Adresat zajęć: uczniowie szkoły ponadpodstawowej.

Rodzaj zajęć: etyka, wiedza o społeczeństwie, godzina wychowawcza, projekt wieloprzedmiotowy.

Cel ogólny zajęć: Uczniowie i uczennice zapoznają się z pojęciem adopcji (przysposobienia), analizują jego prawne i kulturowe aspekty oraz wykorzystują je w interpretacji filmu 1800 gramów (2019) w reż. Marcina Głowackiego.

Cele szczegółowe:

Uczeń:

• analizuje i interpretuje film 1800 gramów;
• doskonali umiejętność pracy z tekstem źródłowym;
• doskonali umiejętność czytania ze zrozumieniem;
• wie, czym jest adopcja i jakie są jej warunki w świetle polskiego prawa;
• analizuje adopcję jako zjawisko kulturowe i społeczne;
• kształci kompetencje miękkie — empatię i umiejętność współpracy;
• krytycznie analizuje i ocenia postawy poszczególnych bohaterów filmu 1800 gramów.

Metody pracy: praca z tekstem źródłowym, pogadanka heurystyczna, karta pracy, projekcja, pisanie kreatywne.

Formy pracy: praca z całym zespołem, praca w grupach.

Środki i materiały dydaktyczne: projektor lub telewizor (ew. wydrukowane zdjęcie Angeliny Jolie z adoptowanymi dziećmi, np. tiny.pl/tlz13), wydrukowany załącznik nr 1 (4 egzemplarze), karteczki post-it, wydrukowane i pocięte na fragmenty — paragrafy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 114–127 dotyczące przysposobienia, tiny.pl/tlznd).

Słowa kluczowe: adopcja, prawo, ojcostwo, macierzyństwo, kampania.

Czas trwania: 2 godziny lekcyjne + projekcja filmu.

Przebieg zajęć:

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcję od wywieszenia lub wyświetlenia zdjęcia Angeliny Jolie ze wszystkimi jej dziećmi — biologicznymi i adoptowanymi (np. pl/tlz13). Zadaje pytanie, czy uczniowie rozpoznają osoby znajdujące się na tym zdjęciu. Jakie mają skojarzania związane z tym zdjęciem? W przypadku braku odpowiedzi prowadzący wyjaśnia, kim są sfotografowane osoby. Prosi, aby uczniowie zastanowili się, z jakimi życiowymi decyzjami musieli się zmierzyć aktorzy Angelina Jolie i jej były mąż Brad Pitt, zanim podjęli decyzję o adopcji. Po przemyśleniu uczestnicy werbalizują swoje przypuszczenia. Nauczyciel tak prowadzi rozmowę, aby zwrócić uwagę na obowiązki, jakich podejmują się rodzice adopcyjni decydujący się na przysposobienie dziecka. Wyjaśnia, że zakres praw i obowiązków takich rodziców jest analogiczny do tego, jaki występuje w odniesieniu do dzieci biologicznych. Akcentuje, że popularna para aktorska, choćby ze względu na zasoby finansowe, jakimi dysponuje, miała możliwość skorzystania z pomocy wielu ludzi (nianie, pomoc domowa, pomoc lekarska itp.), co nieczęsto zdarza się w przeciętnych rodzinach. Wskazuje też na pewien paradoks. Jeżeli adopcja dotyczy znanych ludzi, media zwracają uwagę na ich poświęcenie, trudności, przez które przeszli oraz szczytny cel ich działania. Tymczasem dzieci adoptowane przez „zwykłych ludzi” często obarczone są pewnym piętnem społecznym. Prosi uczniów i uczennice o opinie, dlaczego tak się dzieje. W dalszej części dyskusji nauczyciel podkreśla, że prawo adopcyjne jest różne w każdym państwie. Tym samym zaprasza do zapoznania się z fragmentami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązującego w Polsce.

2. Następnie prowadzący zajęcia dzieli klasę na kilka małych grup i każdej z nich wręcza inny fragment Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 114–127 dotyczące przysposobienia, pl/tlznd). Prosi, aby uczniowie i uczennice przeczytali teksty i na karteczkach post-it zapisali informacje, które właśnie uzyskali. Obowiązuje zasada: jedna karteczka — jedna informacja. Po zakończonym ćwiczeniu prosi, by przedstawiciele grup przykleili karteczki w widocznym miejscu. Nauczyciel lub wybrana osoba odczytuje treść zapisaną na karteczkach, po czym wszyscy wspólnie komentują, dopowiadają, wyjaśniają, co oznacza w polskim prawie przysposobienie oraz jakie warunki należy spełnić, by przysposobić dziecko. Uczniowie sporządzają notatkę na ten temat,

3. Nauczyciel pyta o wrażenia po obejrzeniu filmu 1800 gramów. Pozwala, by uczniowie swobodnie dzielili się spostrzeżeniami, opiniami, analizowali wątki i zachowania postaci. Zadaje pytania pomocnicze:

• Czy, Waszym zdaniem, zjawisko adopcji przedstawione w filmie ukazane jest realistycznie i zgodnie z jego społecznym postrzeganiem?
• Dlaczego akcja filmu dzieje się przed świętami Bożego Narodzenia?
• Jakie jest znaczenie tytułu filmu?
• Czy twórcom filmu przyświecał jakiś cel poza stricte rozrywkowym? Jeżeli tak, to jaki?
• Która postać zrobiła na Was szczególnie dobre bądź wyjątkowo złe wrażenie i dlaczego?
• Z jakiego powodu różne grupy widzów (np. matki, ojcowie, single, rozwodnicy itd.) mogą odmiennie postrzegać problemy zaprezentowane w filmie i z czego to może wynikać?

4. Praca w grupach. Uczniowie i uczennice otrzymują karty pracy. Przy zdjęciach poszczególnych postaci wypisują przyczyny i motywy, jakimi kierowali się bohaterowie filmu 1800 gramów, oddając dzieci do ośrodka adopcyjnego (tyranizowana żona), próbując je odzyskać (małoletnia matka) lub adoptować (biologiczny ojciec Nutki i młode małżeństwo).

• Grupa 1: malarz, biologiczny ojciec Nutki
• Grupa 2: małoletnia matka walcząca o dziecko
• Grupa 3: gnębiona psychicznie i fizycznie żona
• Grupa 4: małżeństwo starające się o adopcję Nutki

5. Po wypełnieniu kart zadaniem grup uczestników jest napisanie:

• mowy sądowej w obronie poszczególnych bohaterów: malarza — biologicznego ojca porzuconej dziewczynki, nastoletniej matki walczącej o swoje dziecko;
• oskarżycielskiej mowy sądowej związanej z osobą męża gnębionej kobiety;
• uzasadnienia chęci adopcji przez młode małżeństwo.

Po wykonanej pracy reprezentanci lub reprezentantki grup odczytują stworzone mowy na forum klasy.

6. Podsumowaniem zajęć może być rozmowa na temat odpowiedzialności związanej z posiadaniem dzieci, rodzicielstwem. Należy nawiązać do postaci chłopca, bohatera filmu, którego rodzice regularnie podrzucają do ośrodka, gdy mają kłopoty małżeńskie lub się nim nudzą.

Praca domowa:

Wykorzystując postaci znane z filmu 1800 gramów, zaprojektuj kampanię promocyjną w mediach społecznościowych mającą na celu wzmocnienie pozytywnego postrzegania adopcji przez Polaków. W ramach kampanii zaplanuj: 3 posty informacyjne, 1 wirtualne wydarzenie, 1 mem (ilustrację z podpisem).

ZAŁĄCZNIK NR 1