Cele lekcji

Cel ogólny:

Doskonalenie umiejętności analizy interpretacji filmu jako tekstu kultury i pobudzenie do refleksji na temat roli wartości we współczesnym świecie.

Cele szczegółowe:

Uczeń:

• analizuje fabułę filmu;
• charakteryzuje bohaterów i dostrzega motywacje psychologiczne ich działań;
• dyskutuje na temat postaw życiowych bohaterów;
• formułuje poglądy na temat wartości ważnych w życiu;
• pracuje w grupie i prezentuje wyniki pracy zespołowej;
• wypowiada swoje poglądy, argumentuje i popiera je przykładami.

Przebieg lekcji

1. Rozmowa na temat odczuć po obejrzeniu filmu. Nauczyciel prosi o dokończenie zdania: „Oglądając film, czułem…”. Na tablicy zapisujemy podane określenia emocji. Prowadzący lekcję podaje informacje o filmie (twórcach, nagrodach, inspiracji autentycznymi wydarzeniami). Następnie zapisuje pierwszą część tematu „Liczy się tylko prawda”. W tym miejscu odwołamy się do definicji hasła „prawda” ze Słownika języka polskiego, np. pod red. W. Doroszewskiego.

2. Nauczyciel dzieli klasę na kilkuosobowe grupy i prosi uczniów, aby wypełnili kartę pracy (Załącznik nr 1) z pytaniami: Co wiesz na pewno? Czego się domyślasz? Czego jeszcze chcesz się dowiedzieć?

Przykładowe odpowiedzi na pytania:

Co wiesz na pewno?

• Akcja rozgrywa się w małej szwedzkiej miejscowości.
• Głównymi bohaterami są nastolatkowie Jennifer i Alexander oraz ich rodziny (Susan i Tony, Mia, Flisan, Dawid).
• Ważną rolę odgrywają też ksiądz, dyrektorka szkoły i koleżanki.
• Bohaterem zbiorowym jest społeczność lokalna.
• Dziewczyna oskarża chłopaka o gwałt, ale prawie nikt jej nie wierzy, jest przesłuchiwana przez psychologa, policję i sąd.
• Jennifer to ofiara hejtu w sieci, a potem jawnej przemocy w szkole, na ulicy, w domu.

Czego się domyślasz?

• Aż do sceny Alexa z ojcem, a potem przyznania się na przyjęciu, nie jesteśmy pewni, czy Jennifer mówi prawdę.
• Matka Alexa celowo manipuluje synem, dziewczyną i całą wspólnotą miasteczka.
• Ksiądz nie jest orędownikiem prawdy i budowania wspólnoty. Jego kazanie, modlitwy są hipokryzją.
• Ojciec Alexa wie od początku, jaka jest prawda, ale nie chce przeciwstawiać się żonie i środowisku.
• Dawid jest człowiekiem słabym, nie potrafi wziąć odpowiedzialności za rodzinę.
• Jennifer bierze strzelbę, aby zemścić się lub popełnić samobójstwo.

Czego jeszcze chcesz się dowiedzieć?

• Jaki wpływ na życie Jennifer i Alexa będą miały te wydarzenia?
• Czy ktoś pomoże dziewczynie?
• Czy gwałt Alexa na drugiej koleżance wyjdzie na jaw?
• Czy ona wyjawi prawdę, czy też ją zatai?
• Jak potoczą się losy oprawcy, który czuje się bezkarny?
• Z czego wynika to, że chłopcom więcej się wybacza?
• Dlaczego szwedzka szkoła (dobrze zorganozowna, przestronna, świetnie wyposażona) nie spełnia tu swojej roli?

3. Czy spotkaliście się już w innych filmach lub książkach z obrazami przemocy wśród młodzieży?

Przykładowe odpowiedzi uczniów:

a) Cześć Tereska (gwałt, do którego nie chce się przyznać i bezradna złość prowadzi bohaterkę do dramatycznego finału).

b) Sala samobójców (przemoc w internecie).

c) Galerianki (bohaterki pod naciskiem grupy tracą szacunek do siebie).

d) Tysiąc razy silniejsza (dyskryminacja dziewcząt, podobanie się chłopcom jest warunkiem samooceny dziewcząt, przemoc psychiczna).

4. Nauczyciel skłania uczniów do refleksji nad przyczynami przemocy fizycznej i psychicznej wśród młodzieży. Rozdaje uczniom arkusz z drzewkiem decyzyjnym (Załącznik nr 2) i prosi o rozważenie sytuacji wymagającej podjęcia decyzji:

Czy ujawnić prawdę o gwałcie (fizycznym, psychicznym)?

Każda grupa przedstawia wyniki swojej pracy. Pozostali uczniowie komentują argumenty kolegów, dyskutują na temat możliwych negatywnych i pozytywnych skutków rozwiązań. Karty można wywiesić w klasie.

[Ewentualnie zamiast drzewka decyzyjnego można wykorzystać tutaj piramidę priorytetów, w której uczniowie ustalają wartości najważniejsze przy rozwiązaniu problemu. Innym pomysłem może być zastosowanie meta planu i rozpatrzenie JAK BYŁO? JAK BYĆ POWINNO? DLACZEGO NIE BYŁO TAK, JAK POWINNO?]

5. Nauczyciel podsumowuje dyskusję, zwracając uwagę na to, że do szkoły, do rodziców, do mediów należy wpajanie określonych wzorców zachowań i postaw młodzieży.

Następnie przytacza fragment artykułu profesora Piotra Jaroszyńskiego: Triada: Dobro, piękno, prawda, utracona? /Na portalu EdukacjaFilmowa.pl, scenariusz Doroty Gołębiowskiej: „Czy dobro, piękno i prawda to już tylko „papierowe” wartości? Refleksje zainspirowanie filmem Balbiny Bruszewskiej”/.

Współczesna kultura została porażona subiektywizmem i relatywizmem. Ofiarą padła klasyczna triada obejmująca Prawdę, Dobro i Piękno. Prawda nie jest już uzgodnieniem poznania z rzeczywistością, lecz „moim poglądem”. Dobro nie jest celem, który domaga się spełnienia, lecz „moją zachcianką”. Piękno nie jest już doskonałością i ładem, lecz „moim gustem”. Każdy ma jakoby swoją prawdę, dobro i piękno, obiektywnie nie ma nic. A więc i nikomu nie można nic narzucać, niczego nie można żądać, można co najwyżej wyrazić swój pogląd, co uważam za prawdę, dobro i piękno. Tego wymaga współczesna kultura bycia, zarówno w rozmowach prywatnych, jak i w środkach społecznego przekazu, a także w dysertacjach naukowych. (…) (http://www.piotrjaroszynski.pl/felietony-wywiady/415-triada-prawda-dobro-pikno-utracona).

Lekcja kończy się dopisaniem drugiej części tematu.

Praca domowa

Do wyboru:

1. Napisz recenzję filmu Stado lub innego, przywołanego na zajęciach.

2. Zredaguj list otwarty do gazety na temat: „Oprawca i ofiara – przemoc wśród nastolatków”.

3. Czy zgadzasz się z tezą o wartościach utraconych we współczesnej kulturze? Podaj przykłady z życia lub tekstów kultury.

Załączniki

Załącznik nr 1

Załącznik nr 2

DRZEWKO DECYZYJNE