Docelowa grupa odbiorców (etap edukacji): klasy VI-VIII szkoły podstawowej, szkoła ponadpodstawowa.
Nazwy przedmiotów (zajęć), na których można wykorzystać film: godzina wychowawcza, język polski.

Opis filmu:

To jest jajko to krótki (ok. 14 min) czarno-biały film dokumentalny Andrzeja Brzozowskiego z 1965 r. ukazujący lekcję odbywającą się w ośrodku szkolno-wychowawczym w Laskach, podczas której niewidome dzieci dowiadują się, czym jest jajko. Dochodzą do tej wiedzy same, dotykając i doświadczając faktury skorupki jajka, rozbijając je, smakując, wąchając, przysłuchując się różnym dźwiękom. Głos nauczycielki, towarzyszy poczynaniom dzieci, zachęca je do działania, wspiera w poszukiwaniach. Zaletą filmu jest niezwykła delikatność, wręcz czułość, z jaką ukazano małych bohaterów. Dzieci są pełne pasji, chcą poznawać świat, próbują za pomocą słów przekazać swoje wrażenia. Film zamyka wzruszająca scena wykluwania się piskląt, podczas której delikatne paluszki małych uczniów „dotykają” tajemnicy życia. To jest jajko jest filmem wielokrotnie nagradzanym na różnych festiwalach filmów dokumentalnych.

Informacje o autorze filmu:

Andrzej Brzozowski (1938–2005) – klasyk polskiego dokumentu. Pracował jako wykładowca PWSFTviT w Łodzi. Jego przyjacielem i mistrzem był Andrzej Munk. Wybitnym osiągnięciem Andrzeja Brzozowskiego jest krótki film fabularny Przy torze kolejowym (1964) nakręcony według opowiadania Zofii Nałkowskiej z tomu Medaliony. Jako dokumentalistę interesowały go „obcość i bliskość ludzi, kruchość istnienia”, które starał się uchwycić w swojej filmowej twórczości (na podstawie artykułu Tadeusza Sobolewskiego Pamiętajmy o Brzozowskim https://wyborcza.pl/1,75410,3494969.html).

Propozycje wykorzystania filmu podczas zajęć:

Warto wykorzystać go zarówno w szkole podstawowej (klasy VI–VIII), jak i ponadpodstawowej. Film pozwoli młodzieży spotkać się ze zjawiskiem niepełnosprawności i innym sposobem poznawania świata.

Tematy/ pytania do dyskusji:

To jest jajko Andrzeja Brzozowskiego – film o pasji poznania i radości doświadczania świata przez niewidome dzieci.

1. Kim są bohaterowie filmu? Co różni ich od zwyczajnych uczniów?
2. W jaki sposób niewidome dzieci czytają i piszą?
3. Określcie kolejne etapy poznawania jajka? Jakie zmysły one uruchamiały?
4. Waszym zdaniem, łatwo czy trudno znaleźć odpowiednie słowa dla wrażeń zmysłowych?
5. Jaką rolę w tym procesie odgrywa nauczycielka? Określcie relację między prowadzącą a jej podopiecznymi.
6. Zinterpretujcie zamykającą film sekwencję wykluwania się piskląt? Jak zachowywały się dzieci? Co czuły?
7. Jakie korzyści wyniosły dzieci z lekcji ukazanej w filmie?
8. Czego o niewidomych dzieciach dowiedzieliście się dzięki filmowi?
9. Film Andrzeja Brzozowskiego został zauważony, otrzymał wiele nagród i wyróżnień. Jakie walory filmu mogły zadecydować o tak dobrym przyjęciu?
10. Do jakich refleksji skłonił Was ten film? Jakie uczucia wzbudził?

Inne propozycje:

1. Czym jest społeczne wykluczenie osób niepełnosprawnych? Co społeczeństwo powinno robić, aby zapobiec temu zjawisku?
2. Jakie słynne niepełnosprawne osoby znacie (np. sportowców, artystów, naukowców). Przedstawcie sylwetkę jednej z nich.
3. W internecie jest wiele artykułów dotyczących osób niewidomych. Przeczytajcie jeden z tekstów i omówcie go na forum klasy. Np.:

• Świat oczami niewidomych

https://www.tygodnikprzeglad.pl/swiat-oczami-niewidomych/

• Jak niewidomy poznaje świat

http://help.szansadlaniewidomych.org/artykuly/jak-niewidomy-poznaje-swiat/

• Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi w Laskach

https://www.laski.edu.pl/pl/osrodek-w-laskach-kolo-warszawy

• Savoir-vivre wobec niewidomych i niedowidzących

https://bon.uek.krakow.pl/savoir-vivre-wobec-niewidomych-i-niedowidzacych,m,mg,28,107.html

4. Warto, pracując ze starszą młodzieżą, przeczytać wiersz Wisławy Szymborskiej Uprzejmość niewidomych (https://wyborcza.pl/1,75248,1554478.html). Utwór ten ma wiele znaczeń, ale ukazuje również naszą postawę wobec osób niepełnosprawnych (nie wiemy, jak się zachować, w ich towarzystwie czujemy się bezradni, niezręczni).

Proponowane metody pracy:

metody dyskusyjne, pogadanka heurystyczna, praca z wykorzystaniem plakatu, analiza wybranych scen, asocjogram, piramida priorytetów.