Cele lekcji

• kształtowanie umiejętności wypowiedzi i oceniania zobaczonego filmu
• rozwijanie zdolności prowadzenia refleksji na bazie poznanego dzieła filmowego
• poznanie historii wynalazków kinematograficznych i optycznych
• inspirowanie do własnych przemyśleń na temat roli widowisk w kulturze

Przebieg lekcji

Jeśli nie ma możliwości zorganizowania projekcji całego filmu w kinie lub w szkole, na początku zajęć nauczyciel wyświetla wybraną sekwencję z płyty DVD.

Wprowadzenie: nauczyciel pyta uczniów o wrażenia z seansu „Iluzjonisty”. Prosi o wymienienie różnych rodzajów widowisk, jakie pojawiają się w fabule filmu. Pyta, dlaczego główny bohater przestał być popularny. Czy uczniowie zgadzają się ze smutnym stwierdzeniem iluzjonisty „Magicy nie isnieją”? Czy animowany film o iluzjoniście może być nazwany magicznym?

Wspólna praca grupy wraz z nauczycielem, burza mózgów: nauczyciel zapisuje na środku tablicy słowo PROJEKCJA i prosi uczniów, aby wymienili obiekty, okoliczności i zjawiska konieczne do zaistnienia projekcji filmowej. Zapisuje propozycje uczniów w odpowiednich miejscach, tworząc mapę myśli (patrz Załącznik 1).

Rozmowa nauczająca: Nauczyciel podsumowuje zadanie i wyjaśnia uczniom, jak doszło do ukształtowania się dyspozytywu projekcji filmowej. Posługując się materiałem ilustracyjnym (np. prezentacja multimedialna, wydrukowane obrazy, modele), nauczyciel opisuje wynalazek kinematografu braci Lumiere i tłumaczy mechanizm jego działania.

Opowiada również o najważniejszych optycznych urządzeniach „pre-kinowych”, wskazując na główne zasady ich funkcjonowania. Należałoby uwzględnić:

• latarnię magiczną (projekcja obrazów świetlnych dzięki podświetleniu obrazków malowanych na szkle, możliwy ruch),
• stereoskop i fotoplastykon (iluzja trójwymiarowości dzięki zastosowaniu fotografii stereoskopowej),
• fenakistiskop lub zootrop (iluzja ruchu uzyskana poprzez szybki przesuw rysunków, ukazujących poszczególne fazy ruchu),
• praksinoskop (bardziej zaawansowana wersja urządzeń poprzednich, wykorzystująca lustro i źródło światła).

Praca w grupach: Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Na tablicy zapisuje cztery pojęcia: lustro, cień, trójwymiarowość, ruch i proponuje, aby potraktować je jako kategorie określające istotę działania omówionych urządzeń optycznych. Każda grupa ma za zadanie zastanowić się nad jedną z kategorii, odpowiadając na pytania zapisane w karcie pracy (patrz Załącznik 2). Każda grupa odczytuje swoje uzupełnienie karty pracy. Można zapisywać najważniejsze i najciekawsze stwierdzenia na tablicy.

Dyskusja podsumowująca zajęcia: Czy kino jest zjawiskiem magicznym? Dlaczego tak/dlaczego nie? Jak było w przeszłości, a jak jest teraz?

Praca domowa

1. Spróbuj stworzyć w domu jedno z urządzeń, omówionych na lekcji. Na kolejnych zajęciach opowiedz o trudnościach, które napotkałeś oraz o tym, jaki efekt chciałeś osiągnąć.
2. Wypowiedź pisemna: Wspomnienie najbardziej magicznego widowiska (filmu, spektaklu, cyrku, teatru cieni…), jaki widziałem.

Załączniki

Załącznik 1: Mapa myśli – PROJEKCJA
Załącznik 2: Karty pracy dla grup

Bibliografia

1. Gwóźdź Andrzej, „Skąd się (nie) wzięło kino”, [w :] Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska (red.), „Historia kina. Tom I: Kino nieme”, Kraków 2009.
2. Zielinski Siegfried, „Archeologia mediów”, Warszawa 2010.