys. m3); bocznica kolejowa: powierzchnia 600 ha; poniemieckie lotnisko; stacjonowały tam pułk lotnictwa myśliwskiego, pułk śmigłowców, jednostka rozpoznania radioelektronicznego.

BUKOWIEC — woj. lubuskie (d. gorzowskie), pow. Międzyrzecz, pododdział łączności.

BURZYKOWO (prawdopodobnie garnizon Kluczewo) — woj. zachodniopomorskie (d. szczecińskie), pow. Stargard Szczeciński; jednostka lotnicza.

CHOCIANÓW — woj. dolnośląskie (d. legnickie), pow. Polkowice; jednostka łączności.

CHOJNA — woj. zachodniopomorskie (d. szczecińskie), pow. Gryfino; bocznica kolejowa; lotnisko operacyjne; baza paliw (21,7 tys. m3); powierzchnia: 495 ha; poniemieckie lotnisko; stacjonował tam pułk lotnictwa myśliwskiego.

CZARNA TARNOWSKA — woj. podkarpackie (d. tarnowskie), pow. Dębica; jednostka łączności.

CZEREMCHA — woj. podlaskie (d. bialskie), pow. Hajnówka; pododdział łączności.

DĘBICA — woj. zachodniopomorskie (d. szczecińskie), pow. Stargard Szczeciński; lotnisko zapasowe.

DOBROWO — (prawdopodobnie garnizon Białogard) — woj. zachodniopomorskie (d. koszalińskie), pow. Białogard; w latach 80 jednostka specjalna (broń jądrowa).

DUNINÓW (garnizon Strachów) — woj. dolnośląskie (d. legnickie), pow. Polkowice, gm. Chocianów; magazyny amunicji; baza paliw (0,2 tys. m3); skład amunicji; bocznica kolejowa; powierzchnia 253 ha; poniemiecki magazyn amunicji; w latach 70 rozbudowano część mieszkaniową i techniczno-socjalną.

JANKOWA ŻAGAŃSKA (prawdopodobnie garnizon Świętoszów) — woj. lubuskie (d. zielonogórskie), pow. Żagań; samodzielna baza paliw (13 tys. m3); bocznica kolejowa; powierzchnia: 58 ha; b. poniemiecki magazyn paliw.

JAWOR — woj. dolnośląskie, batalion samochodowy.

KARCZMARKA (garnizon Strachów) — woj. dolnośląskie (d. legnickie), pow. Bolesławiec, gm. Gromadka; samodzielna baza paliw (41 tys. m3); bocznica kolejowa; powierzchnia: 178 ha.

KĘSZYCA — woj. lubuskie (d. gorzowskie); baza paliw (16,1 tys. m3); baza transportowa; magazyn; bocznica kolejowa; powierzchnia: 119,4 ha; b. poniemiecki kompleks wojskowy.

KLUCZEWO — woj. zachodniopomorskie (d. szczecińskie), pow. Stargard Szczeciński; garnizon, lotnisko operacyjne; baza paliw (19 tys. m3); baza naprawcza pojazdów; stacja radiolokacyjna; powierzchnia:1211 ha; poniemieckie lotnisko objęte przez PGW w 1948 r.; stacjonowały tam dywizja lotnicza i pułk lotnictwa myśliwskiego.

KRZYWA — woj. dolnośląskie, 20 km od Bolesławca; garnizon, lotnisko operacyjne; baza paliw (14,1 tys. m3); magazyn remontowy samochodów; bocznica kolejowa; powierzchnia: 278 ha; b. poniemieckie lotnictwo, do 1952 r. użytkowane przez WP.

LĄDEK-ZDRÓJ — woj. dolnośląskie (d. wałbrzyskie), pow. Kłodzko; sanatorium wojskowe (baza sanatoryjna PGW); obiekt częściowo rozbudowany przez PGW.

LEGNICA — woj. dolnośląskie (d. legnickie); lotnisko operacyjne (228 ha); baza paliw (10,6 tys. m3); garnizon miejski; kompleks koszarowy; Sztab PGWAR; stacja radiolokacyjna; baza samochodowa; powierzchnia: ok.431 ha; b. poniemiecki kompleks mieszkalno-koszarowo-wojskowy; łącznie ponad 160 obszarów) różnej wielkości w różnych rejonach miasta; w latach 90 w mieście stacjonowała jednostka pancerna.

LUBIN — woj. dolnośląskie (d. legnickie); jednostka łączności.

LUBLINIEC — woj. śląskie, obiekt terenowy, użytkowanie gruntów.

ŁOWICZ — d. woj. skierniewickie; garnizon wojsk łączności; powierzchnia ponad 4 ha; b. koszary WP; stacjonował tam pułk lub brygada łączności.

MIŁOGOSTOWICE — woj. dolnośląskie, Zapasowe Stanowisko Dowodzenia.

NADARZYCE — woj. wielkopolskie, lotnisko zapasowe użytkowane wspólnie z WP.

NAMYSŁÓW — woj. opolskie, lotnisko zapasowe.

NOWA SÓL — woj. lubuskie (d. zielonogórskie); szpital PGW.

NOWOSOLNA — woj. łódzkie, pow. Łódź; jednostka łączności (podporządkowana brygadzie łączności w Rembertowie).

OLEŚNICA — woj. dolnośląskie (d. wrocławskie); garnizon PGW.

OŁAWA — woj. dolnośląskie (d. wrocławskie), garnizon, lotnisko zapasowe, pułk pontonowy.

PRZEMKÓW-TRZEBIEŃ (samodzielny garnizon lub garnizon Strachów) — woj. dolnośląskie (d. legnickie), pow. Polkowice; poligon lotniczy; bocznica kolejowa.

RASZÓWKA — woj. dolnośląskie, gm. Lubin; samodzielna baza paliw (45 tys. m3); bocznica kolejowa; powierzchnia: 57,3 ha; b. poniemiecka baza paliw, rozbudowana i zmodernizowana przez PGW.

REMBERTÓW — woj. mazowieckie (d. warszawskie); garnizon; w latach 90 podlegały mu tzw. Rozwinięte posterunki: Nowosolna k. Łodzi, Września, Wólka Kałuska; stacjonowała tam brygada łączności.

RUDAWICA — woj. lubuskie; Radiowe Centrum Nadawcze w budowie.

SŁOTNICA (prawdopodobnie garnizon Kluczewo) — woj. zachodniopomorskie (d. szczecińskie), pow. Stargard Szczeciński; jednostka lotnicza.

SOKOŁOWO — woj. wielkopolskie (d. poznańskie), pow. Poznań.

STARA KOPERNIA — woj. lubuskie (d. zielonogórskie), pow. Żagań; garnizon; lotnisko operacyjne; baza paliw (14 tys. m3); bocznica kolejowa; powierzchnia: 443 ha; b. poniemieckie lotnisko i trzy poniemieckie budynki; PGW dobudowała 11 nowych bloków.

STRACHÓW (PSTRĄŻE) — woj. dolnośląskie i lubuskie (d. jeleniogórskie i zielonogórskie), między Szprotawą a Bolesławcem; garnizon wojskowy; poligon; baza paliw (27,4 tys. m3); zaplecze bojowe z parkiem technicznym; bocznica kolejowa; powierzchnia: 20 774 ha; b. poniemiecki poligon.

STRZEGOM — woj. dolnośląskie (d. wałbrzyskie), pow. Świdnica; garnizon; powierzchnia: prawdopodobnie ok. 100 ha; w garnizonie stacjonowała jednostka łączności.

SYPNIEWO — woj. wielkopolskie (d. pilskie), pow. Złotów; garnizon; w latach 90. w garnizonie stacjonował pułk czołgów.

SZCZECIN — garnizon, szpital; powierzchnia: ponad 18 ha; do garnizonu obok kompleksu koszarowego i szpitala w mieście należał obiekt na przedmieściu Szczecina-Bezrzecze w gm. Dobra Szczecińska, gdzie były magazyny i stacja paliw; w garnizonie szczecińskim stacjonowała brygada saperów.

SZCZECINEK (ul. Krasińska i ul. Słowiańska) — d. woj. koszalińskie; garnizon; baza paliw (18,2 tys. m3); baza transportowa; bocznica kolejowa; powierzchnia: 19,6 ha; była to jedna z poniemieckich baz wojskowych Wału Pomorskiego, rozbudowana przez PGW; stacjonowała tam jednostka artylerii przeciwlotniczej.

SZPROTAWA — woj. lubuskie (d. zielonogórskie), pow. Żagań; garnizon; lotnisko operacyjne; baza paliw (16 tys. m3); bocznica kolejowa; powierzchnia: 670 ha; b. poniemieckie lotnisko; stacjonowała tam dywizja lotnictwa myśliwsko-bombowego.

ŚNIATOWO — woj. zachodniopomorskie; pow. Kamień Pomorski; lotnisko zapasowe; użytkowane wspólnie z WP.

ŚWIDNICA-WITOSZÓW — woj. dolnośląskie (d. wałbrzyskie); garnizon miejski; kompleks koszarowy; poligon; baza paliw (1,2 tys. m3); szpital; powierzchnia: 121,6 ha; oprócz 361 poniemieckich mieszkań i 41 willi PGW zbudowała 17 bloków mieszkalnych (828 mieszkań); stacjonowała tam jednostka łączności, a po 1984 roku dowództwo PGW.

ŚWIĘTOSZÓW — woj. dolnośląskie (d. jeleniogórskie), pow. Bolesławiec; garnizon wojskowy; poligon; baza paliw (3,4 tys. m3); bocznica kolejowa; powierzchnia 15 020 ha; b. poniemiecki poligon i kompleks garnizonowy; w latach 90. w obiekcie stacjonowały: 2 pułki czołgów, pułk artylerii, rakietowy pułk artylerii przeciwlotniczej, 5 samodzielnych batalionów, 3 kompanie dywizyjne; łącznie dywizja pancerna z pułkiem artylerii rakietowej w Świętoszowie liczyła ok. 12 tys. żołnierzy, miała 320 czołgów i ok. 270 wozów bojowych.

ŚWINOUJŚCIE — woj. zachodniopomorskie (d. szczecińskie), wsch. część wyspy Uznam; garnizon; port wojenny; baza paliw (102 tys. m3); skład amunicji; szpital wojskowy; powierzchnia: 153,5 ha; b. poniemiecki kompleks wojskowy; stacjonowały tam brygada kutrów rakietowych i jednostka kutrów torpedowych.

TORUŃ (ul. Polna) — woj. kujawsko-pomorskie (d. toruńskie); garnizon; składnica materiałowa wojsk lotniczych; batalion pontonowy.

TRZEBIEŃ — woj. dolnośląskie (d. legnickie), pow. Bolesławiec; jednostka artylerii przeciwlotniczej.

WARSZAWA — szefostwo przewozów kolejowych przy Sztabie Generalnym WP.

WĘDRZYN-TRZEMESZNO — woj. lubuskie, pow. Sulęcin; garnizon; baza paliw (5 tys. m3); baza transportowa; magazyn; bocznica kolejowa; powierzchnia: 450 ha; b. poniemiecki kompleks wojskowy, część bazy — 217 ha — była wykorzystywana także przez WP; stacjonowała tam brygada lub pułk pontonowy; w obiekcie Wędrzyn-Trzemeszno rejon Buszno był użytkowany przez jednostkę specjalną (broń jądrowa).

WILKOCIN — woj. dolnośląskie, pow. Polkowice; stanowisko dowodzenia.

WÓLKA KAŁUSKA k. Kałuszyna — woj. mazowieckie (d. warszawskie), pow. Mińsk Mazowiecki; jednostka łączności (podporządkowana brygadzie łączności w Rembertowie).

WROCŁAW — garnizon, szpital PGW; powierzchnia: ponad 200 ha; stacjonowały tam batalion chemiczny i batalion samochodowy.

WRZEŚNIA — woj. wielkopolskie (d. poznańskie); garnizon; stacjonował tam pułk lub brygada łączności.

WSCHOWA —- woj. lubuskie (d. leszczyńskie), pow. Nowa Sól; lotnisko zapasowe; baza paliw (2,5 tys. m3); powierzchnia: 361 ha; obiekt został przez PGW przejęty w 1956 r. od WP.

ZBĄSZYNEK — woj. lubuskie (d. zielonogórskie); pow. Świebodzin; pododdział łączności.

ZIMNA WODA — woj. dolnośląskie; pow. Lubin, Radiowe Centrum Odbiorcze.

ŻAGAŃ — woj. lubuskie (d. zielonogórskie) — garnizon (lotnisko w Starej Koperni); stacjonowała tam jednostka lotnictwa myśliwsko-bombowego.

ZAŁĄCZNIK NR 4

Każda grupa otrzymuje załącznik na papierze formatu A1.

Grupa nr 1

Na otrzymanym arkuszu papieru wpiszcie argumenty za uznaniem wojsk radzieckich w Polsce za sojusznika.

---

---

Grupa nr 2

Na otrzymanym arkuszu papieru wpiszcie argumenty za uznaniem wojsk radzieckich w Polsce za sublokatora.

---

---

Grupa nr 3

Na otrzymanym arkuszu papieru wpiszcie argumenty za uznaniem wojsk radzieckich w Polsce za okupanta

---

---

ZAŁĄCZNIK NR 5

Fragmenty wypowiedzi prezydenta Legnicy Tadeusza Krzakowskiego

„Północna Grupa Wojsk Armii Radzieckiej, a po rozpadzie ZSRR — Armii Federacji Rosyjskiej, zajmowała niemal jedną trzecią cześć administracyjnej powierzchni miasta (ok.17 km2). Przez długie dziesięciolecia podzielona murem Legnica miała ograniczoną suwerenność. Władze miasta nie mogły samodzielnie podejmować ani długoterminowych, ani bieżących decyzji związanych z rozwojem. Dotyczyło to większości inwestycji, tworzenia planów zagospodarowania przestrzennego, prowadzenia robót budowlanych i podziemnych, zwłaszcza w sąsiedztwie garnizonu, rozbudowy infrastruktury telekomunikacyjnej i transportowej, a nawet obsady niektórych stanowisk. Nic nie mogło się dziać bez konsultacji i zgody dowództwa Północnej Grupy Wojsk AR. To najprawdopodobniej Rosjanie, żyjący w oddzielonym dwumetrowym murem pałacowym „Kwadracie” i licznych koszarach, pierwsi nazwali Legnicę „Małą Moskwą” — może przez względy sentymentalne, a może z powodu zagwarantowanych im w Legnicy dobrych warunków życia i pełnienia służby. Był to dla nich Zachód, choć — jak mawiali w wielkomocarstwowym stylu — Kurica nie ptica, Polsza nie zagranica.

Przed szesnastu laty — pół wieku po wojnie -— miasto odzyskało suwerenność, prawo decydowania o sobie. Rozpoczął się realny proces scalenia w jeden komunalny organizm jego dwóch, żyjących w całkowicie odmiennych światach, części. Ten proces dziś jest już praktycznie zakończony. Zakończony sukcesem. Zagospodarowaliśmy, z bardzo nielicznymi wyjątkami, całe »pojarowskie« mienie będące w zasobach Gminy.

Zdecydowana większość z ponad 1200 różnych obiektów, przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej w 1993 roku przez Skarb Państwa, przekazana została Gminie Legnica. Było wśród nich 367 budynków mieszkalnych i 437 innych budowli. Znajdowały się w bardzo różnym stanie technicznym, najczęściej jednak były zdewastowane. Liczne grunty, w tym potężny teren lotniska, okazały się skażone produktami ropopochodnymi. Remonty, adaptacje do innych funkcji, stworzenie odpowiedniej infrastruktury, słowem: zagospodarowanie — wszystko to stanowiło ogromne wyzwanie dla Legnicy i jej mieszkańców. Wyzwanie techniczne, organizacyjne i finansowe o skali prawdziwie historycznej. Żadne miasto wcześniej nie miało podobnych doświadczeń, a więc legnicka praktyka była działaniem pionierskim. Zagospodarowanie mienia kosztowało ponad 70 milionów złotych” [9].

Bibliografia

[1] J.L. Świącik, „Podwójnie strzeżeni. Armia Radziecka w Legnicy (1945–1993)”, Wrocław 2010, zał. 3.

[2] Op. cit., zał. 2.

[3] D. Stola, „Historia wiek XX. Podręcznik. Szkoły ponadgimnazjalne. Zakres podstawowy”, wyd. Operon, Warszawa 2012, s. 240 i B. Burda, B. Halczak, R.M. Józefiak, A. Roszak, M. Szymczak, „Historia. Historia Najnowsza dla szkół ponadgimnazjalnych. Zakres podstawowy”, wyd. Operon, Gdynia 2012, s. 378.

[4] Wypowiedź prezydenta Legnicy Tadeusz Krzakowskiego [w:] J.L. Świąc, „Podwójnie strzeżeni. Armia Radziecka w Legnicy (1945–1993)”, Wrocław 2010, ss.6–7.

[5] http://legnica.naszemiasto.pl/artykul/sowieci-w-legnicy-wyjatkowe-niepublikowane-zdjecia,1285363,gal,t,id,tm.html

[6] http://www.poradzieckie.szprotawa.org.pl/legnica_kwadrat.html

[7] Nr 88 z portalu
http://legnica.naszemiasto.pl/artykul/sowieci-w-legnicy-wyjatkowe-niepublikowane-zdjecia,1285363,gal,t,id,tm.html

[8] J.L. Świącik, „Podwójnie strzeżeni. Armia Radziecka w Legnicy (1945–1993)”, Wrocław 2010, zał. 3.

[9] J.L. Świącik, „Podwójnie strzeżeni. Armia Radziecka w Legnicy (1945–1993)”, Wrocław 2010, zał. 2.

[10] Wypowiedź prezydenta Legnicy Tadeusz Krzakowskiego [w:] J.L. Świąc, „Podwójnie strzeżeni. Armia Radziecka w Legnicy (1945–1993)”, Wrocław 2010, ss.6–7.

Bibliografia:

„Armia Radziecka w Polsce 1957–1993. Dokumenty i materiały”, Warszawa 2002.

„Armia Radziecka w Polsce 1944–1956. Dokumenty i materiały”, Warszawa 2003.

B. Burda, B. Halczak, R.M. Józefiak, A. Roszak, M. Szymczak, „Historia. Historia Najnowsza dla szkół ponadgimnazjalnych. Zakres podstawowy”, wyd. Operon, Gdynia 2012, s.378.

K. Jaworska, „Organizacja życia polskiego w Legnicy po zakończeniu II wojny światowej” [w:] „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy”, Nr 19 (2) /2016, ss.51–72.

M.L. Krogulski, „Okupacja w imię sojuszu. Armia Radziecka w Polsce 1944–1956”, Warszawa 2000.

M.L. Krogulski, „Okupacja w imię sojuszu. Armia Radziecka w Polsce 1956–1993”, Warszawa 2000.

R. Kałużny, „Oficerowie Armii Radzieckiej w wojskach lądowych w Polsce 1945–1956” [w:] „Zeszyty Naukowe WSOWL”, Nr 2 (144) 2007.

B. Międzybrodzki, „Przestępstwa żołnierzy Armii Radzieckiej stacjonujących w Polsce w latach 1990–1993” [w:] red. B. Międzybrodzki i in., „Na z góry upatrzonych pozycjach”, Warszawa—Zabrze 2011, ss. 433–442.

D. Stola, „Historia wiek XX. Podręcznik. Szkoły ponadgimnazjalne. Zakres podstawowy”, wyd. Operon, Warszawa 2012, s. 240.

J.L. Świącik, „Podwójnie strzeżeni. Armia Radziecka w Legnicy (1945–1993)”, Wrocław 2010.

R. Techman, „Armia radziecka w gospodarce morskiej Pomorza Zachodniego w latach 1945–1956”, Poznań 2003, ss. 19–73.

http://www.poradzieckie.szprotawa.org.pl/legnica_kwadrat.html

http://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/51,35771,14561465.hthttp://legnica.naszemiasto.pl/artykul/zdjecia/sowieci-w-legnicy-wyjatkowe-niepublikowane-zdjecia,1285363,gal,2164913,1,t,id,tm,zid,o.htmlml?i=4