Krótka informacja o filmie

W filmie opowiedziano historię starzejącego się dziennikarza, autora jednej tylko książki – Jepa Gambardelli. Bohater potrafi korzystać z życia, mieszka w luksusie, obraca się w eleganckim towarzystwie, uczestniczy w wystawnych przyjęciach, zawsze mile widziany, czarujący i dowcipny, cieszy się powodzeniem u kobiet. Niespodziewanie powraca do niego przeszłość oraz wspomnienia z lat młodości, a wraz z nimi pojawia się poczucie pustki, znużenia i samotności.

Związki z podstawą programową

Język polski

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.

Wstępne rozpoznanie. Uczeń

• prezentuje własne przeżycia wynikające z kontaktu z dziełem sztuki;
• określa problematykę utworu; […]

Analiza. Uczeń:

• wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i ich funkcje […]
• rozpoznaje w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera (narracja, fabuła, […] akcja);

Interpretacja. Uczeń:

• wykorzystuje w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa-klucze, wyznaczniki kompozycji);
• wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne, religijne);
• porównuje funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich;
• odczytuje treści alegoryczne i symboliczne utworu.

Wartości i wartościowanie. Uczeń:

• dostrzega związek języka z wartościami […]
• dostrzega obecne w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości narodowe i uniwersalne;
• dostrzega w świecie konflikty wartości (np. równości i wolności, sprawiedliwości i miłosierdzia) oraz rozumie źródła tych konfliktów.

Zakres rozszerzony

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.

Analiza. Uczeń:

• wskazuje związki między różnymi aspektami utworu (estetycznym, etycznym i poznawczym);
• dostrzega przemiany konwencji i praktykę ich łączenia (synkretyzm konwencji i gatunków);
• rozpoznaje aluzje literackie i symbole kulturowe […] oraz ich funkcję ideową i kompozycyjną, a także znaki tradycji, np. antycznej […]
• dostrzega w czytanych utworach: parodię, parafrazę i trawestację, […]
• rozpoznaje i charakteryzuje styl utworu […]

Wiedza o kulturze

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń: […]

• wskazuje różne funkcje dzieła sztuki (np. estetyczną, komunikacyjną, społeczną, użytkową, kultową, poznawczą, ludyczną);
• analizuje temat dzieła oraz treści i formę w kontekście jego różnych funkcji; […]
• analizuje film […], posługując się podstawowymi pojęciami z zakresu właściwej dziedziny sztuki;
• charakteryzuje podstawowe media kultury (słowo, obraz, dźwięk, widowisko); […]

Rozwój zainteresowań i pożądanych umiejętności uczniów

Pomysły na zajęcia filmowe, proponowane metody pracy z filmem

Pisarz, światowiec, poszukiwacz piękna… Czy Jep Gambardella jest bohaterem filmowym, którego można polubić?

• Uczniowie układają pytania dotyczące bohatera. (np. Kim jest Jep Gambardella? W jaki sposób żyje? Dlaczego chciał zostać światowcem? Jaki jest jego stosunek do innych ludzi? Co o nim myślą inni? Czy bohater się zmienia? W jaki sposób? Jaką rolę w jego życiu odegrała wiadomość o śmierci Elisy de Santis? Czego szuka Jep? Czy to znajduje? Czy jest szczęśliwy?).
• Przedstawienie bohatera za pomocą wybranych kadrów. (Dlaczego właśnie te kadry charakteryzują bohatera? Co one mówią o Jepie Gambardelli?).
• W jaki sposób charakteryzują bohatera przedmioty, którymi się otacza, wnętrza, w których mieszka, miejsca, po których spaceruje …? Co mówią o jego guście, sytuacji materialnej, statucie społecznym?
• Pamięć jako mechanizm psychologiczny i tworzywo artystyczne. Analiza wybranej sceny (czy sekwencji) filmowej przedstawiającej np. senne marzenia i wspomnienia bohatera. (Za pomocą jakich środków filmowych ukazano przejście bohatera ze świata realnego w wewnętrzny świat marzeń i wspomnień? W jaki sposób pamięć przemawia do bohatera – marzenie senne, obrazy-wspomnienia, fotografia? Co o bohaterze mówią jego sny i wspomnienia? Jaką rolę odgrywają w filmie? Życie a sen? Jakie relacje zachodzą między nimi?).
• Wypisanie z filmu tych wypowiedzi bohatera, które mają charakter pewnego uogólnienia, dowcipnej uwagi, nawet sentencji (np. „Najważniejszym, co odkryłem kilka dni po 65. urodzinach, to myśl, że nie mam już czasu, by tracić go na robienie tego, na co nie mam ochoty”). Komentowanie wybranych wypowiedzi Jepa Gambardelli przez uczniów.
• Tematy prac pisemnych – Jep Gambardella człowiek sukcesu czy klęski? Czy Gep Gambardella jest postacią filmową, którą można polubić? Czy główny bohater ma szansę stać się „władcą wyobraźni” [1] – sławnym bohaterem filmowym? Jakie mity ucieleśnia bohater filmu „Wielkie piękno”? Obcość, bunt, melancholia, rezygnacja… Jaką postawę wobec świata przyjmuje bohater filmu?
• Zestawienie Jepa Gambardelli z innymi bohaterami literackimi lub filmowymi (np. Petroniuszem z powieści Henryka Sienkiewicz „Quo vadis” czy bohaterem filmu Felliniego „Słodkie życie” – dziennikarzem Marcellem Rubinim). Co ich łączy? Co ich różni?).
• Nauczyciel wypisuje na osobnych kartkach fragmenty wierszy [2], które w jakiś sposób można odnieść do głównego bohatera (jego życia, postawy życiowej, dokonywanych wyborów). Zadaniem uczniów jest wybranie (spośród propozycji przedstawionych przez nauczyciela) takiego tekstu, który, ich zdaniem, najlepiej (najpełniej) charakteryzuje głównego bohatera filmu i uzasadnienie podjętej decyzji. Np.:

Miasto gęste od krytych pasaży, wąskich
placyków, arkad,
schodzące tarasami ku morskiej zatoce.
I ja, zapatrzony w młode piękno,
cielesne, nietrwałe,
Jego ruch taneczny wśród starych kamieni. […]

(Cz. Miłosz „Na moje 88. urodziny”)

Tak zwane życie:
wszystko, co dostarcza tematów operze mydlanej,
nie wydawało mu się godne opowieści,
czy też chciałby mówić, ale nie umiał. […]

(Cz. Miłosz „Tak zwane życie”)

Żadnych obowiązków. Nie muszę być głęboki.
Nie muszę być artystycznie doskonały.
Ani podniosły, ani budujący.
Wędruję sobie […]

(Cz. Miłosz „Dobranoc”)

Wolałbym móc powiedzieć: „Jestem nasycony.
Co było do zaznania, w tym życiu zaznałem”.
Ale jestem jak ten, kto nieśmiało odchyla firanki,
Żeby patrzeć na niezrozumiałe dla niego święto. […]

(Cz. Miłosz „Dalsze okolice”)

Tak naprawdę nic nie rozumiem, jest tylko
ekstatyczny nasz taniec, drobin wielkiej całości.

(Cz. Miłosz „Tak naprawdę”)

Diagnoza współczesności w filmie „Wielkie piękno”

• Zastanowienie się nad sposobami osiągania w filmie komizmu, ironii, groteski, karykaturalności. Jaką funkcję pełnią te kategorie w filmie? Jakie elementy konstrukcyjne filmu są wykorzystywane, aby je wydobyć? (Akcja, język, sposób przedstawiania postaci?).
• Pogłębienie charakterystyki rzymskiej socjety ukazanej w filmie przez przywołanie wiersza Czesława Miłosza „Oeconomia divina” przedstawiającego obraz świata, który pozbawiony został metafizycznego uzasadnienia, ogarniętego przez chaos i rozpad. Można również wzbogacić zajęcia fragmentem wiersza T.S. Eliota „Wydrążeni ludzie” [3]– uczniowie poszukują odpowiedzi na pytanie: Czy bohaterów filmu „Wielkie piękno” można tak właśnie nazwać – „wydrążonymi ludźmi”? Dlaczego?

My, wydrążeni ludzie
My, chochołowi ludzie
Razem się kołyszemy
Głowy napełnia nam słoma
Nie znaczy nic nasza mowa
Kiedy do siebie szepczemy
Głos nasz jak suchej trawy
Przez którą wiatr dmie

[…]

Kształty bez formy, cienie bez barwy
Siła odjęta, gesty bez ruchu.

• Zestawienie obrazu świata ukazanego w filmie z wypowiedziami myślicieli diagnozujących współczesne czasy [4]:

„Ludziom dzisiaj brakuje nade wszystko uzasadnienia. Niezasadność pracy, błahość odpoczynku, relatywność seksu – oto problemy, dla których nie widać rozwiązania” (Paul Ricoeur).

„Cywilizacja chrześcijańska rozwijała się wewnątrz […] chrześcijaństwa. Dziś cywilizacja rozwija się w pustce” (Andre Malraux).

„Być absolutnie wolnym od wszelkiego sensu… znaczy zawisnąć w próżni, czyli zwyczajnie pęknąć. A sens pochodzi jedynie od sacrum, ponieważ nie mogą go wyprodukować żadne empiryczne poszukiwania” (Leszek Kołakowski).

W jakim stopniu cytowane wypowiedzi charakteryzują świat ukazany w filmie? Jakie egzystencjalne lęki i niepokoje odnajdujemy w filmie?

• W filmie pojawiają się obrazy żywiołowego, nawet orgiastycznego tańca. Jak można je określić? Bachanalia? Taniec śmierci? Taniec na wulkanie? Chocholi taniec?

Poszukiwanie „wielkiego piękna”

• Przygotowanie cytatów, które odnoszą się do piękna, próbują je zdefiniować, ukazać jego rolę. W przewidywaniu nauczyciela cytaty [5] te przygotują uczniów do dyskusji nad istotą piękna, pomogą w interpretacji tytułu filmu. Np.:

„Piękno jest wielorakie” (G. Bruno).

„Przez ciebie płynie strumień piękności, ale ty nie jesteś pięknością” (Z. Krasiński).

„Bo piękno na to jest, by zachwycało/ Do pracy – praca, by się zmartwychwstało” (C.K. Norwid).

„Piękno to zagadka” (F. Dostojewski).

„Istnieje coś jak gdyby wcielenie Boga w świat, a piękno jest Jego znakiem” (S. Weil).

„Z opornej materii/ Co da się zebrać? Nic, najwyżej piękno” (Cz. Miłosz).

• Zanalizowanie scen, podczas których Jep Gambardella próbuje uzyskać od kardynała odpowiedź na pytania dotyczące kwestii znaczenia wiary i siły, jaką może dać duchowe życie. (Jak przedstawiony jest kardynał? Jak reaguje na prośbę Jepa? Czy odpowiada na pytanie bohatera? Dlaczego to pytanie dla Jepa jest ważne?).
• Określenie roli, jaką w życiu Jepa odegrało spotkanie z siostrą Marią – analiza niezwykłej sceny z flamingami. (Co symbolizują flamingi? Co oznaczają słowa siostry Marii adresowane do Jepa: „Bo korzenie są ważne”?).
• Odczytanie znaczenia scen zamykających film. (Jakie symboliczne znaczenie ma podróż Jepa do latarni morskiej? Jaki efekt osiągnął reżyser, zestawiając obrazy wspinającej się po Świętych Schodach siostry Marii z podróżą Jepa powracającego do miejsc i czasu młodości?).
• Interpretacja wypowiedzi Jepa zamykającej film – „Nieznane pozostaje nieznane. Nie dbam o to, co nieznane. Niech zatem powieść ma swój początek. Przecież to tylko sztuczka. Tak. To tylko sztuczka”.

„Wielkie piękno” w oczach krytyków filmowych

• Znany krytyk filmowy – Tadeusz Sobolewski – dość negatywnie wypowiedział się o filmie „Wielkie piękno” oraz o twórczości Paola Sorrentina i jej związkach z filmami Felliniego. „Wielkie piękno” określił jako „superkicz z inteligentną asekuracją” [6]; „Sorrentino daje jedynie dość cienką satyrę na rzymskich snobów, pełną pretensjonalnych aluzji” [7]. Oceniając twórczość reżysera „Wielkiego piękna” stwierdził, że w przeciwieństwie do Felliniego Sorrentino „nie dotyka ziemi, operuje wyłącznie kliszami, robi swoje filmy z kina, jedzie na cudzych arcydziełach” [8] . Czy zgadzasz się z tą opinią? Sformułuj trzy argumenty (poparte przykładami z filmu) uzasadniające Twoje stanowisko.

Praca z plakatem filmowym [9]

Zadania dla uczniów:

• Przyjrzyj się plakatowi. Co przede wszystkim zwraca Twoją uwagę?
• Co przedstawia plakat? Do jakich elementów fabuły filmu odwołuje się? W jaki sposób został zakomponowany?
• Jakie informacje przekazuje plakat? (np. osobie, która nie zna filmu).
• Jakie znaczenia związane są z kolorystyką plakatu? Co symbolizują przedstawione na plakacie obiekty?
• Przedstaw kadr z filmu „Wielkie piękno”, który, według Ciebie, najlepiej nadawałby się na plakat? Uzasadnij swój wybór.

Tropy interpretacyjne, w tym zagadnienia filmoznawcze

1. Pisarz, światowiec, poszukiwacz piękna…

„Wrażliwość była moim przeznaczeniem” (Jep Gambardella).

Czy Jep Gambardella jest bohaterem, którego można polubić? Czy widz może się z nim identyfikować? W filmie poznajemy go w różnych sytuacjach, nawet najbardziej intymnych, śledzimy jego myśli, wzruszenia, wraz z nim przeżywamy smutki, wnikamy w marzenia i sny, patrzymy na świat i ludzi jego oczami. Razem z Jepem spacerujemy po ulicach, ogrodach i zakamarkach starego Rzymu, zachwycając się urokami Wiecznego Miasta. Reżyser filmu wykreował postać niejednoznaczną i wyrazistą, obdarzoną wrażliwością. Jep jest starzejącym się mężczyzną (w filmie szumnie obchodzi swoje 65. urodziny), zadbanym i eleganckim sybarytą. Zawsze nienagannie ubrany, zna się na modzie, o czym wymownie świadczy zabawna scena w windzie – bohater niczym koneser dzieł sztuki podziwia pięknie skrojony garnitur swojego sąsiada, próbuje nawet rozpoznać krawca.

Jep Gambardella to także intelektualista, niespełniony pisarz, któremu rozgłos przyniosła jedyna książka („Ludzka maszyna”), wydana przed 40 laty. Jest również celebrytą, idolem rzymskiej socjety, wśród której się obraca. („Chciałem być królem światowców. Osiągnąłem swój cel”). Bohater trudni się przeprowadzaniem wywiadów ze znanymi ludźmi (głównie artystami) dla prestiżowego włoskiego czasopisma. Z jego ekscentryczną naczelną redaktorką (Dadiną) wiele go łączy – umiejętność obserwacji, trzeźwe spojrzenia, dostrzeganie paradoksów, poczucie humoru. Jep potrafi być dowcipny, uważnie przygląda się swojemu środowisku, umie je właściwie ocenić. Często bywa ironiczny także w stosunku do siebie. Bohater „Wielkiego piękna” nie ma kłopotów materialnych, żyje w luksusie, w eleganckich wnętrzach, otoczony pięknymi przedmiotami i widokami (z tarasu swojego mieszkania może podziwiać Koloseum). Jep wyłamał się również z rytmu, który porządkuje życie zwykłych śmiertelników – na ogół noce spędza na przyjęciach (które czasem sam wydaje), w dzień za to śpi do późna, nic więc dziwnego, że poranki są dla Gambardelli czymś całkowicie obcym, wytrącającym go z równowagi i wprowadzającym w marazm.

Jep jest więc człowiekiem wolnym, duchowo i materialnie niezależnym, co pozwala mu patrzeć na świat z pewnego dystansu. Jest jednak również człowiekiem samotnym. Jego relacje z ludźmi nie są głębokie. Trudno powiedzieć, czy ma przyjaciół. Bohater wchodzi w różne związki z kobietami, ale i te więzi z różnych powodów szybko się kończą. Jep Gambardella tylko pozornie jest człowiekiem sukcesu. W filmie dręczy go poczucie pustki, jałowości własnego istnienia, często nawiedza go melancholia („Wokół mnie wszystko umiera”). Bohater na próżno szuka sił życiowych, które pozwoliłyby mu znowu stać się artystą. Potrafi jednak zaakceptować swoje ograniczenia, w jakimś stopniu oswoić twórczą niemoc, umie żyć chwilą (carpe diem) i dostrzega piękno świata.

2. „Wydrążeni ludzie” i egzystencjalne lęki

„Wszyscy stoimy na krawędzi rozpaczy, Jedyne, co możemy, to spojrzeć sobie w oczy, dotrzymać towarzystwa, zabawić się” (Jep Gambardella).

„Spójrz tylko na nich. Co za pustka” (Jep Gambardella).

Film, choć w wielu momentach pulsuje życiem i dużo w nim dynamicznych scen przedstawiających roześmianych, tańczących ludzi, to jednak podszyty jest melancholią i śmiercią. Zaczyna się od nastrojowej sekwencji ukazującej uroki Rzymu, zakłóconej przez śmierć japońskiego turysty. Czyżby Japończyka zabiło piękno miasta, które przed chwilą tak pracowicie fotografował?

Głównego bohatera wytrąca z życiowej rutyny wiadomość o śmierci Elisy de Santis – młodzieńczej niespełnionej miłości Jepa. Ta hiobowa wieść sprawi, że wrócą wspomnienia z przeszłości, a bohatera zacznie nawiedzać nostalgiczne przeświadczenie, że coś cennego utracił, przegapił jakąś szansę. Głębiej zacznie odczuwać własną znikomość, doświadczać egzystencjalnych niepokojów.

Następna śmierć ma charakter samobójczy i wybierze ją cierpiący na poważną depresję młody Andrea – syn Violi, bliskiej znajomej Jepa. Kobieta oczekiwała od Gambardelli jakiejś pomocy, poważniejszego zainteresowania się sprawą nieszczęśliwego młodzieńca, Jep jednak zachował się dość tchórzliwie i zbagatelizował sytuację, w jakiej znaleźli się Andrea i jego matka. Zapewne czuł się bezsilny, bał się konfrontacji z chorobą i szaleństwem Andrei, spotkania z ciemną stroną ludzkiego losu.

Umiera również Ramona – córka przyjaciela Jepa z czasów młodości. I choć mogło się wydawać się, że związek Jepa z Ramoną jest jakiś prawdziwszy, pełniejszy, to jednak nie dane mu było się rozwinąć. Przeszkodziła w tym poważna choroba Ramony. Odejście Ramony wyraźnie bohatera przygnębia. „Czy możesz sprawić, abym i ja zniknął?” – pyta reżysera przygotowującego wielkie show, podczas którego na oczach widzów znika żyrafa.

Bohater dość krytycznie patrzy na otaczających go ludzi, szukających zapomnienia w ekstatycznych imprezach, używkach, seksualnych podbojach. Razi go ich duchowa miałkość, bezmyślność, stadny pęd do rozrywki, pozwalającej zabić nudę, zagłuszyć ważne pytania, choć na krótki czas wypełnić pustkę, śmieszą go pseudointelektualne rozmowy. Z równym krytycyzmem ocenia siebie, gdyż czuje się częścią tej dekadenckiej bohemy. Jest okrutnie szczery. O swoim życiu mówi: „To pustka.” Jedną ze znajomych, która wpadła w nieuzasadnione samozadowolenie, sprowadza na ziemię słowami: „Masz 53 lata. Twoje życie to porażka. Podobnie jak nasze”.

Wypełniające imprezy wężyki roztańczonych kobiet i mężczyzn są współczesną wersją danse macabre. Jep ocenia je złośliwie: „Uwielbiam te wężyki. One prowadzą donikąd”. Nic dziwnego, że w świecie pozbawionym transcendencji, nastawionym na egoistyczne korzystanie z życia, guru staje się chirurg plastyczny, który za odpowiednie pieniądze daje obietnicę wiecznej młodości i szczęśliwości. To jemu bohaterowie zwierzają się, to on karze i nagradza, chwali i gani, z namaszczeniem odgrywając rolę kapłana nowej hedonistycznej religii.

3. W poszukiwaniu „wielkiego piękna”

„Poszukiwałem wielkiego piękna, ale nie znalazłem go” (Jep Gambardella).

Czego poszukuje bohater? Czym jest tytułowe „wielkie piękno”? Czy bohater szuka sensu życia, epifanii, transcendencji, zasady porządkującej świat. Czy twórczej weny, która pomogłaby mu napisać kolejną książkę? A może Platońskiej triady – jedności Prawdy, Dobra i Piękna – wręcz niemożliwych do urzeczywistnienia się w świecie, w którym triumfują relatywizm i subiektywizm?

W kontekście „wielkiego piękna” na pewno warto umieścić postać siostry Marii – nieoficjalnej świętej. Jest zaprzeczeniem tego wszystkiego, czym żyją bohaterowie filmu. Siostra Maria to stara kobieta (ma 104 lata, jej wygląd przeraża i przypomina o śmierci), posłuszna ascezie („Wyszłam za mąż za biedę, o biedzie się nie mówi, w biedzie się żyje”), całkowicie oddana innym (jest misjonarką na Mali), zachowującą się często w sposób zaskakujący (nie krępują jej konwenanse). Goszczona przez rzymskie towarzystwo, budzi zaciekawienie, nawet podziw, ale ideały, którym podporządkowała swoje życie, obce są bohaterom filmu, dla których religia to pusty rytuał.

Niezwykle przejmującą sceną jest wędrówka siostry Marii po Świętych Schodach (znajdujących się w budynku naprzeciwko Bazyliki św. Jana na Lateranie), po których mozolnie wspina się, walcząc z fizycznymi ograniczeniami, bólem i zmęczeniem, pokonując własną starość. Jej poświęcenie nabiera szczególnego charakteru ze względu na obecność znajdującego się naprzeciw schodów obrazu przedstawiającego ukrzyżowanego Jezusa. Siostra Maria pielgrzymuje, by uzyskać odpust i spotkać się z „wielkim pięknem”, o którym mówi jej żarliwa wiara. Warto pamiętać, że Święte Schody prowadzą do kaplicy San Lorenzo, w której znajduje się acheiropoieton – niezwykłe, powstałe w sposób nadprzyrodzony, przedstawienie Jezusa Chrystusa.

Obecne w filmie motywy funkcjonujące w kulturze

Miasto. Rzym jako miejsce akcji i miejsce refleksji („To mój Rzym, ale przefiltrowany przez to, co mnie w życiu ukształtowało. W pewne miejsca pewnie bym nie poszedł, gdyby nie literatura czy kino, i pewnie bym ich tak nie zobaczył. Są również miejsca, które nie istnieją w rzeczywistości, to Rzym, który powstał w mojej głowie pod wpływem spotkań, przeżyć, rozmów” [10] (Paulo Sorrentino). W jaki sposób zostało ukazane miasto w filmie „Wielkie piękno”? Czy można nazwać Rzym bohaterem filmu, czy jest on jedynie tłem dla rozgrywających się wydarzeń. Postawy wobec miasta – zachwyt nad jego możliwościami, ale również lęk przed samotnością, alienacją, rozpadem więzi? (Romano: „Rzym mnie rozczarował”). Rzym – przestrzeń wroga czy przyjazna człowiekowi? Magiczne miejsca Rzymu. Topos miejsca przyjemnego (ogrody).

Wędrówka. Główny bohater jako flaner (fr. flaneur) – spacerowicz, obserwator życia. Znaczenie cytatu z „Podróży do kresu nocy” Celine’a będącego mottem filmu – „Podróż to bardzo pożyteczna rzecz, bo dzięki niej uruchamiamy wyobraźnię”. (Jaką funkcję pełni motto? Wzbogaca film, określa zamysł reżysera, jest kluczem do znaczeń dzieła, osadza film w określonej tradycji?).

Topos świata jako teatru, motyw miłości i śmierci, motyw tańca, motyw artysty.

W hołdzie Felliniemu – „dzięki Felliniemu odkryłem dla siebie sens kina. Mam zresztą wrażenie, że Fellini jest ważnym twórcą dla każdego Włocha. Na pewno interesują nas te same tematy: Rzym, wyższe sfery, wypełniająca nasze życie pustka. Podobne kwestie były ważne również dla Antonioniego, ale mnie osobiście zawsze bliższy był temperament twórcy „Słodkiego życia”. Nie zamierzam jednak, rzecz jasna, kopiować jego stylu. Nawet gdybym chciał, byłoby to zresztą bezcelowe. Fellini jest po prostu nie do podrobienia” [11] (Paolo Sorrentino).

Motyw miasta odnaleźć możemy w wielu filmach [12]. Ukazane w nich miasto może być tłem wydarzeń lub bohaterem filmu (wkomponowane w opowieść filmową, współgrające z losami filmowych postaci), może być również metaforą, dzięki której artysta ukazuje ważne procesy społeczne, przedstawia ocenę współczesnej cywilizacji.

Przykłady filmów: „Metropolis” (1927) w reż. Fritza Langa, „Asfaltowa dżungla” (1950) w reż. Johna Hustona, „Rzymskie wakacje” (1953) w reż. Williama Wylera, „Manhattan” (1979) w reż. Woody’ego Allena, „Śmierci w Wenecji” (1971) w reż. Luchino Viscontiego, „Lisbon Story” (1994) w reż. Wima Wendersa.

Przypisy

[1] Grażyna Stachówna, „Władcy wyobraźni. Sławni bohaterowie filmowi”, Kraków 2006.

[2] Zamieszczone fragmenty wierszy pochodzą z książki: Czesław Miłosz, „Wiersze wszystkie”, Kraków 2011.

[3] Przeł. Czesław Miłosz (http://free.of.pl/t/twokey/poezja.htm#elliot1)

[4] Wypowiedzi myślicieli pochodzą z książki Bożeny Chrząstowskiej „Poezja Czesława Miłosza”, Warszawa 1998, s. 144.

[5] Źródło cytatów – https://pl.wikiquote.org/wiki/Pi%C4%99kno

[6] http://wyborcza.pl/1,75475,17953392,Cannes_2015__Sorrentino___Fellini_z_krowim_dzwonkiem.html

[7] http://wyborcza.pl/1,75475,15098844,Europejskie_Oscary_rozdane__Specjalne_nagrody_dla.html

[8] http://wyborcza.pl/1,75475,17953392,Cannes_2015__Sorrentino___Fellini_z_krowim_dzwonkiem.html

[9] https://pl.pinterest.com/search/pins/?q=Sorrentino&rs=typed&term_meta%5B%5D=Sorrentino%7Ctyped

[10] http://film.dziennik.pl/oscary/artykuly/450248,paolo-sorrentino-wciaz-poszukuje-wielkiego-piekna.html

[11] http://cinemaenchante.blogspot.com/2013/07/zawsze-bede-melancholikiem-rozmowa-z.html

[12] Wiesław Kot, „Obraz miasta w filmie” [w:] „Polonistyka” nr 4, styczeń/luty 2015, s. 9-11.