Cele lekcji

Cel ogólny:

• uświadomienie dylematów moralnych ludzi żyjących w czasach PRL-u i obecnie

Cele szczegółowe:

uczniowie:

• zdobywają wiedzę o czasach PRL-u
• rozumieją kontekst historyczny wydarzeń przedstawionych w filmie
• charakteryzują bohaterów z uwzględnieniem ich postaw i zachowań
• rozumieją dylematy moralne związane z podejmowanymi decyzjami
• doskonalą umiejętność dyskutowania, prezentowania własnych poglądów i ich uzasadniania
• doskonalą umiejetność analizy i interpretacji filmu

Czas pracy 2 godziny lekcyjne + projekcja Środki dydaktyczne film Feliksa Falka Enen arkusze papieru, mazaki materiały pomocnicze nr 1, 2, 3, 4, 5

Formy pracy indywidualna praca w grupach praca z całą klasą Metody pracy burza mózgów dyskusja elementy heurezy mapa mentalna analiza wybranego fragmentu filmu

Przebieg lekcji

Zajęcia obejmują 2 godziny lekcyjne oraz projekcję filmu (95 min.). Lekcje zostaną poprzedzone wprowadzeniem nauczyciela do zadania. Uczniowie dowiedzą się, że obejrzą film F. Falka „Enen”. Chętni uczniowie na podstawie Internetu przygotują informacje na temat twórczości Feliksa Falka i kina moralnego niepokoju. Przed obejrzeniem filmu nauczyciel podzieli klasę na 5 grup, które otrzymają karty pracy do ukierunkowanego oglądania.

Nauczyciel prosi uczniów o przedstawienie sylwetki reżysera i charakterystykę nurtu kina moralnego niepokoju (Załącznik 1).

2. Wstępna faza pracy – zebranie informacji w celu ich uporządkowania. Nauczyciel prosi o określenie miejsca i czasu akcji, przedstawienie bohaterów. Pyta, co jest tematem filmu. Uczniowie zauważają, że miejsce i czas akcji podane są wprost – akcja toczy się we Wrocławiu w czasie powodzi w 1997 roku (nauczyciel zwraca uwagę na wykorzystanie autentycznych zdjęć dokumentalnych z tego wydarzenia). Wymieniają szpital psychiatryczny i dom Kostka jako miejsca ważne ze względów dramaturgicznych. Określają temat filmu: śledztwo mające na celu odkrycie tożsamości pacjenta NN. Następnie przedstawiciele każdej z grup dzielą się spostrzeżeniami na temat bohaterów (karty pracy – Załącznik 2, przewidywane odpowiedzi uczniów – Załącznik 2a):

• Grupa 1 – Konstanty Grot
• Grupa 2 – Renata Grot
• Grupa 3 – NN Paweł Płocki
• Grupa 4 – Ambroziak
• Grupa 5 – Ludwig Boreń, psychiatra

3. Burza mózgów – Nauczyciel przypomina, że ważną rolę w filmie pełni szpital psychiatryczny i prosi uczniów o podanie skojarzeń związanych z tym hasłem (także odniesień filmowych i literackich). Podane przez uczniów skojarzenia zapisuje na tablicy w formie mapy mentalnej.

Przewidywane odpowiedzi uczniów: np. ubezwłasnowolnienie, azyl, ucieczka od świata, choroba psychiczna, terapia, dom wariatów, kaftan bezpieczeństwa, kryjówka.

4. Następnie nauczyciel zapowiada pracę z fragmentem filmu. Prezentuje uczniom fragment 1g. 11min. – 1g.16min (rozmowa Kostka z Boreniem) i prosi o wypisanie okoliczności doprowadzających do ubezwłasnowolnienia Płockiego.

Uczniowie zauważają:

• umieszczenie Płońskiego w szpitalu ma miejsce w 25.02 1978 roku na skutek „propozycji nie do odrzucenia” złożonej Boreniowi przez Ambroziaka.

Uczniowie wymieniają:

• wymyślenie nowego nazwiska
• fałszywe rozpoznanie choroby
• skierowanie do zakładu psychiatrycznego
• sądowy nakaz zamknięcia w szpitalu
• agresja pacjenta i kontrdziałanie lekarzy – uznanie go za niebezpiecznego dla otoczenia
• leczenie tanimi neuroleptykami
• utrata kontaktu z otoczeniem, izolacja, wycofanie, choroba psychiczna

5. Nauczyciel pyta uczniów (odwołując się do wiedzy z całego filmu) kim jest NN. Kim był w przeszłości, a kim jest obecnie? Jakie zachowania są znaczące, pokazują pozytywny bądź negatywny obraz bohatera? Jaką tajemnicę skrywa Płocki? Czy NN jest ofiarą czy raczej katem?

Uczniowie wskazują na niejednoznaczność postaci. Oceniają jego zachowania z przeszłości jako negatywne i moralnie naganne: agresja, pijaństwo, skłonność do bójek, pozostawanie na usługach systemu – bicie studentów i wreszcie zabójstwo jednego z nich. Jednocześnie zauważają, że NN jako bezbronny pacjent szpitala psychiatrycznego budzi współczucie widza. Przytaczają sceny świadczące o przemianie bohatera: obronę córeczki Kostka przed napastnikami, chęć uczestniczenia w codziennym życiu Kostka, łagodność i spolegliwość, wdzięczność za okazane zainteresowanie, przywiązanie do Kostka. Bezradność bohatera, mozolne uczenie się podstawowych ludzkich odruchów i zachowań sprawiają, iż trudno nam uwierzyć, że może on być groźny dla otoczenia. Uczniowie zauważają napad agresji w scenie z rozbiciem lalki. Zwracają też uwagę na trudność interpretacji niektórych scen: wzburzenie na widok zwłok, silna reakcja na pokazane w telewizji bójki ZOMO itp. To powoduje, że nie wiemy, czy bohater się zmienił – wyzbył skłonności do zła i starych przyzwyczajeń, czy jego towarzystwo jest bezpieczne i nie zagraża życiu rodziny Kostka. Końcowy wniosek – człowiek jest tajemnicą, której do końca nie można poznać.

6. Następnie nauczyciel prosi o zapoznanie się z fragmentem wywiadu z Feliksem Falkiem (Załącznik 3) i pyta, czego dowiadujemy się o czasach PRL-u z filmu? Dlaczego reżyser umieścił bohatera w szpitalu psychiatrycznym? Jaką rolę pełnił szpital psychiatryczny w systemie komunistycznym? Na czym polega „pełniejszy obraz tamtej rzeczywistości”, o którym mówi reżyser w wywiadzie? Prosi, aby uczniowie w parach zastanowili się nad pytaniami, odwołując się do filmu i swojej wiedzy o tym okresie, a następnie wypowiedzieli się na forum klasy.

Przewidywane odpowiedzi: lata 70-te to czasy PRL. W systemach totalitarnych szpital psychiatryczny był miejscem represjonowania przeciwników politycznych a także osób uważanych za naruszających normy społeczne. (Nauczyciel może przypomnieć znane z historii i literatury sowieckie psychuszki, których pacjenci cierpieli na tzw. schizofrenię bezobjawową – np. „Mistrz i Małgorzata” Bułhakowa). Szpital psychiatryczny mógł być też miejscem azylu, ucieczki od rzeczywistości np. przywołany w filmie „Lot nad kukułczym gniazdem” M. Formana. Umieszczenie Płockiego w szpitalu i pozbawienie go tożsamości sugeruje, że jest niewygodny politycznie, należy do opozycji. Schemat postępowania z Płockim poszerza naszą wiedzę na temat tego okresu. Pokazuje, jak można było wykorzystać władzę do zniewolenia człowieka. Poznajemy sposoby działania: wykorzystanie stanowiska, posłużenie się szantażem dla osiągnięcia celu, stopniowe pozbawianie tożsamości za pomocą leków psychotropowych, ubezwłasnowolnienie, zapomnienie. Ponadto uczniowie (po naprowadzeniu przez nauczyciela), zauważają w całym filmie informacje o czasach PRL i transformacji ustrojowej : nazwy ulic (Plac Czerwony, obecnie Solidarności), działałalność Zaruby (drukował gazetki, organizował podpisy, podpadł władzy, która wsadzała go do więzienia i chciała zastraszyć), działanie służb bezpieczeństwa (inwigilacja przeciwników politycznych, tworzenie zdjęć operacyjnych niewygodnych osób, wysyłanie bojówek w celu rozbijania demonstracji, zastraszanie protestujących przeciwko systemowi). To sugeruje, że mamy do czynienia z kolejnym rozliczeniem komunizmu. Uczniowie jednak stwierdzają, że film nie pokazuje tak jednostronnego obrazu tamtych czasów. Bohaterowie z lat 70-tych są postaciami złożonymi (NN, Ambroziak, Boreń), a ich postępowanie dyskusyjne.

7. Nauczyciel pyta o odniesienia przedstawionej w filmie problematyki do naszej najnowszej historii. Jak wyjaśnienie tajemnicy NN wpływa dziś na sposób widzenia i ocenę tamtych czasów?

Uczniowie zauważają, że początkowo wydaje się, że film mówi o represjach dotykających ludzi walczących z systemem (NN – cytaty: „może był bity, widział zabitego człowieka?”, „może brał udział w zadymach w latach 80-tych?”) i byłych agentach doskonale funkcjonujących w demokratycznej rzeczywistości (Ambroziak, Boreń – „jak pan mógł żyć tyle lat wiedząc, że w zakładzie gnije zdrowy człowiek umieszczony tam przez pana?”). Te motywy są obecne we współczesnym życiu społecznym, w którym co jakiś czas powraca problem lustracji, rozliczeń, agentów. Tematy te pojawiają się również w polskich filmach (nauczyciel lub uczniowie wymieniają konteksty filmowe np.: „Różyczka”, „Rysa”, „Kret”. Tymczasem zakończenie filmu przewartościowuje to, co dotychczas sądziliśmy. Widzimy, że ludzkie wybory są złożone i nie można ich zamknąć w prostym schemacie dobro-zło. Tym samym próby rozliczenia po latach czasów komunizmu są bardzo trudne. Nie znamy motywów podejmowanych wówczas decyzji, nie możemy oceniać bohaterów z dzisiejszej perspektywy, wpisując ich w czarno-biały schemat. (Nauczyciel może zwrócić uwagę na powtórzenie sytuacji przymusowego zamknięcia w szpitalu i ubezwłasnowolnienia – w filmie wspomina się, że Kostek zostaje zwolniony z pracy, gdy impulsywnie reaguje, kiedy rodzina chce ubezwłasnowolnić matkę).

8. Następnie nauczyciel zapowiada, że kolejnym etapem lekcji będzie dyskusja na temat wyborów podejmowanych przez bohaterów filmu – Ambroziaka i Konstantego Grota. Decyzje te mają ogromny wpływ na życie NN – jeden zamyka NN w szpitalu, a drugi go z niego wyciąga. W celu przygotowania do dyskusji dzieli klasę na 4 grupy i rozdaje schemat ze wskazówkami do pracy. Grupy I, III – analizują postępowanie Ambroziaka, grupy II, IV – Kostka (Załącznik 4). Uczniowie po wypełnieniu kart pracy prezentują swoje stanowisko w dyskusji na forum klasy.

9. Dyskusja w klasie na temat postaw i uznawanych wartości oraz konsekwencji dokonywanych wyborów stanowi główną część drugiej lekcji. Uczniowie analizują powody i skutki podjętej decyzji. Zwracają uwagę na aspekty pozytywne i negatywne, szlachetne pobudki, tragiczne konsekwencje. Zauważają, że nie sposób ocenić jednoznacznie wyboru dokonanego przez bohaterów. Używają określenia tragizm w odniesieniu do uwikłania Ambroziaka. Widzą podobieństwa między nim a Kostkiem. Wnioski np.: świat nie jest czarno-biały, a ludzkie wybory wymykają się jednoznacznej ocenie, człowieka nie da się zamknąć w prostym schemacie. Człowiek ponosi konsekwencje swoich wyborów.

10. W końcowym etapie lekcji nauczyciel pyta o dosłowny i metaforyczny sens powodzi: przypomina realistyczne obrazy powodzi w ekspozycji (autentyczne dokumentalne zdjęcia z Wrocławia 1997 r.) i finałową scenę ujawnienia prawdy o NN rozgrywającą się w strugach deszczu. Na podstawie „Słownika symboli” Kopalińskiego lub Wikipedii uczniowie wyszukują symboliczne znaczenie wody (symboliczne znaczenie wody – oczyszczenie, zmycie brudu, zła, odnowa, odrodzenie). Odnoszą je do filmu.

11. Następnie pyta (przypominając użyte w wywiadzie określenie kina moralnego niepokoju) czy mamy do czynienia z filmem gatunkowym czy autorską wypowiedzią bliską kinu moralnego niepokoju? Uczniowie zauważają pokrewieństwa gatunkowe: thriller psychologiczny, film sensacyjny, kryminał – fabuła filmu, to pełna napięcia historia o śledztwie, w którym bohater odkrywa sięgające czasów PRL-u tajemnice. Zwracają uwagę, że w atrakcyjny schemat gatunkowy została wpisana autorska wypowiedź o moralnych dylematach niezależnych od czasów historycznych.

12. Rundka podsumowująca – nauczyciel prosi uczniów, aby powiedzieli czego nowego na temat najnowszej historii dowiedzieli się na lekcji, co zrozumieli, co sobie uświadomili.

Praca domowa

Zinterpretuj otwarte zakończenie filmu. (Pomocne pytania: Czy bohater jest niebezpieczny dla otoczenia? Czy Kostek zatrzyma Płońskiego czy pozostawi własnemu losowi? Czy można wyleczyć ze zła?)

Dopisz dalsze losy bohaterów filmu.

Załączniki

Załącznik nr 1

Kino moralnego niepokoju − nurt w polskiej kinematografii w latach 1976−1981. Autorem nazwy tego kierunku jest reżyser Janusz Kijowski.

Nurt powstał na skutek wystąpienia reżyserów Andrzeja Wajdy i Krzysztofa Zanussiego na Forum Filmowców w Gdańsku w 1975 roku. Twórcy zarzucili decydentom z władzy komunistycznej tłumienie swobody twórczej filmowców, uniemożliwiające dyskusję nad aktualnymi problemami społeczno-politycznymi. Do manifestu dołączyło się kilkoro szkolonych przez Wajdę artystów z Łódzkiej Szkoły Filmowej. Nazwa nurtu została oficjalnie przyjęta podczas Międzynarodowego Seminarium Krytyki w Gdańsku we wrześniu 1979 roku.

Początek nowego kierunku wyznaczył pełnometrażowy debiut Krzysztofa Kieślowskiego Personel z 1976 roku, zaś po premierze filmu Andrzeja Wajdy Człowiek z marmuru zaczęła się popularyzacja kina moralnego niepokoju − do nurtu dołączyli m.in. Agnieszka Holland i Feliks Falk.

Akcja filmów wchodzących w skład nurtu toczy się w małych, prowincjonalnych sceneriach. Instytucje bądź środowiska, do których należą bohaterowie, cechuje korupcja i nepotyzm (Kontrakt). W pierwszym wariancie scenariuszowym główną postacią jest młody idealista − przedstawiciel inteligencji, który próbuje przeciwstawić się lokalnej oligarchii; w starciu z aparatem władzy ponosi porażkę (Aktorzy prowincjonalni, Barwy ochronne). W drugim wariancie system doprowadza do demoralizacji bohatera, który nad wartości moralne zaczyna przedkładać konformizm i uległość władzy (Wodzirej, Amator, Indeks). Niezależnie od dokonanego wyboru dochodzi do unieszczęśliwienia bohatera i wykluczenia z życia politycznego (Bez znieczulenia), a nawet społecznego (Kobieta samotna).

Filmy w ramach kina moralnego niepokoju cechuje względna aktualność czasu akcji − od końca lat 60. (jak w Indeksie) do schyłku rządów Edwarda Gierka.

Nurt upadł wraz z ogłoszeniem stanu wojennego w roku 1981.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Kino_moralnego_niepokoju,
http://pl.wikipedia.org/wiki/Feliks_Falk

załącznik nr 2, karta pracy ucznia

Obejrzyjcie dokładnie film obserwując wybranego bohatera. Swoje spostrzeżenia zanotujcie na kartkach. Zanotujcie cytaty kluczowe dla charakterystyki bohatera. Zwróćcie uwagę na:

• wiek, zawód
• pozycję społeczną
• sytuację rodzinną
• podejmowane decyzje i pobudki kierujące bohaterem
• zachowanie bohatera w latach 70-tych
• sytuację bohatera w latach 90-tych

Po projekcji w grupie przedyskutujcie notatki i ustalcie wspólnie charakterystykę bohatera. Wybierzcie osobę, która zaprezentuje ją na forum klasy.

załącznik 2a, przewidywane odpowiedzi uczniów

Konstanty Grot

np. ojcu życia nie wrócę, ale przynajmniej świat będzie bardziej uporządkowany

lekarz psychiatra, ma stypendium na badania i otwarty przewód doktorski, szpital psychiatryczny to jego trzecia placówka, 29 lat, z ustabilizowaną sytuacją rodzinną: żona, córeczka, żyje na przyzwoitym poziomie materialnym: domek, gosposia, kocha swoją rodzinę, niedawno zmarł mu ojciec, w związku z tym ma poczucie winy, chce ustalić przyczynę zaniedbań lekarskich na drodze sądowej, praca pochłania go całkowicie, podejmuje niekonwencjonalną terapię pacjenta, „w gorącej wodzie kąpany”, reaguje impulsywnie, gdy coś idzie nie po jego myśli, w szpitalu oburza go działanie rodziny, która chce ubezwłasnowolnić matkę, chce, by otoczenie akceptowało jego wybory (żona, sąsiad, promotor), gotów ponieść konsekwencje swoich decyzji

nn – Paweł Płocki

np. gość, o którym nikt nic nie wie

lata 90-te: pacjent szpitala psychiatrycznego pogrążony w katatonii, brak teczki osobowej powoduje, że jego tożsamość jest nieznana, „duch”, w szpitalu „wieczny pacjent”, mocno zdefekciały, nie wykonuje prostych czynności, nie reaguje na imię, mówi monosylabami, dzięki kontaktowi z Kostkiem i terapii zaczyna robić postępy, reaguje strachem na widok trupa, nie chce wrócić do szpitala, przywiązuje się do opiekuna,
lata 70-te trenuje karate, w wojsku zdobył mistrzostwo, pił, lubił, jak ludzie się go bali, rozbijał szyby, bił studentów, zabił jednego z nich

Renata Grot

np. nie mam zamiaru siedzieć w domu z jakimś czubkiem

żona Kostka, gra na altówce, często wyjeżdża na koncerty zostawiając córeczkę pod opieką matki lub teściowej, kocha męża, akceptuje jego zaangażowanie w pracę dopóki nie zagraża ono rodzinie, nie rozumie postępowania męża, boi się o bliskich, w dobrych relacjach rodzinnych z teściową, podejmuje decyzje impulsywnie (zatrudnienie gosposi, wyprowadzenie z domu), nie zgadza się na pobyt NN w swoim domu, NN stanowi dla niej zagrożenie

Ludwik boreń

np. miałem wybór: albo pomóc komuś i zmarnować sobie życie albo walczyć o przetrwanie by móc potem zrobić coś dla innych

lata 70-te: psychiatra przyjmujący NN do szpitala, dr nauk medycznych, biegły w sądzie rejonowym wystawiający opinie pacjentom, uwikłany w romans z pielęgniarką, nieślubne dziecko, potem wyjechał, robił specjalizację z medycyny społecznej i organizacji ochrony zdrowia, w latach 80-tych na stypendium w USA
lata 90-te: zrobił habilitację, autor prac naukowych z dziedziny depresji i psychoz, ordynator Kliniki Psychiatrycznej, praca dydaktyczna, ceniony przez studentów

Ambroziak

np. kochałem go, a wyszło tak

lata 70-te: dyrektor administracyjny szpitala psychiatrycznego, opiekuje się młodszym o 11 lat bratem po śmierci rodziców, chce chronić brata, wywiera nacisk na psychiatrę w celu umieszczenia brata w szpitalu

lata 90-te: osoba publiczna, dyrektor w Urzędzie Wojewódzkim, pochłonęła go praca społeczna, znany, często pokazuje się w telewizji, stabilizacja rodzinna: żona, domek, ogródek, przedsiębiorczy, aktywny

załacznik nr 3, wywiad z Feliksem Falkiem (fragment)

barbara Hollender (BH) (…) Krzysztof Kieślowski po transformacji powiedział, że już nie musi zajmować się problemami społecznymi, bo od tego są gazety. Myśli pan tak samo? Losy pana bohaterów z „Wodzireja”, „Bohatera roku”, nawet „Komornika” układają się w opowieść o moralnych dylematach, na jakie narażała i naraża Polaków historia. W „Enenie” punkt ciężkości przenosi pan na pytania bardziej uniwersalne.

Feliks Falk (FF) Nasza obecna rzeczywistość bardzo mnie drażni i niepokoi. Pewnie miałbym coś do powiedzenia na jej temat. Ale tzw. ipeenowski Teatr Telewizji bez przerwy atakuje nas tematyką rozliczeniową, historyczną. Jest tego za dużo. Nie mam specjalnej ochoty wpisywać się w ten nurt. Może dlatego polityka jest w „Enenie” tylko w tle.

(BH) A jednak wyczulony na społeczny kontekst widz dostrzeże ją pod warstwą thrillera. Rozwiązanie zagadki, kim jest autystyczny pacjent, ukryte jest w latach, gdy powstawało kino moralnego niepokoju. Ale dzisiaj wybiera pan inną optykę. W „Aktorach prowincjonalnych” Holland, „Kung-fu” Kijowskiego czy pańskim „Wodzireju” podziały były wyraziste: my i oni. Wiadomo było, kto jest po której stronie. Potrzebowaliśmy tej dychotomii. Robiony z dzisiejszej perspektywy „Enen” pokazuje dużo większą złożoność tamtego czasu. Jakby chciał pan powiedzieć, że czarno-białe schematy są jednak uproszczeniem.

(FF) Wychowałem się w PRL i znam jego różne strony. Nie muszę bronić tego systemu, bo wypowiedziałem się na ten temat w moich filmach. Ale nie ze wszystkimi ocenami się zgadzam. Drażnią mnie częste uproszczenia i jednowymiarowość ocen tego okresu. Armia młodych historyków i polityków, których nie było wtedy jeszcze na świecie i znają tę epokę jedynie z różnego rodzaju przekazów i interpretacji, w imię naciąganej ideologii moralności i rozliczeń zamazuje prawdziwy obraz. W PRL fałszowano obraz międzywojnia, teraz nie pokazuje się wszystkich złożoności lat PRL. To mnie niepokoi. Chciałbym dziś w filmach zobaczyć pełniejszy obraz tamtej rzeczywistości.

(BH) Mówi pan teraz jak Docent, który w „Rewizycie” Krzysztofa Zanussiego rzuca do młodego chłopaka: „Nic nie wiecie o tamtych czasach, jak możecie je oceniać?”.

(FF) W pełni się z nim zgadzam. Były już nawet takie głosy, że skoro robiliśmy filmy w tamtych czasach, to znaczy, że wszyscy współpracowaliśmy z systemem. Różni pseudo- historycy i pseudopolitycy próbowali nawet Krzysztofowi Kieślowskiemu wmówić kontakty z reżimem. A teraz nagle słyszę takie opinie w ustach młodych Polaków.

(BH) W „Enenie” pokazuje pan, że nawet świat „onych” był złożony.

(FF) Zawsze ciekawiej jest mówić o ludziach, których wybory były skomplikowane i niejednoznaczne. Poza tym każdy z nas zetknął się w życiu z trudnymi sytuacjami. I nie zawsze było jasne, jak powinien postąpić. Nie każdy był „człowiekiem z marmuru”, a jeśli nie był, warto wiedzieć, dlaczego. O takich trudnych wyborach robić filmy (…)

Barbara Hollender, „Wywiad z Feliksem Falkiem”, „Rzeczpospolita” 4 września 2009 r.

Załącznik nr 4

Karta pracy ucznia, grupy I, III − Ambroziak

Waszym zadaniem będzie przeanalizowanie decyzji podjętej przez bohatera. Zastanówcie się nad jej powodami i zapiszcie je. Wspólnie przeanalizujcie skutki podjętej decyzji, wypiszcie argumenty za i przeciw, umieście je obok siebie.

DECYZJA podjęta przez bohatera: umieszczenie brata w szpitalu psychiatrycznym.

POWODY podjętej decyzji:
–

---

–

---

–

---

SKUTKI podjętej decyzji:

ZA	PRZECIW
–	–
–	–
–	–
–	–
–	–

WNIOSKI:

Karta pracy ucznia, grupy II, IV − Konstanty Grot

Waszym zadaniem będzie przeanalizowanie decyzji podjętej przez bohatera. Zastanówcie się nad jej powodami i zapiszcie je. Wspólnie przeanalizujcie skutki podjętej decyzji, wypiszcie argumenty za i przeciw, umieście je obok siebie.

DECYZJA podjęta przez bohatera: zastosowanie niekonwencjonalnej terapii w celu poznania tożsamości pacjenta.

POWODY podjętej decyzji:
–

---

–

---

–

---

SKUTKI podjętej decyzji:

ZA	PRZECIW
–	–
–	–
–	–
–	–
–	–

WNIOSKI:

Przewidywane odpowiedzi uczniów

Karta pracy ucznia, grupy I, III − Ambroziak

Waszym zadaniem będzie przeanalizowanie decyzji podjętej przez bohatera. Zastanówcie się nad jej powodami i zapiszcie je. Wspólnie przeanalizujcie skutki podjętej decyzji, wypiszcie argumenty za i przeciw, umieście je obok siebie.

DECYZJA podjęta przez bohatera: umieszczenie brata w szpitalu psychiatrycznym.

POWODY podjętej decyzji np.: – zbrodnia popełniona przez brata – miłość do brata i chęć ochrony – bezradność wobec zła

SKUTKI podjętej decyzji np.:

ZA	PRZECIW
– zapewnienie bratu azylu i ochrony	– ubezwłasnowolnienie brata
– ukrycie brata przed służbami bezpieczeństwa	– niepokój co do słuszności podjętej decyzji
– izolowanie niebezpiecznego i agresywnego człowieka od otoczenia	– choroba psychiczna NN będąca następstwem leków i odosobnienia
– wyzbycie się przez NN agresywnych zachowań	– wyzbycie się jakichkolwiek społecznych zachowań
– wyciszenie i autyzm brata	– utrata kontaktu z bratem
– zapewnienie sobie spokojnego życia na przestrzeni 20 lat	– świadomość zniszczenia bratu życia

WNIOSKI:

wypracowane w trakcie dyskusji

Przewidywane odpowiedzi uczniów

Karta pracy ucznia, grupy II, IV – Konstanty Grot

Waszym zadaniem będzie przeanalizowanie decyzji podjętej przez bohatera. Zastanówcie się nad jej powodami i zapiszcie je. Wspólnie przeanalizujcie skutki podjętej decyzji, wypiszcie argumenty za i przeciw, umieście je obok siebie.

DECYZJA podjęta przez bohatera: zastosowanie niekonwencjonalnej terapii w celu poznania tożsamości pacjenta.

POWODY podjętej decyzji np.:

• podobieństwo NN do zmarłego ojca
• chęć „uporządkowania świata”
• chęć sprawdzenia niekonwencjonalnych metod leczenia

SKUTKI podjętej decyzji np.

ZA	PRZECIW
– podjęcie niekonwencjonalnej terapii psychiatrycznej	– niechętny stosunek promotora do terapii, problemy z pracą doktorską
– radość z pracy i jej wyników	– konflikt z sąsiadami i rodziną
– zbliżenie się do pacjenta	– oddalenie się od rodziny
– postępy NN w wykonywaniu codziennych czynności	– konieczność stałego monitorowania i obserwacji kosztem innych zajęć
– zainteresowanie losem pacjenta innych osób (Ambroziaka, Borenia)	– napaść na ulicy na żonę i córeczkę, pogróżki
– poznanie tożsamości NN	– obawa przed ponownym uaktywnieniem zła, lęk o bezpieczeństwo żony i córeczki

WNIOSKI:

wypracowane w trakcie dyskusji

Bibliografia

• Jacek Szczerba, „NN czyli nienudny”, „Gazeta Wyborcza” nr 207/ 2009, s.12.
• Zdzisław Pietrasik, „Enen. Gość, o którym nikt nic nie wie”, „Polityka” nr 36/2009, s.42.
• Rafał Świątek, „Enen”, „Rzeczpospolita”, 6 września 2009 r.
• Andrzej Luter, „Enen”, „Kino” nr 9/2009, s.64.
• Konrad J. Zarębski, „W psychiatryku”, „Kino” nr 9/2009, s.12-13.
• Marta Strzelecka, „Rozmowa z Feliksem Falkiem”, „Gazeta Wyborcza” 207/2009, s.12.
• Barbara Hollender, „Wywiad z Feliksem Falkiem”, „Rzeczpospolita” 4 września 2009 r.
• Marcin Pietrzyk, „W powodzi prawd”, http://www.filmweb.pl/reviews/W+powodzi+prawd-8523.
• Magdalena Michalska, „Solidna porcja mrocznej rozrywki z Szycem”, „Dziennik. Polska” 3 września 2009, s.2
• Doug Buehl, „Strategie aktywnego nauczania…”, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2006
• http://pl.wikipedia.org/wiki/Feliks_Falk.
• http://pl.wikipedia.org/wiki/Kino_moralnego_niepokoju.

Niektóre konteksty filmowe:

• „Lot nad kukułczym gniazdem”, Milos Forman, 1975 r.
• „Gabinet doktora Calligarii”, Robert Wiene, 1920 r. Frances, Graeme Clifford, 1982 r.
• „12 małp”, Terry Gilliam, 1996 r.
• „K-Pax”, Iain Softley, 2001 r.
• „Dom wariatów”, Andriej Konczałowski, 2004 r.
• „Ptasiek”, Alan Parker, 1984 r.
• „Szpital Przemienienia”, Edward Żebrowski, 1979 r.
• „Ogród Luizy”, Maciej Wojtyszko, 2008 r.
• „Mniejsze zło”, Janusz Morgenstern, 2009 r.
• „Rysa”, Michał Rosa, 2008 r.
• „Czeski błąd”, Jan Hrebejk, 2009 r.
• „Rewers”, Borys Lankosz, 2009 r.
• „Kret”, Rafael Lewandowski, 2011 r.