Cele lekcji

cel ogólny:

• poznanie literackich oraz filmowych konwencji i motywów charakteryzujących gatunek literacki/filmowy – powieść podróżniczo-przygodowa, film przygodowy oraz wprowadzenie do analizy i interpretacji dzieła filmowego

cele szczegółowe:

Uczeń:

• potrafi sprawnie posługiwać się tekstem lektury,
• odczytuje tekst literacki/filmowy jako całość,
• dostrzega zależność poszczególnych elementów utworu,
• wskazuje typowe dla gatunku literackiego/filmowego wątki i motywy,
• potrafi wyciągać i formułować wnioski,
• potrafi współpracować w zespole,
• ćwiczy umiejętność formułowania oraz wypowiadania własnych opinii i sądów na temat filmu.

Przebieg lekcji

Prowadzący lekcję prosi uczniów, aby spróbowali powiedzieć jakim utworem jest powieść – by, odwołując się do już posiadanych wiadomości, wskazali jej podstawowe cechy, np.: obszerny (długi) utwór, wielowątkowość, duża liczba bohaterów, wśród których można wyróżnić postacie pierwszoplanowe, drugoplanowe i epizodyczne, obecność narratora, obecność dialogów oraz elementów opisowych (np. opisy przyrody) itp. Podane przez uczniów cechy powieść nauczyciel zapisuje na tablicy – jeśli potrzeba uzupełnia i systematyzuje podane przez nich informacje.

Prowadzący dzieli uczniów na małe grupy. Prosi, aby spróbowali odnieść podane przed chwilą cechy powieści do utworu Henryka Sienkiewicza „W pustyni i w puszczy”. Uczniowie pracują w grupach, posiłkując się tekstem lektury oraz przygotowaną przez nauczyciela tabelką, którą uzupełniają, np.:

Po upływie czasu przewidzianego na wykonanie tego zadania grupy przedstawiają wyniki swojej pracy. Nauczyciel zapisuje je na tablicy w formie tabeli – takiej, jaką mieli za zadanie uzupełnić uczniowie i omawia z uczniami poszczególne jej punkty.

Nauczyciel prosi uczniów, aby spróbowali określić, jaki jest główny temat powieści Henryka Sienkiewicza, a następnie – biorąc to pod uwagę, wskazali jaką odmianą powieści jest ten utwór. Aby ułatwić uczniom wykonanie drugiej części zadania, nauczyciel może przygotować arkusze papieru z zapisanymi na nich odmianami powieści (np. powieść fantastyczna, powieść, psychologiczna, powieść przygodowa, powieść kryminalna itp.) i poprosić uczniów o wybranie właściwej, a następnie o powieszenie jej w widocznym miejscu na tablicy.

Następnie nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe cechy powieści przygodowej: dynamiczna akcja, zdarzenia często rozgrywają się w czasie podróży, a ich tłem są egzotyczne kraje, w utworze mogą pojawiać się motywy (tło) historyczne, bohater utworu wykazuje się dzielnością i odwagą, utwór ma służyć rozrywce, ale także przekazaniu pewnych treści edukacyjnych czy moralnych.

Aby sprawdzić zrozumienie przez uczniów cech powieści przygodowej, nauczyciel prosi uczniów, żeby podali inne, znane sobie przykłady (tytuły) powieści przygodowych (np. utwory Juliusza Verne’a czy Alfreda Szklarskiego).

Nauczyciel odwołuje się do filmowych adaptacji utworu Sienkiewicza, wskazując na to, iż w kinie także można wyróżnić gatunki filmowe, a wśród nich film przygodowy, zwany niekiedy także filmem awanturniczym.

Jest to film o cechach widowiska, który, podobnie jak powieść przygodowa, charakteryzuje się występowaniem pewnych stałych elementów: motyw wędrówki (podróży), wartka akcja, egzotyczna sceneria, obecność dzielnego bohatera, który potrafi radzić sobie z przeciwnościami losu itp. W filmie przygodowym istotną rolę odgrywają sceny ucieczki, walki, pościgu itp., co za tym idzie niezwykle ważną rolę odgrywa w nim dynamiczny montaż (obrazu i dźwięku), muzyka i efekty dźwiękowe oraz tzw. efekty specjalne. Istotnym elementem filmu przygodowego są również sceny kaskaderskie.

Aby zilustrować cechy filmu przygodowego nauczyciel może odtworzyć wybrane fragmenty filmu „W pustyni i w puszczy” i omówić je wspólnie z uczniami.

Na zakończenie lekcji nauczyciel prosi uczniów o przedstawienie swoich wrażeń z obejrzenia filmowej adaptacji powieści Henryka Sienkiewicza. Prosi, aby ocenili różne elementy filmu np. grę aktorską, scenografię, muzykę. Jeśli uczniowie widzieli oba filmy mogą także spróbować je porównać – wskazać, który bardziej im się podoba i dlaczego.

Uczniowie indywidualnie wypowiadają swoje opinie.

Praca domowa

Przedstaw w kilku zdaniach swój ulubiony film przygodowy. Przygotowując swoją wypowiedź zwróć szczególną uwagę na elementy, które wskazują, iż jest to taki właśnie gatunek filmu