„Krótki dzień pracy” – szkolne rozmowy o radomskim Czerwcu ’76 w 40. rocznicę wydarzeń – to nazwa warsztatów filmowo-historycznych, które odbyły się 15 czerwca 2016 roku w Zespole Szkół Budowlanych w Radomiu. Były one częścią projektu „Filmowe fale historii” dofinansowanego ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie realizowanego w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.

Warsztaty odbywały się w pięciu miastach w Polsce. Patronat honorowy nad radomską imprezą objął Prezydent Miasta Radomia Pan Radosław Witkowski. W zajęciach wzięło udział ponad 60 uczniów z dziewięciu radomskich szkół.

W środowy poranek, tuż przed godziną ósmą, przy wejściu do gmachu szkoły przy ulicy Kościuszki 7 stanęła milicyjna nyska. Szybkim krokiem wybiegło z niej kilku milicjantów. Ustawili się przy drzwiach. Od tej chwili nikt nie mógł wejść do budynku, jeśli nie okazał dokumentu tożsamości i poprawnie nie odpowiedział na zadane pytanie. Był to co najmniej niepokojący widok dla każdego, kto zamierzał wejść – zarówno dla uczniów, nauczycieli, jak uczestników warsztatów, które zaplanowano na tę godzinę w Budowlance.

Jeśli komuś udało się dostać do środka, okazywało się natychmiast, że tu wcale nie jest mniej zaskakująco. Wchodzących milcząco witali uzbrojeni w karabiny, pistolety i pałki szturmowe mundurowi, stojący w szpalerze. Skoro hasłem umożliwiającym tego dnia wejście były słowa: „ścieżka zdrowia”, od razu wyjaśniło się , dlaczego. Jak w ciasnym tunelu młodzi ludzie przeszli kilka metrów odprowadzani groźnymi spojrzeniami ubranych w moro osobników.

Na końcu, na szczęście, było już bardziej pokojowo. Młode damy w strojach z lat siedemdziesiątych zaprosiły do wspólnej wędrówki na terenie Zespołu Szkół Budowlanych. Tak zaczęła się kilkunastominutowa minigra terenowa. Wszystkie kilkuosobowe grupy uczestników warsztatów filmowo-historycznych zaczęły poszukiwać ukrytych w obiekcie znaków, informacji, łamigłówek tematycznie związanych z wydarzeniami Czerwca ’76. Po ich zebraniu i próbach rozszyfrowania uczniowie i nauczyciele zebrali się w sali konferencyjnej. Tutaj odbyły się główne części spotkania.

Pierwszym gościem był Prezes Stowarzyszenia Radomski Czerwiec ’76 — Pan Stanisław Kowalski, uczestnik demonstracji pod gmachem KW PZPR, uznany za jednego z „prowodyrów” zamieszek w Radomiu i skazany za to 27 lipca 1976 r. przez Sąd Wojewódzki w Radomiu w trzecim z pokazowych procesów na karę trzech lat więzienia oraz nawiązkę w wysokości 5 tys. zł. Aresztowanie i skazanie zniszczyły bardzo dobrze zapowiadającą się karierę sportową tego młodego boksera. Rozmawiały z nim Ewelina i Karolina. Pytania zadawali również przybyli na warsztaty uczniowie radomskich techników, liceów i gimnazjów.

Drugim gościem był Pan dr Sebastian Piątkowski, historyk z Instytutu Pamięci Narodowej, który w bardzo interesujący sposób przedstawił sytuację polityczną i społeczną Polski lat 70. Dzięki niemu młodzież mogła poznać wiele szczegółów z historii radomskiego Czerwca ’76 i lepiej zrozumieć kontekst robotniczych wystąpień. Prelekcja zilustrowana zdjęciami i filmami dokumentalnymi zakończyła się wspólnym wysłuchaniem piosenki J.K. Kelusa pt. „Ballada o szosie E-7″ oraz wywiadem. Słuchacze mogli się dzięki niemu dowiedzieć, na czym polega praca w IPN, skąd wzięła się pasja i co jest najciekawsze w badaniach i archiwach.

Kolejnym punktem spotkania młodzieży w Zespole Szkół Budowlanych było otwarcie wystawy w szkolnej „Galerii pod Kielnią”. Składa się ona z dwóch części. Na jednej zaprezentowane zostały zdjęcia wykonane przez młodzież w ramach konkursu fotograficznego „Pamięć w obiektywie – Radomski Czerwiec’ 76″ zorganizowanego w ZSO Nr 4 w Radomiu. Druga część wystawy to przykłady publikacji niezależnych wydawnictw: NOWA, Niezależność, Aspekt oraz przedruki z Paryskiej „KULTURY” i „Zeszytów Literackich”.

Uzupełnieniem jest różnorodność prasy podziemnej, jaka ukazywała się w latach 80. Znajdują się tu oryginalne numery: „Biuletynu Informacyjnego NZS”, „Tygodnika Mazowsze Solidarność„, wydawnictwa NSZZ Solidarność drukarzy, „Tygodnika Wojennego NSZZ Solidarność„, „Robotnika” — pisma współpracującego z NSZZ Solidarność regionów: Mazowsze, Małopolska, Świętokrzyski, Jelenia Góra i Toruń, Informatora Region – Środkowo – Wschodni Solidarność.

W Polsce wydawnictwa podziemne zwane inaczej „bibułą” lub drugim obiegiem wydawniczym zaczęły ukazywać się w połowie lat 70. XX wieku po wystąpieniach robotniczych w Radomiu, Płocku i Ursusie.

Po przerwie i poczęstunku uczestnicy warsztatów wykazali się swoją wiedzą. Na podstawie informacji zebranych w pierwszej części spotkania – podczas minigry terenowej – odpowiedzieli na pytania dotyczące Czerwca ’76 oraz twórczości Krzysztofa Kieślowskiego i Hanny Krall.

W nagrodę za poprawne odpowiedzi i kreatywność uczestnicy otrzymali pamiątkowe koszulki. Wszyscy dostali również komiksy „Czerwiec ’76” wydane przez IPN.

Ostatni punkt warsztatów filmowo-historycznych związany był z polskim filmem telewizyjnym „Krótki dzień pracy” z 1981 roku. Opowiada on o wydarzeniach radomskich i przedstawiony w nim został punkt widzenia I sekretarza KW PZPR w Radomiu. Scenariusz powstał na podstawie reportażu Hanny Krall pt. „Widok z okna na pierwszym piętrze”.

Po projekcji pogadankę „Ludzie radomskiego Czerwca ’76 w filmie Kieślowskiego i Krall” poprowadził Lider Filmoteki Szkolnej Pan Jarosław Basaj.

Opiekę nad warsztatami sprawowały Panie: Ewa Kaim i Małgorzata Krejmer oraz Pan Jarosław Basaj. Wystawę przygotowała Pani Iwona Nabzdyk.

Organizacją gry, dekoracjami i prowadzeniem całości zajęli się, jak zwykle najlepsi, uczniowie Zespołu Szkół Budowlanych im. Kazimierza Wielkiego w Radomiu, przy ul. Kościuszki 7 oraz CN-B Feniks Radom.

Brawo Uczniowie ZSB w Radomiu! Była to impreza na 102!