Krótka informacja o filmie

Dzielnica Ajami w Jaffie jest tyglem kulturalnym – wybuchowym miejscem, w którym obok siebie żyją Żydzi, muzułmanie oraz chrześcijanie. Wrażliwy trzynastolatek, Nasi, oraz jego starszy brat, Omar, żyją w strachu o rodzinę po tym, jak ich wuj zranił ważnego członka klanu. Naiwny młody uciekinier z terytoriów palestyńskich – Malek, pracuje nielegalnie, aby zarobić na operację matki. Bogaty Binj marzy o przyszłości ze swoją żydowską narzeczoną, a policjant Dando obsesyjnie próbuje odnaleźć brata, który niedawno zaginął. Tragiczna w skutkach kruchość życia, a także konieczność wzajemnej koegzystencji kilku różnych narodowości i kultur jest codziennym doświadczeniem mieszkańców Ajami. Najbliżsi sąsiedzi okazują się być największymi wrogami. Nie ma zatem lepszego miejsca na pokazanie nie tylko kolizji, lecz także dążenia do zachowania wolności odmiennych od siebie kultur.

Związki z podstawą programową

Historia

• Świat po II wojnie światowej – przyczyny i charakter konfliktu bliskowschodniego.
• Zmiany kulturowe i społeczne we współczesnym świecie.
• Swojskość i obcość. Uczeń analizuje współczesne społeczeństwa wielokulturowe.

Wiedza o społeczeństwie

• Życie zbiorowe i jego reguły. Uczeń charakteryzuje wybrane zbiorowości, społeczności, wspólnoty, społeczeństwa ze względu na obowiązujące w nich reguły
• i więzi.
• Naród, ojczyzna i mniejszości narodowe. Uczeń rozpoznaje dwie koncepcje narodu: etniczno-kulturową i polityczną; omawia czynniki służące asymilacji oraz służące zachowaniu tożsamości narodowej.
• Procesy narodowościowe we współczesnym świecie. Omawia na przykładach źródła i mechanizmy konfliktów społecznych oraz sposoby ich rozwiązywania.
• Stosunki narodowe w wymiarze globalnym. Wskazuje i wyjaśnia przyczyny konfliktów zbrojnych we współczesnym świecie.

Etyka/religia

• Kształtowanie rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła; dokonywanie trafnej oceny moralnej podejmowanych działań w życiu osobistym, w grupie, szkole, społeczności lokalnej; umiejętność dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości.
• Człowiek jako osoba i jego działanie. Etyczna analiza aktywności ludzkiej. Motywy podejmowanych decyzji.
• Dobro moralne i wartości moralne. Hierarchia wartości. Wartości autoteliczne
• i instrumentalne. Konflikt wartości. Wartości wybierane i realizowane.
• Przykłady współczesnych przejawów kryzysu moralnego i dylematów
• w zakresie wyborów moralnych oraz sposoby ich rozwiązywania na gruncie etyki chrześcijańskiej oraz innych koncepcji etycznych.

Wiedza o kulturze

• Uczeń odbiera teksty kultury i wykorzystuje informacje w nich zawarte, z uwzględnieniem specyfiki medium, w którym są przekazywane.
• Uczeń posługuje się pojęciem kultury rozumianej jako całokształt ludzkiej działalności; analizuje i interpretuje teksty kultury – analizuje temat dzieła oraz treści i formę w kontekście jego różnych funkcji, wykorzystując podstawowe wiadomości o stylach z różnych dziedzin sztuki;
• Uczeń analizuje film, posługując się podstawowymi pojęciami z zakresu właściwej dziedziny sztuki; charakteryzuje podstawowe media kultury (słowo, obraz, dźwięk, widowisko); samodzielnie wyszukuje informacje na temat kultury w różnych mediach, bibliotekach.
• Uczeń wypowiada się na temat wytworów kultury i ludzkich praktyk w kulturze (zachowań, obyczajów),
• Uczeń odróżnia pojęcie kultury rozumianej jako dorobek artystyczny od kultury
• rozumianej jako całokształt dorobku ludzkości, ze zrozumieniem używa określeń:
• kulturowy i kulturalny; odnosi elementy kultury (zachowania, zwyczaje, praktyki, przedmioty materialne, dzieła sztuki) do kategorii: czas, przestrzeń, ciało, grupa społeczna (rodzina, rówieśnicy, społeczność lokalna, naród).

Rozwój zainteresowań i pożądanych umiejętności uczniów

Pomysły na zajęcia filmowe, proponowane metody pracy z filmem

Samodzielna praca w domu, lub w grupach, przygotowanie opracowań na temat poszczególnych grup etnicznych i religijnych występujących w filmie (żydzi, chrześcijanie, arabowie)

• przygotowanie rysu historycznego na temat genezy i przyczyn konfliktu palestyńsko-izraelskiego
• dyskusja nad religiami i kulturami reprezentowanymi w filmie, szukanie punktów stycznych, pozwalających na ich koegzystencję w ramach jednego państwa
• dyskusja nad głównymi bohaterami filmu i przyjrzenie się ich uprzedzeniom, lub gotowości do współistnienia na określonym terytorium
• porównanie „AJAMI” do innych filmów ściśle związanych z tym tematem (np. „WALC Z BASZIREM”)
• szukanie innych filmów pokazujących problemy kulturowo-etniczne z punktu widzenia uwikłanych w nie społeczności
• dyskusja nad twórcami filmu, zastanowienie się, czy fakt, że reżyserzy pochodzą z różnych, skonfliktowanych ze sobą kręgów kulturowych (jeden z nich jest Żydem, drugi Palestyńczykiem), zamieszkujących obszar, na którym rozgrywa się akcja filmu, miał wpływ na jego kształt.
• próba porównania konfliktów występujących w filmie do podobnych, jakie pojawiały się na ziemiach polskich

Tropy interpretacyjne, w tym zagadnienia filmoznawcze

• człowiek w tyglu kulturowym i politycznym
• wpływ polityki na życie codzienne jednostki
• bogactwo i obciążenie, płynące z koegzystencji różnych narodowości i religii w codziennym życiu
• siła tradycji i jej wpływ na życie społeczeństw współczesnych
• dziedzictwo kulturowe (religijne) jako ograniczenie wolności jednostki
• dylematy i rozterki jednostki wobec sprzeczności wynikających z uwarunkowań historycznych, kulturowych, rodzinnych
• korzenie konfliktu palestyńsko-izraelskiego
• solidarność rodzinna jako obrona przed zagrożeniami ze strony innych wspólnot kulturowych a jednocześnie źródło uprzedzeń wobec nich
• biblijna a współczesna Ziemia Obiecana
• wygrywanie konfliktów religijnych i kulturowych przez polityków oraz decydentów
• postawy młodych ludzi wobec konfliktów dorosłych
• idee państwa jedno/wielonarodowego

Zagadnienia filmoznawcze

• autentyzm filmu osiągnięty poprzez zastosowanie szczególnych metod realizacji
• pojęcie realizmu i prawdy w kinie
• nawiązanie do metod realizacyjnych zapoczątkowanych przez nurty „Cinema-direct”, „Cinema-Verite”, „nową falę”, czyli np. nieangażowanie gwiazd, korzystanie z aktorów niezawodowych, naturszczyków, odwoływanie się do ich emocji i psychologii w pracy nad bohaterami, których mają odtwarzać, a nie tylko do postaci zapisanych w samym scenariuszu filmu,
• dramaturgia filmu wynikająca z zastosowania określonych metod realizacyjnych a nie jedynie skonstruowana i zaplanowana w scenariuszu
• „Ajami” jako przykład kina realizowanego przez reżyserów wierzących w rzeczywistość
• wielowątkowość fabuły – równoważność znaczeniowa wszystkich wątków jako odzwierciedlenie równoważności strumieni życia
• skomplikowana konstrukcja filmu jako odzwierciedlenie chaosu emocjonalnego bohaterów
• praca kamery, kompozycja kadru kawałkującego rzeczywistość
• różnice „AJAMI” w stosunku do wypreparowanego kina hollywoodzkiego
• indywidualny, oryginalny styl filmu a styl zero
• świadome zastosowanie różnych języków narodowych, pozwalające na uchwycenie realizmu kolorytu lokalnego rzeczywistości przedstawionej oraz uwypuklenie odmienności narodowej środowisk

Zagadnienia do dyskusji

• czy zawsze i w każdych okolicznościach możemy być tolerancyjni?
• jak oceniasz racje poszczególnych stron konfliktu filmu, czy widzisz jakieś wyjście z tej sytuacji?
• co sądzisz o polityce Izraela wobec Palestyńczyków w kontekście Holocaustu?
• na ile zachowania bohaterów wynikają z obiektywnych uwarunkowań politycznych a na ile z osobistych uprzedzeń, podyktowanych tradycją
• czy młode pokolenie mieszkające w Ajami musi używać broni, by przeżyć?
• czy polsko-żydowska koegzystencja w okresie dwudziestolecia międzywojennego może być jakimś punktem odniesienia dla obecnego współistnienia żydowsko- palestyńskiego, czy też nie da się tego porównać?
• ocena postępowania strony żydowskiej w kontekście Holocaustu

Obecne w filmie motywy funkcjonujące w kulturze

• Motyw śmierci
• Motyw miłości
• Motyw domu
• Motyw rodziny