Cele lekcji

W czasie zajęć uczeń:

• doskonali umiejętności analizy i interpretacji dzieła malarskiego
• zdobywa wiedzę o życiu i twórczości Bruegla
• zdobywa wiedzę o sytuacji polityczno – społecznej we Flandrii czasów Bruegla
• zdobywa wiadomości na temat genezy obrazu „Droga krzyżowa”
• doskonali umiejętność tworzenia i przedstawiania prezentacji
• ćwiczy umiejętność współpracy
• prezentuje swoje stanowisko

Przebieg lekcji

Dwa tygodnie wcześniej dzielimy klasę na 7 małych grup, które będą pracowały metodą projektu. Część uczniów zaprezentuje przygotowany materiał na zajęciach przed obejrzeniem filmu a inni po jego projekcji.

Przebieg lekcji przeprowadzonej przed obejrzeniem filmu

Uczniowie pracowali metodą projektu. Dwa tygodnie przed przeprowadzeniem zajęć dostali zadanie, które polegało na przygotowaniu krótkiej prezentacji multimedialnej na jeden z następujących tematów:

1. Życie i twórczość Petera Bruegla
2. Okoliczności powstania obrazu „Droga krzyżowa”
3. Sytuacja polityczno-społeczna we Flandrii czasów Bruegla

Ad. 3

Flandria to kraina historyczna na terenie Belgii, Francji i Holandii. Antwerpia to miasto portowe, najlepiej rozwijające się w tamtym regionie. Dokonywano tu wielu transakcji handlowych. Karol V w 1555 roku powierza rządzenie tym regionem swojemu synowi Filipowi II. We Flandrii rozprzestrzeniał się wówczas w bardzo szybkim tempie protestantyzm, czemu chcieli zapobiec Hiszpanie. Miało to miejsce również za sprawą nielegalnych drukarni znajdujących się w Antwerpii i rozpowszechniania przez nie po całej Flandrii doktryn Marcina Lutra. Filip II powierzył regencję Niderlandów swojej przyrodniej siostrze Małgorzacie Parmeńskiej. Prześladowania protestantów doprowadziły do buntu mieszkańców Antwerpii. Widząc, że działania Hiszpanów nie przynoszą skutków Filip II postanowił zaostrzyć restrykcje wobec protestantów. Wysłał on wówczas księcia Albę, który słynął z wielkiego okrucieństwa i bezwzględności. W tym samym czasie w Antwerpii kwitło życie artystyczne i intelektualne.

Analiza obrazu „Droga krzyżowa”

• Jaki jest temat obrazu? Z jakiej tradycji się wywodzi? (tradycja biblijna, Nowy Testament, droga krzyżowa Chrystusa)
• Gdzie znajduje się Chrystus? Dlaczego został on umieszczony w takim miejscu?

(Postać Chrystusa umieszczona jest w centrum obrazu, ale została ukryta wśród wielu postaci. Uwagę odwraca to, że twarze części osób znajdujących się w pobliżu Jezusa zwrócone są w stronę mężczyzny, prawdopodobnie Szymona Cyrenejczyka, którego żołnierze zmuszają do pomocy niosącemu krzyż.)

Anonimowość w twórczości Bruegla jest dość częsta. Możemy ją zaobserwować na takich obrazach jak: „Upadek Ikara”, „Spis w Betlejem”, „Nawrócenie Świętego Pawła”, „Pokłon Trzech Króli w zimie”. Najważniejsze wydarzenia są tam ukryte lub przedstawione z boku. Najbardziej znanym z tych dzieł jest „Upadek Ikara”, w którym bardzo trudno odnaleźć tytułową postać. Cały świat zajmuje się swoimi sprawami, podobnie jest w „Drodze krzyżowej”. Dla malarza bardzo poruszająca jest anonimowość ludzkiego cierpienia. Żyjąc w tak trudnych czasach prawdopodobnie widział wielokrotnie bezwzględność żołnierzy hiszpańskich i brak reakcji oglądających to ludzi, którzy obawiali się o własne życie i nie reagowali na te okrucieństwa.

• W jakiej przestrzeni umieścił malarz przedstawione wydarzenia? Z jakiego okresu pochodzą noszone przez postacie stroje uwidocznione na obrazie? Dlaczego taki zabieg zastosował artysta?

(Są to czasy współczesne autorowi dzieła. Ubrania pochodzą z XVI wieku. Autor chciał ukazać okrucieństwo wyrządzone przez żołnierzy hiszpańskich oraz niezawinione cierpienie mieszkańców Flandrii. Tę współczesną sobie sytuację porównał do cierpienia Chrystusa. Dlatego Jezus i grupa postaci na pierwszym planie są ubrane w stroje z czasów starożytnych.)

• Jakie postacie możecie zauważyć na obrazie? Niech każdy wybierze jedną osobę lub grupę i coś o niej opowie koleżance lub koledze w ławce. Uczniowie powinni zwrócić uwagę na wyraz twarzy, emocje ukazane poprzez postawę, miejsce jakie dana postać zajmuje, gdzie zmierza.
• Prosimy kilka osób w klasie, aby głośno opowiedziały historię wybranej postaci lub grupy osób.

Praca domowa

Zastanów się, czy we współczesnym świecie również możemy zauważyć przykłady cierpienia, wobec którego ludzie przechodzą obojętnie. Opisz jedną z takich sytuacji.

Bibliografia

1. M. F. Gibson, l. Majewski, „Bruegel. Młyn i krzyż”, Wydawnictwo Bosz, Olszanica 2010.
2. R. i R. Hagen, „Bruegel. Dzieła wszystkie”, Taschen, Warszawa 2005.