Krótka informacja o filmie

Historia walki człowieka ze swoją słabością – wadą wymowy, przedstawiona na tle wydarzenia, które zmieniło współczesny świat – pojawienie się radia, oraz faktów historycznych, które wywarły ogromny wpływ na losy Anglii i całej przedwojennej Europy. Znakomite role Colina Firtha jako króla Jerzego VI oraz Geoffreya Rusha w roli Lionela Logue’a sprawiają, że film Toma Hoopera uznać można za najlepsze dzieło 2011 roku.

Związki z podstawą programową

Historia

Kryzys demokracji w Europie Zachodniej.

Uczeń:

• Charakteryzuje i ocenia politykę państw europejskich wobec Hitlera
• i wskazuje na jej uwarunkowania.

Kryzys demokracji i systemy totalitarne.

Uczeń:

• Ocenia politykę świata zachodniego wobec totalitaryzmu nazistowskiego i komunizmu; wyjaśnia genezę II wojny światowej.

Wiedza o społeczeństwie

Życie zbiorowe i jego reguły.

Uczeń:

• Charakteryzuje wybrane zbiorowości, społeczności, wspólnoty, społeczeństwa ze względu na obowiązujące w nich reguły i więzi;
• Podaje przykłady norm i instytucji społecznych; charakteryzuje ich funkcje w życiu społecznym.

Środki masowego przekazu.

Uczeń:

• Opisuje funkcje mediów w państwie demokratycznym i niedemokratycznym (na wybranych przykładach);
• Uzasadnia znaczenie niezależności i pluralizmu mediów; ocenia skutki ich ograniczania.

Modele ustrojowe państw demokratycznych.

Uczeń:

• Charakteryzuje krótko ustroje polityczne Niemiec, Wielkiej Brytanii, Francji, Stanów Zjednoczonych, Szwajcarii, Włoch i Rosji, na podstawie samodzielnie zebranych informacji.

Władza wykonawcza w państwie demokratycznym.

Uczeń:

• Wyjaśnia, jaką rolę we współczesnych państwach może pełnić głowa państwa; podaje przykłady urzędujących głów państw (monarchów i prezydentów).

Język polski

Zakres podstawowy

Analiza i interpretacja tekstów kultury.

Uczeń:

• Prezentuje własne przeżycia wynikające z kontaktu z dziełem sztuki;
• Określa problematykę utworu;
• Wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i ich funkcje;
• Rozpoznaje w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera – narracja, fabuła, akcja;
• Wykorzystuje w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa-klucze, wyznaczniki kompozycji);
• Wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne, religijne);
• Odczytuje treści alegoryczne i symboliczne utworu.

Wartości i wartościowanie.

Uczeń:

• Dostrzega obecne w (…) tekstach kultury wartości narodowe i uniwersalne;
• Dostrzega w świecie konflikty wartości oraz rozumie źródła tych konfliktów.

Świadomość językowa.

Uczeń:

• Operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie rozwijanym i koncentrującym się przede wszystkim wokół tematów: Polska, Europa, świat – współczesność i przeszłość; kultura, cywilizacja, polityka).

Zakres rozszerzony

Analiza i interpretacja tekstów kultury.

Uczeń:

• Wskazuje związki między różnymi aspektami utworu (estetycznym, etycznym i poznawczym);
• Dostrzega przemiany konwencji i praktykę ich łączenia (synkretyzm konwencji i gatunków).

Rozwój zainteresowań i pożądanych umiejętności uczniów

Pomysły na zajęcia filmowe, proponowane metody pracy z filmem

Dyskusja, burza mózgów, elementy dramy, pogadanka heurystyczna, praca z tekstem źródłowym i filmowym materiałem archiwalnym, projekt edukacyjny.

Zagadnienia filmoznawcze:

Inne filmy o władcach imperium brytyjskiego („Królowa” w reż. Stephena Frearsa, „Elizabeth” w reż. Shekhara Kapura, „Dynastia Tudorów” serial BBC i Showtime, „Szaleństwo króla Jerzego” w reż. Nicholasa Hytnera).

Klimat angielskiego kina w dobrym wydaniu (finezja, dyskrecja, subtelny żart).

Walor historyczny, ale i estetyczny scenografii.

Postacie konstruowane jako charakterystyczne, pełnokrwiste dzięki zachowaniu, kostiumowi, językowi, mimice (biskup, królowa, stary król, Edward VIII, jego partnerka, żona Bertiego, Berti, doktor).

Nagromadzenie niestandardowych punktów widzenia kamery.

Zagadnienia do dyskusji:

• Władza ciążący obowiązek czy przywilej?
• Kobieta u boku mężczyzny czy mężczyzna u boku kobiety?
• Cechy dobrego nauczyciela.
• Co wybrać: władzę i odpowiedzialność za los innych czy szczęście osobiste?
• Kiedy słabość (ułomność) może stać się siłą?
• Znaczenie ciągłości historycznej, społecznej, rodzinnej?
• Komu potrzebna jest monarchia?
• Czego oczekujemy od przywódcy, lidera?
• Rola mediów w kreowaniu wizerunku celebrytów.

Tropy interpretacyjne, w tym zagadnienia filmoznawcze

Wzorce osobowe – Jerzy V, Edward VIII, Jerzy VI, jako kontekst do wzorca władcy w literaturze i filmie (do zestawienia np. „Makbet” Wiliama Szekspira i „Tron we krwi” w reż. Akiry Kurosawy, „Królowa” w reż. Stephena Frearsa, „Elizabeth” w też. Shekhara Kapura, „Królowa Margot” w reż. Patrice’a Chereau, „Król Artur” w reż. Antoine’a Fuqua, serial „Królowa Bona” w reż. Janusza Majewskiego, „Ostatni cesarz” w reż. Bernardo Bertolucciego, „Cesarzowa” w reż. Yimou Zhanga.

Przewrotnie ukazany problem walki o władzę (dla starszego syna ważniejsze jest szczęście osobiste, młodszy postrzega bycie królem jako ciężar i odpowiedzialność przekraczające jego możliwości i chęci).

Przezwyciężanie własnych słabości, przekuwanie ich w mocne strony (praca nad dykcją i samoakceptacją), kwestie związane z dorosłością i dojrzewaniem do ról społecznych (Berti czuje się bezpieczny i szczęśliwy w zaciszu domowym).

Wychowanie do roli władcy (chłodne, wyraźnie ukierunkowane na sprawowanie urzędu, decyzyjność, odpowiedzialność, ale i wielkie wyrzeczenia osobiste w sferze rodzinnej, miłości, powinności publicznych, przykładnego prowadzenia się, czasu tylko dla siebie; problem wolności osobistej).

Człowiek prywatnie i człowiek wobec swojej roli społecznej (bohater filmu jako władca, mąż i ojciec). Człowiek wobec formy, z którą musi się zmierzyć (etyka urzędu, ramy roli – gombrowiczowska „gęba”, samotność, walka o własną indywidualność, rola jednostki w grupie itp.).

Cechy dobrego władcy – humanizm, skromność i pokora, jako fundamenty osobowości.

Groteskowość etykiety i specyfika roli monarchii w Anglii. (Po znacznym ograniczeniu władzy na rzecz parlamentu, król pozostawał w cieniu urzędników, pełniąc głównie funkcję reprezentacyjną. Zbliżająca się II wojna światowa, dyplomatyczne porażki angielskiego rządu sprawiły, że naród oczekiwał od króla wsparcia, wystąpień i przemówień, które za pośrednictwem radia dotrą do wszystkich). Król w czasach zagrożenia jako „superojciec”.

Król, pokonujący swą słabość, wyrósł na przywódcę narodu, człowieka epoki („król wygrał i my wygramy – wojnę”).

Rola monarchii w życiu społeczeństwa (znak feudalnego porządku), potrzeba silnego władcy, przywódcy (archetyp króla, ojca).

Potrzeba ciągłości obyczaju, tradycji, zakorzenienia w kulturze i historii danego narodu, która daje poczucie bezpieczeństwa i identyfikację.

Niszcząca i budująca rola mediów (tu: radia).

Rola postaci skontrastowanych (dwaj bracia Jerzy VI i Edward VIII, ich partnerki życiowe, synowie doktora, lekarze i ich metody, matka Bertiego i żona itd.) – uwypuklenie, podkreślenie różnic.

Analogie i różnice: rodzina królewska i rodzina logopedy.

Rola mądrej i oddanej żony u boku króla i mężczyzny – anty Lady Makbet.

Folderowe pokazanie brytyjskiego mitu – monarchii.

Władza jako przywilej, ale i jako obowiązek, czasem ponad siły.

Zestawienie kreowanej postaci władcy ze współczesnym pojęciem wizerunku/fasady.

Nostalgia za odchodzącą kulturą wysoką; delikatnością i finezją życia.

Nawiązania do antyku (praca nad dykcją z użyciem kamieni – Demostenes, motyw dobrego nauczyciela, standardy bycia władcą).

Obecne w filmie motywy funkcjonujące w kulturze

Motyw mistrza i ucznia. Motyw prawdziwego nauczyciela: człowiek mądry, ciepły, umiejący słuchać, a dopiero w następnej kolejności specjalista; mędrzec niezależnie od kultury, która go zrodziła (do zestawienia z: „Biblia – Nowy Testament”, „Legendy arturiańskie”, „Stowarzyszenie umarłych poetów” w reż. Petera Weira oraz książka pod tym samym tytułem Nancy H. Kleinbauma, „Imię róży” Umberto Eco i film w reż. Jeana-Jacquesa Annauda, „Billy Elliot” w reż. Stephena Daldry’ego, „Buntownik z wyboru” w reż. Gusa Van Sant).

Motyw przyjaźni, dzięki której każdy odkrywa jakąś prawdę o sobie, uczy się wybaczania i akceptowania drugiego; konieczność tworzenia więzi emocjonalnej z drugim człowiekiem.

Przewijający się motyw schodów, stoją na nich bohaterowie, głównie Berti, symbolizują wędrówkę, drogę do góry lub w dół. Są tłem dla osobowości w rozwoju, próbującej pokonać swoje ograniczenia, ale tworzą także kontekst historyczny i świadczą o miejscu bohatera w społeczeństwie.