Krótka informacja o filmie

Historia Olivera Twista, chłopca który przedwcześnie osierocony, cierpi głód w jednym z angielskich przytułków. Po wielu upokarzających perypetiach bohater trafia na ulice przestępczego Londynu połowy XIX wieku… Ekranizacja jednej z najpopularniejszych powieści Charlesa Dickensa w reżyserii Romana Polańskiego z doborową ekipą realizatorską: Alanem Starskim, Pawłem Edelmanem i Ronaldem Harwoodem.

Związki z podstawą programową

Język polski

Uczeń:

• odbiera komunikaty pisane, mówione, w tym nadawane za pomocą środków audiowizualnych – rozróżnia informacje przekazane werbalnie oraz zawarte w dźwięku i obrazie;
• wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu;
• rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację);
• dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji;
• rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną, wskazuje tezę, argumenty i wnioski.

Samokształcenie i docieranie do informacji. Uczeń:

• samodzielnie dociera do informacji – w książkach, prasie, mediach elektronicznych oraz w wypowiedziach ustnych;
• stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych, wyszukuje w bibliotece źródła potrzebnych mu informacji;
• korzysta ze słownika: języka polskiego, poprawnej polszczyzny, frazeologicznego, wyrazów obcych, synonimów i antonimów oraz szkolnego słownika terminów literackich – w formie książkowej i elektronicznej.

Świadomość językowa. Uczeń:

• rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny.

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń:

• opisuje odczucia, które budzi w nim dzieło;
• rozpoznaje problematykę utworu.
• przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi w takim porządku, w jakim występują one w tekście;
• rozpoznaje czytany utwór jako: przypowieść, pamiętnik, dziennik, komedię, dramat (gatunek), tragedię, balladę, nowelę, hymn, powieść historyczną;
• znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych; wskazuje przykłady mieszania gatunków;
• uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura, teatr, film, muzyka, sztuki plastyczne, sztuki audiowizualne.

Interpretacja. Uczeń:

• przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją;
• uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny.

Wartości i wartościowanie. Uczeń:

• ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, np. patriotyzm, nacjonalizm, tolerancja – nietolerancja, piękno – brzydota, a także rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w literaturze i innych sztukach;
• omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne;
• dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, obyczajowych, narodowych, religijnych, etycznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość.

Historia

Rozwój cywilizacji przemysłowej. Uczeń:

• opisuje zmiany w poziomie życia różnych grup społecznych w XIX w. na podstawie źródeł pisanych.

Rozwój zainteresowań i pożądanych umiejętności uczniów

Pomysły na zajęcia filmowe, proponowane metody pracy z filmem

Dyskusja, burza mózgów, dyskusja punktowana, debata, metoda projektów (temat: Miasto w XIX w. rewolucja przemysłowa i jej konsekwencje), planszowa synteza, analiza i interpretacja działa filmowego i literackiego, praca z fragmentem filmu, elementy dramy, ćwiczenia redakcyjne: recenzja, scenariusz, scenopis.

Zagadnienia związane z konstrukcją dzieła filmowego:

• Rola światła w obrazie filmowym jako czynnik wartościujący przestrzeń – kolorowe obrazy natury, wsi w czasie marszu gościńcem, szarość ulic w Londynie.
• Kostium, charakteryzacja jako element tworzący realia epoki.
• Scenografia – sypialnia w sierocińcu przypomina prycze w obozie koncentracyjnym, inne elementy – głód, kary cielesne stosowane wobec chłopców.

Dziecko jako bohater literatury – można zestawić z bohaterami nowel Elizy Orzeszkowej „Dobra pani”, Bolesława Prusa – „Antek”.

Tropy interpretacyjne, w tym zagadnienia filmoznawcze

Miasto jako potwór pożerający swych mieszkańców, siedlisko zła i zepsucia na przykładzie dziewiętnastowiecznego Londynu.

Wizerunek angielskiego dżentelmena i obraz mieszkańców dzielnic biedy.

Szlachetność i dobroć kontra zło i występek na przykładzie losów Olivera Twista.

Problem innego w literaturze, np. w zestawieniu z „Anią z Zielonego Wzgórza” Lucy Maud Montgomery.

Dzieje bohatera filmu Romana Polańskiego jako dziewiętnastowieczna Odyseja – zestawienie z losami mitycznego bohatera;

Różne przyczyny wejścia na drogę przestępstwa – bieda, złe skłonności, fascynacja złem, uwikłanie, brak możliwości rezygnacji – na przykładzie bohaterów Fagin, Nancy.

Wybaczanie jako kryterium oceny człowieka – postawa Jana Pawła II wobec Alego Agcy oraz Oliver Twist wybaczający Faginowi.

Instytucje wychowawcze w XIX wieku i ich filmowe wizerunki, np. w zestawieniu z fragmentami filmu „Pachnidło” w reż. Toma Tykwera.

Obecne w filmie motywy funkcjonujące w kulturze

Motyw cierpienia jako element wpisany w ludzką egzystencję – „Biblia” Księga Hioba”, Henryk Sienkiewicz „Quo vadis”, Karol Dickens „Oliver Twist”.

Pieniądz jako siła niszcząca – pieniądz w Biblii, w „Skąpcu” Moliera oraz w filmie Romana Polańskiego.

Los dziecka w świecie zła – bohaterowie dziecięcy w filmie Romana Polańskiego i „Korczaku” w reż. Andrzeja Wajdy.