Krótka informacja o filmie

„Smerfy” z 2011 r. to film o przygodach, rozgrywających się w Nowym Jorku, popularnych i lubianych postaci, stworzonych w 1958 r. przez belgijskiego rysownika komiksów Peyo. Film, mimo zupełnie nowej fabuły, bazuje na głównym konflikcie znanym z wcześniejszych opowieści o Smerfach – walce ze złym czarownikiem Gargamelem i jego towarzyszem – kotem Klakierem.

„Smerfy” zostały zrealizowane w technice 3D, co pozwoliło ożywić, uwspółcześnić oraz uatrakcyjnić przygody niebieskich ludzików.

Związki z podstawą programową

Edukacja przedszkolna

Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:

• obdarza uwagą dzieci i dorosłych, aby rozumieć to, co mówią i czego oczekują; grzecznie zwraca się do innych w domu, w przedszkolu, na ulicy;
• przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej (stara się współdziałać w zabawach i w sytuacjach zadaniowych) oraz w świecie dorosłych;
• w miarę samodzielnie radzi sobie w sytuacjach życiowych i próbuje przewidywać skutki swoich zachowań;

Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:

• przewiduje, w miarę swoich możliwości, jakie będą skutki czynności manipulacyjnych na przedmiotach (wnioskowanie o wprowadzanych i obserwowanych zmianach);
• grupuje obiekty w sensowny sposób (klasyfikuje) i formułuje uogólnienia typu: to do tego pasuje, te obiekty są podobne, a te są inne;
• stara się łączyć przyczynę ze skutkiem i próbuje przewidywać, co się może zdarzyć.

Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne oraz innych.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:

• orientuje się w bezpiecznym poruszaniu się po drogach i korzystaniu ze środków transportu;
• próbuje samodzielnie i bezpiecznie organizować sobie czas wolny w przedszkolu i w domu; ma rozeznanie, gdzie można się bezpiecznie bawić, a gdzie nie

Wychowanie przez sztukę – dziecko widzem i aktorem.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:

• wie, jak należy się zachować na uroczystościach, np. w kinie;
• odgrywa role w zabawach parateatralnych, posługując się mową, mimiką, gestem i ruchem; umie posługiwać się rekwizytami (np. maską).

Wychowanie przez sztukę – różne formy plastyczne.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:

• umie wypowiadać się w różnych technikach plastycznych i przy użyciu elementarnych środków wyrazu (takich jak kształt i barwa) w postaci prostych kompozycji i form konstrukcyjnych;

Wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie zainteresowań technicznych.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:

• wznosi konstrukcje z klocków i tworzy kompozycje z różnorodnych materiałów (np. przyrodniczych), ma poczucie sprawstwa („potrafię to zrobić”) i odczuwa radość z wykonanej pracy;
• używa właściwie prostych narzędzi podczas majsterkowania;

Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:

• liczy obiekty i rozróżnia błędne liczenie od poprawnego;
• wyznacza wynik dodawania i odejmowania, pomagając sobie liczeniem na palcach lub na innych zbiorach zastępczych;

Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:

• słucha np. opowiadań, baśni i rozmawia o nich; interesuje się książkami;

Edukacja wczesnoszkolna

Edukacja polonistyczna.

Uczeń kończący klasę I:

w zakresie umiejętności społecznych warunkujących porozumiewanie się i kulturę języka:

• obdarza uwagą dzieci i dorosłych, słucha ich wypowiedzi i chce zrozumieć, co przekazują; komunikuje w jasny sposób swoje spostrzeżenia, potrzeby, odczucia,
• w kulturalny sposób zwraca się do rozmówcy, mówi na temat, zadaje pytania i odpowiada na pytania innych osób, dostosowuje ton głosu do sytuacji, np. nie mówi zbyt głośno,
• uczestniczy w rozmowie na tematy związane z życiem rodzinnym i szkolnym, także inspirowane literaturą;

w zakresie umiejętności wypowiadania się w małych formach teatralnych:

• uczestniczy w zabawie teatralnej, ilustruje mimiką, gestem, ruchem zachowania bohatera literackiego lub wymyślonego,
• rozumie umowne znaczenie rekwizytu i umie posłużyć się nim w odgrywanej scence,

Edukacja plastyczna.

Uczeń kończący klasę I:

• wypowiada się w wybranych technikach plastycznych na płaszczyźnie i w przestrzeni; posługuje się takimi środkami wyrazu plastycznego, jak: kształt, barwa, faktura;
• ilustruje sceny i sytuacje (realne i fantastyczne) inspirowane wyobraźnią, baśnią, opowiadaniem, muzyką; korzysta z narzędzi multimedialnych;
• wykonuje proste rekwizyty (np. lalkę, pacynkę) i wykorzystuje je w małych formach teatralnych; tworzy przedmioty charakterystyczne dla sztuki ludowej regionu, w którym mieszka;

Edukacja społeczna.

Uczeń kończący klasę I:

• potrafi odróżnić, co jest dobre, a co złe w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi; wie, że warto być odważnym, mądrym i pomagać potrzebującym; wie, że nie należy kłamać lub zatajać prawdy;
• współpracuje z innymi w zabawie, w nauce szkolnej i w sytuacjach życiowych; przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej oraz w świecie dorosłych, grzecznie zwraca się do innych w szkole, w domu i na ulicy;
• wie, co wynika z przynależności do rodziny, jakie są relacje między najbliższymi, wywiązuje się z powinności wobec nich;

Zajęcia techniczne.

Uczeń kończący klasę I:

• w zakresie wychowania technicznego:
• wie, jak ludzie wykorzystywali dawniej i dziś siły przyrody (wiatr, wodę); majsterkuje (np. latawce, wiatraczki, tratwy),

Etyka.

Uczeń kończący klasę I:

• przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej (współpracuje w zabawach i w sytuacjach zadaniowych) oraz w świecie dorosłych (grzecznie zwraca się do innych, ustępuje osobom starszym miejsca w autobusie, podaje upuszczony przedmiot itp.);
• wie, że nie można dążyć do zaspokojenia swoich pragnień kosztem innych; nie niszczy otoczenia;
• zdaje sobie sprawę z tego, jak ważna jest prawdomówność, stara się przeciwstawiać kłamstwu i obmowie;
• wie, że nie wolno zabierać cudzej własności bez pozwolenia, pamięta o oddawaniu pożyczonych rzeczy i nie niszczy ich;
• niesie pomoc potrzebującym, także w sytuacjach codziennych;

III Klasa szkoły podstawowej

Edukacja polonistyczna.

Uczeń kończący klasę III:

• analizuje i interpretuje teksty kultury:
• przejawia wrażliwość estetyczną, rozszerza zasób słownictwa poprzez kontakt z dziełami literackimi,
• ma potrzebę kontaktu z literaturą i sztuką dla dzieci, czyta wybrane przez siebie i wskazane przez nauczyciela książki, wypowiada się na ich temat,

Edukacja plastyczna.

Uczeń kończący klasę III:

w zakresie percepcji sztuki:

• korzysta z przekazów medialnych; stosuje ich wytwory w swojej działalności twórczej (zgodnie z elementarną wiedzą o prawach autora);

w zakresie ekspresji przez sztukę:

• podejmuje działalność twórczą, posługując się takimi środkami wyrazu plastycznego jak: kształt, barwa, faktura w kompozycji na płaszczyźnie i w przestrzeni (stosując określone materiały, narzędzia i techniki plastyczne),
• realizuje proste projekty w zakresie form użytkowych, w tym służące kształtowaniu własnego wizerunku i otoczenia oraz upowszechnianiu kultury w środowisku szkolnym (stosując określone narzędzia i wytwory przekazów medialnych);

w zakresie recepcji sztuki:

• rozróżnia takie dziedziny działalności twórczej człowieka jak: architektura, sztuki plastyczne oraz inne określone dyscypliny sztuki (fotografika, film) i przekazy medialne (telewizja, Internet), a także rzemiosło artystyczne i sztukę ludową,

Edukacja społeczna.

Uczeń kończący klasę III:

• odróżnia dobro od zła, stara się być sprawiedliwym i prawdomównym; nie krzywdzi słabszych i pomaga potrzebującym;
• identyfikuje się ze swoją rodziną i jej tradycjami; podejmuje obowiązki domowe i rzetelnie je wypełnia; rozumie, co to jest sytuacja ekonomiczna rodziny, i wie, że trzeba do niej dostosować swe oczekiwania;
• jest tolerancyjny wobec osób innej narodowości, tradycji kulturowej itp.; wie, że wszyscy ludzie mają równe prawa;

Etyka.

Uczeń kończący klasę III:

• rozumie, że ludzie mają równe prawa, niezależnie od tego, gdzie się urodzili, jak wyglądają, jaką religię wyznają, jaki mają status materialny; okazuje szacunek osobom starszym;
• zastanawia się nad tym, na co ma wpływ, na czym mu zależy, do czego może dążyć nie krzywdząc innych; stara się nieść pomoc potrzebującym;
• wie, na czym polega prawdomówność i jak ważna jest odwaga przeciwstawiania się kłamstwu i obmowie; potrafi z tej perspektywy oceniać zachowania bohaterów baśni, opowiadań, legend, komiksów;
• wie, że nie można zabierać cudzej własności i stara się tego przestrzegać; wie, że należy naprawić wyrządzoną szkodę; dostrzega, kiedy postaci z baśni, opowiadań, legend, komiksów nie przestrzegają reguły „nie kradnij”;
• starannie dobiera przyjaciół i pielęgnuje przyjaźnie w miarę swoich możliwości;
• wie, że jest częścią przyrody, chroni ją i szanuje; nie niszczy swojego otoczenia.

Rozwój zainteresowań i pożądanych umiejętności uczniów

Pomysły na zajęcia filmowe, proponowane metody pracy z filmem

Jak skonstruowana jest społeczność Smerfów? Kto nią kieruje? Czy się rozwija?

Przyczynek do przybliżenia dzieciom różnych wzorów kultury. Możliwość zestawienia świata Smerfów z naszą społecznością.

Pokój po wizycie Smerfów. Zabawa plastyczna lub ogrodnicza (ogródek, klasowy kącik przyrody). Zaobserwuj podczas projekcji filmowej, jak wygląda mieszkanie Winslow’ów przed wizytą Smerfów, a jak po (jest pełne kwiatów i kolorów, pełne przestrzeni i powietrza). Zaplanuj rozwiązania plastyczne/ogrodnicze dla swojego pokoju, ogródka szkolnego itp.

Rozpoznawanie cech charakteru, charakterystyka postaci. Na podstawie filmu scharakteryzuj następujące Smerfy: Smerfetkę, Papę Smerfa, Lalusia, Ważniaka, Osiłka, Marudę, Ciamajdę itp.

Opisz jednego Smerfa, którego sam powołasz do życia. Napisz o jego wyglądzie, cechach wyróżniających go ze smerfiej społeczności, jego zawodzie i dokonaniach.

Zabawa słowotwórcza.

Napisz, co według Ciebie oznaczają słowa wypowiadane przez Smerfy (co to za słowa, co one oznaczają): smarfastycznie, smerfymista, odsmerfuj się, smerfna historia, a niech to Smerf…

W innym wariancie – Smerfy posługują się specyficznym językiem. Napisz, jak mogą brzmieć po smerfiemu słowa: przyjaźń, kotek, tajemniczy las, wspaniała zabawa, pyszny tort, niebezpieczna pułapka…

Wzorując się na kampanii marketingowej Patricka Winslowa można zaproponować uczniom zabawę w kampanię reklamową własnej klasy/szkoły, opartą na wykorzystaniu postaci z filmu (np. projekt plakatu, ułożenie hymnu klasy). Przy okazji można też uświadomić uczniom czym jest własność artystyczna i intelektualna, w jakimi zakresie można z niej korzystać oraz jakie konsekwencje mogą wynikać z naruszenia praw autorskich.

Każdy z uczniów odkrywa w sobie cechę charakteru i od niej, analogicznie jak w przypadku Smerfów, wymyśla dla siebie przezwisko. Wykorzystując filmową listę płac (ozdobioną wizerunkami poszczególnych Smerfów) zaplanuj jak miałaby wyglądać ekipa filmowa stworzona z uczniów jednej klasy. Jeżeli pozwalają na to warunki techniczne warto spróbować nakręcić jedną scenkę z życia Smerfów z wykorzystaniem podziału obowiązków analogicznych jak w ekipie filmowej.

Podczas zajęć techniczno-plastycznych uczniowie podzieleni na dwa zespoły wykonują przy pomocy narzędzi technicznych przystosowanych do ich grupy wiekowej dwie lalki: Papę Smerfa i Smerfetkę. Lalki zostają wykorzystane podczas inscenizacji krótkiej scenki (analogicznie do tej, którą w swym zamku odgrywa Gargamel).

Uczniowie układają piosenkę (w zależności od czasu omawiania filmu) na przywitanie wiosny, pożegnanie lata, przywitanie zimy itd. z wykorzystaniem charakterystycznej melodii przewodniej znanej z bajki. Piosenka wykonywana z podziałem na role może zostać wykorzystana podczas różnych akademii i uroczystości szkolnych.

Stworzenie gry planszowej: Ucieczka z zamku Gargamela. Uczniowie własnoręcznie wykonują figurki Smerfów z modeliny (pionki), rysują na kartonie planszę do gry (z wykorzystaniem elementów znanych z filmu) oraz ustalają reguły gry. Warto zauważyć, że działania Smerfów oparte są zazwyczaj na pracy zespołowej, w której każdy ze Smerfów spełnia określoną funkcję. Zasady stworzonej gry powinny zatem opierać się nie tylko na rywalizacji i dążeniu do zwycięstwa, ale też na działaniu zespołowym umożliwiającym ucieczkę – wspólny sukces.

Liczenie Smerfów. Stworzenie swoistej listy obecności z numeracją od 1 do 98. Uczniowie wykonują z modeliny 98 Smerfów (tyle właśnie Smerfów zamieszkiwało filmową wioskę) – zajęcia plastyczne. Figurki mogą posłużyć jako przyjazne pomoce w nauce liczenia w zakresie odpowiednim dla danej grupy wiekowej (np. zamiast nielubianych przez uczniów patyczków do liczenia) – zajęcia matematyczne.

Tropy interpretacyjne, w tym zagadnienia filmoznawcze

Przyjaźń, tolerancja, wzajemna sympatia i zrozumienie, jako spoiwa każdej społeczności.

Mikroświat Wioski Smerfów i mikrospołeczeństwo – podział pracy, władza, reguły, obrona przed wrogami.

Smerfy a ludzie. Brak kobiet (tylko 1 Smerfetka i to stworzona jako „koń trojański” przez Gargamela), dzieci (pojawiły się po wielu latach w serialu telewizyjnym), społeczność młodych „mężczyzn” kierowana przez doświadczonego przywódcę.

Rola autorytetu w grupie (Papa Smerf), osoby godnej zaufania, pomocnej w każdej trudnej sytuacji, posiadającej dużo większą wiedzę i doświadczenie od pozostałych.

Funkcje magiczne, szamańskie pełnione przez taką jednostkę w społeczności: przewidywanie przyszłości, bazowanie na intuicji, sięganie do tradycji i historii grupy, leczenie, udzielanie porad, które zawsze odnoszą pożądany efekt, pozostawanie z zgodzie i harmonii z siłami natury.

Tajemna księga Smerfów, swoista Biblia tej społeczności, która zawiera całą wiedzę o ich świecie (pochodzącą z komiksów, począwszy od 1958 r.).

Rola świąt w społecznościach (odnowienie łączności z korzeniami kultury, tradycją, sacrum, odnowienie więzi w grupie i z grupą, przeżycie czegoś wzniosłego itd.), tutaj święto błękitnego księżyca.

Postacie Smerfów – jednowymiarowe, uproszczone, sprowadzone do jednej cechy charakteru (stąd ich imiona: Laluś, Ważniak, Osiłek, Maruda, Ciamajda, Pracuś. Imiona te nawiązują do tradycyjnie przypisanych do Siedmiu Krasnoludków z „Królewny Śnieżki”), bliźniaczo podobne, jednakowo ubrane, odróżnialne jedynie dzięki atrybutom odpowiadającym posiadanym cechom np. lusterko, okulary, wieczne pióro, kwiatek. Małe trybiki w służbie społeczności. Pozbawione indywidualności, przewidywalne w reakcjach. (W latach 60. XX w. społeczność Smerfów postrzegana była, jako metafora społeczeństwa socjalistycznego).

Postać Gargamela – złego czarownika, który chce złapać i zamienić Smerfy w złoto. Próby stworzenia złota i kamienia filozoficznego nierozerwalnie związane są z historią magii (por. Pan Twardowski). Gargamel jest „esencją” postaci czarodzieja (mieszka w starym zamczysku, jest samotnikiem, posiada kota-pomocnika, ubrany na czarno, o nieprzyjemnej aparycji), ale złagodzoną poprzez swoją nieudolność w łapaniu Smerfów.

Konflikt (najczęstszy na gruncie sztuki) pomiędzy bohaterami pozytywnymi, a negatywnymi. Tak samo przebiega oś konfliktu w kinie gatunków np. w westernie, horrorze, filmie kryminalnym etc.

Komizm postaci i sytuacyjny (pogonie i upadki za Smerfami Gargamela i Klakiera).

Animacja rysunkowa oraz 3D. Gra aktorska połączona z animacją komputerową.

Uproszczona fabuła filmu, duże podobieństwa do np. „Alvin i wiewiórki” reż. Tim Hill (na podstawie serialu z lat 60.), czy „Garfield” reż. Peter Hewitt (na podstawie komiksu z lat 70.).

Wykorzystanie w filmie narzędzia marketingowego znanego pod nazwą product placement. Wyjaśnienie uczniom czemu służą takie działania reklamowe oraz jaką funkcję pełnią w świecie rozrywki i konsumpcji.

Obecne w filmie motywy funkcjonujące w kulturze

Zły czarownik i towarzyszące mu magiczne zwierzę: sowa, szczur, kot, tchórzofretka. Zły czarownik i mądrzejszy lub sprytniejszy od niego kot np. „Kot w butach”, „Uczeń czarnoksiężnika”.

Dla nas nieznana, ale współistniejąca z ludzką społeczność małych istot np.: „Artur i Minimki”, „Artur i zemsta Maltazara”, reż. Luc Besson, „Pożyczalscy” reż. Peter Hewitt, „Potwory i Spółka” reż. Pete Docter

Istnienie portalu – p rzejścia pomiędzy światami lub punktami odległymi w czasie np. „Goście, goście”, „Goście, goście II” reż. Jean-Marie Poire, „Wehikuł czasu”, „Powrót do przyszłości”, „Planeta Małp”, „Pan Samochodzik i człowiek z Ufo” Z. Nienacki, „Opowieść Wigilijna” Ch. Dickens.

Motyw księżyca – element scenerii romansowej, ale i tajemniczej, przybiera postać „oka nieba”, świadka rozmaitych nocnych spraw i czynów, bywa wtedy elementem współtworzącym niesamowitość scenerii. Jest wyrazem tęsknoty do natury (wycie wilków). Dla symboliki księżyca ważny jest kolor – srebrny lub biały, w sztuce europejskiej symbolizował on dzień, czystość, niewinność i doskonałość oraz przeciwnie – noc, lęk, obłudę. Błękitny księżyc – bajkowy, niecodzienny, z innej rzeczywistości, uspokajający jak morze, kojący tęsknoty.

Wizualne nawiązanie do charakterystycznego wizerunku Marilyn Monroe utrwalonego na popularnym plakacie.