Cele lekcji

Cel ogólny:

• Nabywanie i doskonalenie kompetencji „czytania” tekstu filmowego w różnych perspektywach odbiorczych.

Cele szczegółowe:

Uczeń:

• wskazuje i poddaje analizie oraz interpretacji składniki filmowego świata przedstawionego;
• nabywa, pogłębia i doskonali umiejętności ukierunkowanej pracy z tekstem filmowym;
• charakteryzuje bohaterów filmowych, wskazując motywy ich postępowania oraz dokonując oceny ich wyborów i postaw;
• dostrzega wymiar aksjologiczny i refleksyjny zawarty w warstwie znaczeniowej filmu;
• rozumie kategorię inności, wyrażając wobec niej tolerancję i szacunek.

Przebieg lekcji

Komentarz do realizacji zajęć

Algorytm pracy nad filmem i z filmem „Dziewczyny z bandy” (reż. Celine Sciamma, Francja 2014), przedstawiony w niniejszym scenariuszu, jest propozycją działań analitycznych i interpretacyjnych w dwóch perspektywach edukacyjnych. Pierwsza perspektywa to praca z tekstem filmowym „w ujęciu dydaktycznym” na lekcji języka polskiego; perspektywa druga — to propozycja spojrzenia na film w „ujęciu wychowawczym” na godzinie wychowawczej. Powyższe lekcje stanowią w kontekście omawianego filmu zależną od siebie — zarówno merytorycznie, jak i metodycznie — zamkniętą całość edukacyjną: dydaktyczno-wychowawczą, warunkującą się wzajemnie. Dopiero przeprowadzenie dwóch różnych zajęć edukacyjnych z tym samym filmem, w kolejności zaproponowanej w scenariuszu, pozwoli na pełną realizację zamierzonego celu ogólnego, jaki i wyznaczonych celów szczegółowych, ponieważ pomiędzy tymi jednostkami lekcyjnymi zachodzi sprzężenie metodyczne i merytoryczne, gdzie pierwszy komponent zajęć warunkuje ten drugi i odwrotnie.

Lekcja języka polskiego

„Czytanie” tekstu filmowego jako tekstu kultury. W świecie filmowych znaczeń.

Poziomy percepcji tekstu filmowego.

Poziom I — intuicyjny odbiór filmu

1. Prowadzący zajęcia informuje uczniów, że w czasie dwóch lekcji: języka polskiego i lekcji wychowawczej będą pracować w sposób ukierunkowany i krytyczny nad filmem „Dziewczyny z bandy”, dokonując analizy i interpretacji tego tekstu filmowego, wskazując refleksje i wartości w nim zawarte i przez niego wyrażone.

2. Nauczyciel rozdaje każdemu uczniowi Kartę pracy z filmem nr 1 (Załącznik nr 1), prosząc o wypełnienie jej indywidualnie z poziomu doznanych pod wpływem doświadczania filmu emocji, refleksji, dokonując pierwszej intuicyjnej oceny filmu oraz formułując pytania, jakie „stawia” film. Indywidualna praca ucznia.

Poziom II — intelektualny odbiór filmu

3. Prowadzący dzieli klasę na zespoły, którym poleca analizę świata przedstawionego filmu według następujących zagadnień (praca uczniów w grupie):

Zagadnienie nr 1 — filmowa czasoprzestrzeń.

Zagadnienie nr 2 — filmowi bohaterowie.

Zagadnienie nr 3 — filmowe zdarzenia.

Opracowując zagadnienia: pierwsze i drugie, uczniowie wypełniają Kartę pracy z filmem nr 2 (Załącznik nr 2); natomiast w przypadku analizy zagadnienia trzeciego wykorzystują Kartę pracy z filmem nr 3 (Załącznik nr 3).

4. Poszczególne zespoły uczniów przedstawiają na forum klasy wyniki swojej grupowej pracy. Nauczyciel porządkuje i systematyzuje prezentowaną przez uczniów wiedzę o świecie przedstawionym filmu „Dziewczyny z bandy”.

5. Następnie prowadzący zajęcia proponuje uczniom pracę nad studium głównej bohaterki filmu — Marieme według poniższego klucza działań analitycznych i interpretacyjnych (praca uczniów w grupie):

Klucz nr 1 — linia życia Marieme. Kolejne zdarzenia wyznaczające rytm życia nastolatki.

Klucz nr 2 — Ona — Marieme i ludzie, którzy wpływają na przebieg i kształt jej życia.

Klucz nr 1 uczniowie opracowują w oparciu o Kartę pracy z filmem nr 4 (Załącznik nr 4); w pracy nad problemem zawartym w Kluczu nr 2 korzystają z Karty pracy z filmem nr 5 (Załącznik nr 5).

6. Przedstawiciele poszczególnych grup prezentują na forum klasy wyniki swojej grupowej pracy (zarówno tej dotyczącej Kroku nr 1, jak i Kroku nr 2). Nauczyciel porządkuje i systematyzuje opracowane przez uczniów informacje na temat biografii Marieme i ludzi, którzy poprzez swą obecność wpłynęli na decyzje życiowe nastolatki.

7. Podsumowując tę lekcję, prowadzący poleca uczniom, by pracując w parach, opracowali CV Marieme, w którym zawrą najważniejsze fakty z jej dotychczasowego „przebiegu życia” (praca uczniów w parach).

Lekcja wychowawcza

„Czytanie” tekstu filmowego jako tekstu „wychowawczego”. W świecie filmowych refleksji i aksjologii.

Poziom III — refleksyjny i aksjologiczny odbiór filmu

1. Rozpoczynając drugą godzinę zajęć edukacyjnych wokół filmu „Dziewczyny z bandy”, nauczyciel poleca uczniom, aby w formie zdania pojedynczego oznajmującego określili temat (tematy) filmu oraz nazwali problemy (zagadnienia) w tym filmie poruszane (tematyka i problematyka filmowego tekstu). Burza mózgów.

2. W tym celu nauczyciel zapisuje na tablicy pytania, które ukierunkują odpowiedzi uczniów:

• Co jest tematem filmu?
• O czym film opowiada?
• Jakie tematy/problemy/zagadnienia podejmuje?
• Jakie problemy są w tym filmie poruszane?

Uczniowie udzielają odpowiedzi na powyższe pytania. Nauczyciel zapisuje wypowiedzi uczniów na tablicy, porządkując je według hierarchii ich ważności, czego skutkiem jest zdefiniowane lejtmotywu tematycznego i problemowego przedmiotowego filmu.

3. Nauczyciel dzieli uczniów ponownie na grupy, prosząc ich o opisanie, scharakteryzowanie i ocenę grupy społecznej z paryskiego przedmieścia, z której wywodzi się Marieme — zbiorowego bohatera filmu. Prowadzący ukierunkowuje pracę uczniów, podając zagadnienia, które wymagają szczególnego rozpatrzenia (praca uczniów w grupie):

• status społeczny,
• status ekonomiczny,
• sytuacja rodzinna,
• sposób, pomysł na życie,
• formy życia codziennego,
• życiowe cele, marzenia, potrzeby, pragnienia,
• życiowa filozofia i wartości.

4. Uczniowie przedstawiają wyniki swojej pracy, a nauczyciel podsumowując tę część lekcji, zadaje uczniom pytanie: Dlaczego tak jest, jak jest? Jakie są przyczyny takiego stanu życia mieszkańców podparyskiego przedmieścia? i prosi ich, by odnieśli się do następującej tezy: Poza granicami społecznej akceptacji. Skazani na…, bo stygmatyzowani przez… Swobodne, lecz ukierunkowane poleceniami wypowiedzi uczniów.

5. Prowadzący zapisuje na tablicy frazę: „Marieme w lokalnym środowisku społecznym. Konieczność czy wybór, a może coś innego?” i prosi uczniów, aby pracując w parach, wskazali i opisali zależności/współzależności dziewczyny i środowiska, w którym funkcjonuje (praca uczniów w parach).

6. Wybrane pary uczniów przedstawiają na forum klasy wyniki swoich działań analitycznych i interpretacyjnych. Pozostali uczniowie dopełniają wypowiedzi referujących zagadnienie. Opracowana zostaje w ten sposób sieć zależności i współzależności człowieka/jednostki od środowiska lokalnego/grupy społecznej.

7. Nauczyciel dzieli klasę ponownie na grupy i zapisuje na tablicy frazę: „Nie chcę tak żyć!” Marieme wobec siebie samej/wobec własnego ja i prosi uczniów, by odnieśli się powyższego zagadnienia, wypełniając Kartę pracy z filmem nr 6 (Załącznik nr 6). Praca uczniów w grupach.

8. Przedstawiciele kolejnych grup przedstawiają wyniki swoich przemyśleń i spostrzeżeń. Ich wypowiedzi są zapisywane na tablicy przez nauczyciela, który podsumowując to zagadnienie, nawiązuje do formuły otwartego zakończenia filmu, stawiając pytanie: Jak będzie Marieme żyć? Dobrowolne, swobodne, ale ukierunkowane wypowiedzi uczniów (burza mózgów).

9. Nauczyciel zapisuje na tablicy temat lekcji, prosząc uczniów, by odnieśli się do pojęcia inność, objaśniając jego znaczenie, odwołując się do własnych życiowych doświadczeń, obserwacji i przemyśleń. Uczniowie podają własne subiektywne definicje przedmiotowego pojęcia. Nauczyciel zapisuje na tablicy propozycje uczniów, tworząc pole semantyczne tego hasła (burza mózgów).

10. Prowadzący prosi uczniów, aby przyporządkowali te elementy znaczeniowe pola semantycznego wyrazu inność, które odnoszą się do Marieme, które ją charakteryzują, które są jej właściwe (burza mózgów).

11. Nauczyciel rozdaje każdemu uczniowi karteczki samoprzylepne z pytaniami: W czym Marieme jest inna od innych, z którymi koegzystuje? Na czym polega jej inność i z czego wynika? (indywidualna praca uczniów).

12. Po wypełnieniu karteczek, uczniowie przylepiają je na tablicy. Nauczyciel porządkuje wypowiedzi uczniów według kryteriów:

• przyczyny inności,
• przejawy inności,
• skutki inności

i podsumowuje efekty indywidualnej pracy uczniów.

13. Podsumowując działania uczniów wokół filmu „Dziewczyny z bandy”, nauczyciel inicjuje dyskusję na temat: Zagubienie się młodego człowieka w sobie i ze sobą w różnych aspektach jego rzeczywistości (w kontekście przedmiotowego filmu). Dyskusja ukierunkowana.

Praca domowa

1. Dalsze losy Mariame — opowiadanie twórcze.

2. Jestem inna/inny od innych, bo każdy z nas jest inny od innych. Jaka jest Twoja inność o od innych? — rozprawka.

3. W lustrze siebie spojrzenie na siebie… autocharakterystyka/autoopis…

Załączniki

Załącznik nr 1

Karta pracy z filmem nr 1

„Pofilmowe” emocje, refleksje, uwagi, oceny i pytania.

Uświadom sobie to wszystko, co masz w sobie po obejrzeniu filmu. Postaraj się to wszystko nazwać i uporządkować. Wpisz swoje intuicyjne „pofilmowe” doświadczenia do poszczególnych kolumn tabeli. Pracujesz indywidualnie.

Załącznik nr 2

Karta pracy z filmem nr 2

Zaproszenie do filmowego świata: filmowa czasoprzestrzeń i filmowi bohaterowie.

Nazwijcie, a następnie krótko opiszcie filmową czasoprzestrzeń. Wskażcie filmowych bohaterów i opracujcie ich wizytówki (dossier), wykorzystując w tym celu peryfrazę.

Załącznik nr 3

Karta pracy z filmem nr 3

Zaproszenie do filmowego świata: filmowe zdarzenia.

Linearna filmowa fabuła pozwala zrekonstruować w czasoprzestrzeni filmowe zdarzenia, które ją tworzą. Umieśćcie na osi filmowych zdarzeń kolejne wydarzenia, ale tylko te najważniejsze, które mają istotny wpływ na losy filmowych bohaterów.

Filmowe zdarzenia w filmowej czasoprzestrzeni

Załącznik nr 4

Karta pracy z filmem nr 4

Linia/sinusoida życia Marieme.

Wskażcie w życiu Mariame te wydarzenia, które mając swe przyczyny, ale i skutki, wpływały na podejmowane przez nią egzystencjonalne wybory. Poddajcie wartościowaniu te zdarzenia, umieśćcie jej we właściwej fazie sinusoidy, ilustrującej linię życia Mariame. Wydarzenia nie muszą być zapisane w kolejności chronologicznej.

Sinusoida życia Marieme

Załącznik nr 5

Karta pracy z filmem nr 5

Ona — Marieme i ludzie, którzy wpływają na przebieg i kształt jej życia.

Opiszcie relacje pomiędzy Marieme a ludźmi, którzy mają wpływ na decyzje życiowe podejmowane przez dziewczynę; poddajcie je subiektywnemu wartościowaniu, dokonując ich oceny.

Załącznik nr 6

Karta pracy z filmem nr 6

Marieme wobec siebie samej/wobec własnego ja.

Marieme mówi do koleżanek: „Nie chcę tak żyć!” Czego dziewczyna nie akceptuje? Co chce zmienić we własnym życiu? Czego pragnie? Jakie są jej marzenia, a jakie cele? Odpowiedzcie na te i podobne im pytania, a swoje odpowiedzi wpiszcie w odpowiednie miejsce na wykresie.