Cele lekcji

Cel ogólny zajęć:

• Porównywanie funkcjonowania podobnych motywów, toposów w różnych tekstach kultury

Cele szczegółowe. Uczeń:

• opisuje świat przedstawiony w utworze, rozpoznaje i charakteryzuje jego elementy;
• analizuje i interpretuje dzieło literackie i filmowe, wykorzystując elementy znaczące, treści alegoryczne i symboliczne;
• argumentuje, wyciąga wnioski.

Środki dydaktyczne Film Tomasza Bagińskiego „Katedra” (2001), fragmenty „Makbeta” Williama Szekspira, „Lalki” Bolesława Prusa, fraszki Jana Kochanowskiego „O żywocie ludzkim”, karty pracy, karty obserwacji filmu.

Formy pracy praca z tekstem literackim praca z dziełem filmowym praca indywidualna praca w grupach praca w parach Metody pracy dyskusja ukierunkowana runda tematyczna

Przebieg lekcji

UWAGA! Praca domowa poprzedzająca zajęcia:

Można zaoszczędzić czas lekcyjny, jeśli przed zajęciami nauczyciel udostępni uczniom film na stronie Filmoteki Szkolnej (zakładka Filmy dla uczniów*) i poleci obejrzeć go w domu oraz wypełnić karty obserwacji filmu (załącznik nr 1).

Przebieg zajęć

1. Runda tematyczna — uczniowie dopowiadają swoje skojarzenia, kończąc zdanie: Człowiek to…; swoje propozycje zapisują w zeszycie, mogą to być znane im cytaty lub swobodne skojarzenia. Nauczyciel podaje temat lekcji.

2. Praca w parach — nauczyciel poleca uczniom porównanie i uzupełnienie w parach zapisów w kartach obserwacji filmu (praca domowa).

3. Prezentacja — po upływie czasu przeznaczonego na pracę, uczniowie prezentują swoje obserwacje na forum klasy, uzupełniają spostrzeżenia; wszyscy sporządzają notatki wspólnie, z udziałem nauczyciela formułują odpowiedź (odpowiedzi) na ostatnie pytanie z karty.

4. Podsumowanie — pracę z filmem nauczyciel kończy pytaniem: Jakie cechy przypowieści filozoficznej widoczne są w „Katedrze”? Uczniowie wymieniają cechy przypowieści.

5. Praca w grupach — nauczyciel zapowiada pracę w grupach, dzieli klasę, rozdaje karty pracy (załącznik nr 2). Uczniowie pracują najpierw indywidualnie, potem wspólnie w gronie grupy ustalają ostateczny kształt zapisu.

6. Prezentacja — po upływie czasu przeznaczonego na pracę, grupy prezentują swoje obserwacje na forum klasy, wszyscy sporządzają notatki.

7. Dyskusja — nauczyciel inicjuje dyskusję pytaniem: Który z obrazów ludzkiej kondycji jest najtrafniejszy (najbardziej was przekonuje)? Zabierających głos uczniów prosi o przywołanie zapisanego na początku zajęć określenia człowieka i wykorzystanie go w wypowiedzi argumentacyjnej.

* http://www.filmotekaszkolna.pl/pn_filmydlauczniow

Praca domowa

Do wyboru:

1. Obejrzyj na stronie Filmoteki Szkolnej film Stefana Schabenbecka pt. „Schody”, napisz recenzję porównującą go z Katedrą.

2. Napisz esej, w którym rozwiniesz myśl Aberta Camusa: „Aby wypełnić ludzkie serce, wystarczy droga prowadząca ku szczytom”. W swojej wypowiedzi odwołaj się do omawianych na lekcji tekstów kultury.

Załączniki

Załącznik nr 1. Karta obserwacji filmu.

Obejrzyj „Katedrę” Tomasza Bagińskiego i uzupełnij tabelę:

Z czego powstaje człowiek?
Jaki jest człowiek? Wymień 4 najważniejsze wg Ciebie cechy filmowej postaci
Co wypełnia czas człowieka?
Jakimi środkami pokazana jest „wielkość człowieka”?
Jakie środki sugerują „doniosłość” jego dzieła?
Opisz przestrzeń, w której działa człowiek.
Jak można określić relację człowiek- przestrzeń w filmie?
Zinterpretuj zakończenie filmu.

Załącznik nr 2. Karta pracy, grupa nr 1.

Zapoznaj się z fragmentem dramatu, uzupełnij tabelę.

Pedro Calderon de la Barca, „Życie snem”.

Snu niczym nie trzeba kłócić,

Bo sen istotne to życie,

Póki z zbudzeniem rozbicie

Nie przyjdzie. Śni król, że włada,

A słów pochlebców kaskada

Każdą kropelką strumienia

Oznacza bliskość zbudzenia.

Śni bogacz skarbów nadmiary,

Nędzę, ubóstwo śni stary,

Śni, kto możnieje i rośnie,

Śni, kto się trapi żałośnie.

Śni, kto się gniewa obrażon:

Śnią wszyscy, choć się nie ważą,

Że śnią, otwarcie powiedzieć.

Śnię ja, że muszę tu siedzieć

W wieży, jak śniłem, że wolny

Zemście bieg dałem swawolny.

Czym życie? Złudzenia chwilką,

Czym życie? Marzeniem tylko,

Cieniem, majakiem, rojeniem,

Największe szczęście — pół niczym:

Sennym jest życie — marzeniem,

Sen zaś snem tylko zwodniczym.

	Praca samodzielna	Ustalenia wspólne
Jaki topos pojawia się w tekście?
Jaka koncepcję życia ludzkiego wyraża ów topos?
Jaka wizja człowieka wynika z takiego ujęcia?
Co łączy sposób ukazania człowieka w tekście literackim i filmie?

Karta pracy, grupa nr 2

Zapoznaj się z fragmentem powieści, uzupełnij tabelę. Możesz wykorzystać znajomość utworu.

Bolesław Prus, „Lalka”, t. I (fragment)

„Niekiedy podczas tych samotnych zajęć w starym subiekcie budziło się dziecko. Wydobywał wtedy i ustawiał na stole wszystkie mechaniczne cacka. Był tam niedźwiedź wdrapujący się na słup, był piejący kogut, mysz, która biegała, pociąg, który toczył się po szynach, cyrkowy pajac, który cwałował na koniu, dźwigając drugiego pajaca, i kilka par, które tańczyły walca przy dźwiękach niewyraźnej muzyki. Wszystkie te figury pan Ignacy nakręcał i jednocześnie puszczał w ruch. A gdy kogut zaczął piać łopocząc sztywnymi skrzydłami, gdy tańczyły martwe pary, co chwilę potykając się i zatrzymując, gdy ołowiani pasażerowie pociągu, jadącego bez celu, zaczęli przypatrywać mu się ze zdziwieniem i gdy cały ten świat lalek, przy drgającym świetle gazu, nabrał jakiegoś fantastycznego życia, stary subiekt podparłszy się łokciami śmiał się cicho i mruczał:

— Hi! hi! hi! dokąd wy jedziecie, podróżni?… Dlaczego narażasz kark, akrobato?… Co wam po uściskach, tancerze?… Wykręcą się sprężyny i pójdziecie na powrót do szafy. Głupstwo, wszystko głupstwo!… a wam, gdybyście myśleli, mogłoby się zdawać, że to jest coś wielkiego!…

Po takich i tym podobnych monologach szybko składał zabawki i rozdrażniony chodził po pustym sklepie, a za nim jego brudny pies.

— Głupstwo handel… głupstwo polityka… głupstwo podróż do Turcji… głupstwo całe życie, którego początku nie pamiętamy, a końca nie znamy… Gdzież prawda?…”.

	Praca samodzielna	Ustalenia wspólne
Jaki topos pojawia się w tekście?
Jaka koncepcję życia ludzkiego wyraża ów topos?
Jaka wizja człowieka wynika z takiego ujęcia?
Co łączy sposób ukazania człowieka w tekście literackim i filmie?

Karta pracy, grupa nr 3

Zapoznaj się z utworem Leopolda Staffa „Odys”, uzupełnij tabelę.

Niech cię nie niepokoją

Cierpienia twe i błędy

Wszędy są drogi proste

Lecz i manowce wszędy

O to chodzi jedynie,

By naprzód wciąż iść śmiało,

Bo zawsze się dochodzi

Gdzie indziej niż się chciało

Zostanie kamień z napisem:

Tu leży taki i taki

Każdy z nas jest Odysem,

Co wraca do swej Itaki

	Praca samodzielna	Ustalenia wspólne
Jaki topos pojawia się w tekście?
Jaka koncepcję życia ludzkiego wyraża ów topos?
Jaka wizja człowieka wynika z takiego ujęcia?
Co łączy sposób ukazania człowieka w tekście literackim i filmie?

Karta pracy, grupa nr 4

Zapoznaj się z utworem Jana Kochanowskiego „O żywocie ludzkim”, uzupełnij tabelę.

Fraszki to wszytko, cokolwiek myślemy,

Fraszki to wszytko, cokolwiek czyniemy;

Nie masz na świecie żadnej pewnej rzeczy,

Próżno tu człowiek ma co mieć na pieczy.

Zacność, uroda, moc, pieniądze, sława,

Wszystko to minie jako polna trawa;

Naśmiawszy się nam i naszym porządkom,

Wemkną nas w mieszek, jako czynią łątkom

	Praca samodzielna	Ustalenia wspólne
Jaki topos pojawia się w tekście?
Jaka koncepcję życia ludzkiego wyraża ów topos?
Jaka wizja człowieka wynika z takiego ujęcia?
Co łączy sposób ukazania człowieka w tekście literackim i filmie?

Karta pracy, grupa nr 1

Zapoznaj się z fragmentem dramatu Williama Szekspira „Makbet”, uzupełnij tabelę. Możesz wykorzystać znajomość całego utworu.

Jutro po jutrze i po jutrze jutro,

Wolnym się krokiem od dnia do dnia czołga,

Aż do ostatniej wszech czasów sylaby,

A wszystkie wczoraj nasze przyświecały

Głupcom na drodze do prochów mogiły.

Zgaśnij, o zgaśnij świeco krótkotrwała!

To życie tylko cieniem jest przelotnym,

Nędznym aktorem, co przez swą godzinę

Na scenie świata pawi się i puszy,

I milknie potem; to opowiadana

Z krzykiem i furią powieść przez idiotę,

Nic nie znacząca.

	Praca samodzielna	Ustalenia wspólne
Jaki topos pojawia się w tekście?
Jaka koncepcję życia ludzkiego wyraża ów topos?
Jaka wizja człowieka wynika z takiego ujęcia?
Co łączy sposób ukazania człowieka w tekście literackim i filmie?

Bibliografia

1. http://film.onet.pl/wiadomosci/przychodzi-facet-do-katedry/jptvv

2. Tecl Agata, Powrót do prapoczątku [w:] http://artpapier.com/pliki/archiwum_maj/recfilm/katedra.html

3. http://culture.pl/pl/tworca/tomasz-baginski