Murarz (1973, premiera 1981)
Reż. Krzysztof Kieślowski
Miłosz Hrycek
Docelowa grupa odbiorców (etap edukacji): uczniowie szkół ponadpodstawowych.
Nazwy przedmiotów (zajęć), na których można wykorzystać film:godzina wychowawcza, historia, wos.
Opis filmu:
Dokument Kieślowskiego przedstawia sylwetkę Józefa Malesy, warszawskiego murarza, działacza partyjnego i przodownika pracy, który po wydarzeniach w październiku 1956 r. zrezygnował z kariery partyjnej i powrócił do wyuczonego zawodu. W filmie Kieślowskiego bohatera poznajemy w domu – podczas rutynowych czynności – golenia, śniadania z rodziną, rozmowy, przygotowań do jednego z najważniejszych wydarzeń w socjalistycznej Polsce, jakim było Święto Pracy obchodzone 1 maja. Autor, poprzez osadzenie w roli narratora głównego bohatera, przedstawia w swoim filmie dwa światy – ten domowy i ten oficjalny, związany ze świętem ludzi pracy. Całość nasuwa skojarzenia z propagandowymi filmami tego okresu. W tle słychać opowieść Malesy – o jego młodości i życiowych wyborach. Przynależność do partii dała mu szansę na wybicie się, na zostanie kimś „ważnym”. Opowieść ta kontrastuje jednak z resztą historii. Rok 1956 przyniósł zmianę w życiu Malesy. Podjął on decyzję o powrocie do murarstwa, czując się rozczarowanym, zawiedzonym i oszukanym przez partię. Twierdzi, że „teoria mówi co innego, a praktyka co innego”. Podkreśla, że fanatykiem partyjnym nigdy nie był, ale wierzył w słuszność tego, co robił. Poprosił o przeniesienie na produkcję. Spotykamy go więc w 1972 r., a widz śledzi poczynania bohatera podczas przygotowań do uroczystości pierwszomajowych i w trakcie pochodu, na którym spotyka się z kolegami. Kieślowski stara się wlać trochę optymizmu w historię murarza – na zakończenie filmu 45-letni Malesa podsumowuje swoje dokonania: „człowiek tego życia nie zmarnował”.
Informacje o autorze filmu:
Krzysztof Kieślowski, reżyser filmów dokumentalnych i fabularnych, scenarzysta. Urodził się w 1941 r. w Warszawie, zmarł w 1996 r. Ukończył łódzką szkołę filmową w 1968 r., dyplom uzyskał w 1970 r. Studiował pod kierunkiem Kazimierza Karabasza i Jerzego Bossaka. Pierwsze jego etiudy dokumentalne Urząd, Z miasta Łodzi powstały pod ich opieką, zaś etiuda fabularna Tramwaj – pod opieką Wandy Jakubowskiej. Po studiach, aż do 1983 r., związany był z warszawską Wytwórnią Filmów Dokumentalnych. Od 1974 r. był członkiem Zespołu TOR, kierowanego przez Stanisława Różewicza, a potem Krzysztofa Zanussiego. W połowie lat 80. XX w. w pełni poświęcił się filmowi fabularnemu. Uznanie międzynarodowe przyniosły mu filmy: Krótki film o zabijaniu i Krótki film o miłości wchodzące w skład Dekalogu. W kolejnych latach tworzył wielokrotnie nagradzane filmy w koprodukcji (m.in. francuskiej i szwajcarskiej): Podwójne życie Weroniki, Trzy kolory: Niebieski, Biały, Czerwony.
Propozycje wykorzystania filmu podczas zajęć:
Film można wykorzystać z uczniami szkół ponadpodstawowych, zwłaszcza na lekcjach historii jako dokument przedstawiający realia życia w latach 50., 60. i 70. ubiegłego wieku, a także na godzinie wychowawczej i wiedzy o społeczeństwie – wskazując młodzieży na wybory życiowe bohatera. Można uczniom zwrócić szczególną uwagę na dokonywane przez nas wybory i zapytać, czy zawsze jesteśmy przekonani, że podążamy właściwą drogą.
Tematy/pytania do dyskusji:
- Jaką postawę prezentuje bohater filmu?
- Jakie problemy społeczne poruszył w swoim filmie Krzysztof Kieślowski?
- Jaki był stosunek reżysera do bohatera filmu?
- Jakie było tło historyczne tego okresu?
- Dlaczego bohater zrezygnował z wcześniej obranej drogi?
- Czy łatwo jest dokonywać zmian w swoim życiu?
- Jakie filmowe środki wyrazu zwróciły waszą uwagę? Czemu służą?
Proponowane metody pracy:
- Dyskusja panelowa – na temat realia życia w okresie PRL-u.
- Analiza SWOT mocnych i słabych stron, szans i zagrożeń życia w PRL-u i dzisiaj.
- Drzewko decyzyjne – przyczyny zachowania głównego bohatera.
- Piramida priorytetów – dotycząca wartości istotnych dla bohatera oraz istotnych dla młodych ludzi.