Krótka informacja o filmie

Bohaterowie „Quo Vadis” Henryka Sienkiewicza ożywają na ekranach za sprawą filmowej adaptacji Jerzego Kawelerowicza. Cnoty wiary, nadziei i miłości, ukazane na tle krwawych rządów Nerona w zdemoralizowanym Rzymie, ścierają się z bezlitosną przemocą i nienawiścią. Warto zachęcić uczniów, szczególnie dziś, w czasach nieustającego wyścigu szczurów, by przystanęli i zastanowili się, czy w owym starciu są zwycięzcy i przegrani?

Związki z podstawą programową

Gimnazjum

Historia

Chrześcijaństwo. Uczeń:

• umiejscawia w czasie i przestrzeni narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa;
• wskazuje przyczyny i przykłady prześladowania chrześcijan w państwie rzymskim.

Język polski

Teksty kultury. Henryk Sienkiewicz – wybrana powieść historyczna („Quo vadis”, „Krzyżacy” lub „Potop”).

Etyka

• Moralność a religia, wiedza i polityka
• Wskazania moralne w religii chrześcijańskiej. Normy społeczne wynikające z nauki społecznej Kościoła.

Szkoła ponadgimnazjalna

Historia

Zakres rozszerzony

Społeczeństwo, życie polityczne i kultura starożytnego Rzymu. Uczeń:

• charakteryzuje przemiany ustrojowe i społeczne w Rzymie republikańskim i w cesarstwie rzymskim;
• porównuje niewolnictwo w Rzymie z wcześniejszymi formami niewolnictwa w świecie bliskowschodnim i greckim;
• opisuje zmiany w położeniu religii chrześcijańskiej w państwie rzymskim (od religii prześladowanej, poprzez tolerowaną, do panującej);
• prezentuje najważniejsze stanowiska historiografii i dotyczące przyczyn upadku państwa rzymskiego;
• rozpoznaje dokonania kulturowe Rzymian w dziedzinie prawa, literatury, nauki, architektury i techniki;
• identyfikuje dziedzictwo kultury rzymskiej w dorobku kulturowym Europy.

Historia i społeczeństwo

Kobieta i mężczyzna, rodzina. Uczeń:

• analizuje, na wybranych przykładach, obrazy miłości, role kobiety i mężczyzny oraz model rodziny w Biblii;
• analizuje, na wybranych przykładach, obrazy miłości, role kobiety i mężczyzny oraz model rodziny w kulturze starożytnej Grecji i Rzymu.

Swojskość i obcość. Uczeń:

• opisuje greckie i rzymskie pojęcia barbarzyńcy; charakteryzuje, na wybranych przykładach, kontakty Greków i Rzymian z ludami uważanymi przez nich za barbarzyńców;
• wyjaśnia na przykładach starożytnych Greków i Rzymian fenomen uznawania własnej kultury za kulturę prawdziwie ludzką.

Język polski

Uczeń:

• odczytuje sens całego tekstu oraz wydzielonych przez siebie fragmentów;
• potrafi objaśnić ich sens oraz funkcję na tle całości (zakres podstawowy);
• czyta utwory stanowiące konteksty dla tekstów kultury poznawanych w szkole (zakres rozszerzony);
• szuka literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonuje ją według wskazanych kryteriów (w zasobach bibliotecznych korzysta zarówno z tradycyjnego księgozbioru, jak i z zapisów multimedialnych i elektronicznych, w tym Internetu) (zp);
• prezentuje własne przeżycia wynikające z kontaktu z dziełem sztuki (zp);
• określa problematykę utworu (zp);
• wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne, religijne) (zp);
• konfrontuje tekst literacki z innymi tekstami kultury np. plastycznymi, teatralnymi, filmowymi.

Wiedza o kulturze

Uczeń:

• zna dwudziestowieczne dzieła reprezentujące różne dziedziny sztuki (literaturę, architekturę, plastykę, muzykę, teatr, fotografię, film, sztukę nowych mediów) i dostrzega związki pomiędzy nimi;
• wskazuje różne funkcje dzieła sztuki (np. estetyczną, komunikacyjną, społeczną, użytkową, kultową, poznawczą, ludyczną);
• analizuje temat dzieła oraz treści i formę w kontekście jego różnych funkcji, wykorzystując podstawowe wiadomości o stylach i epokach z różnych dziedzin sztuki;
• analizuje film lub analizuje spektakl teatralny, posługując się podstawowymi pojęciami z zakresu właściwej dziedziny sztuki;
• wypowiada się na temat dzieła sztuki używając pojęć zarówno swoistych dla poszczególnych sztuk, jak i wspólnych (forma, kompozycja, funkcja, nadawca, odbiorca, użytkownik, znaczenie, kontekst, medium);
• dostrzega i nazywa związek między dziełem a sytuacją społeczno-historyczną i obyczajami epoki, w której powstało.

Etyka

• Człowiek jako osoba i jego działanie. Etyczna analiza aktywności ludzkiej. Motywy podejmowanych decyzji.
• Cel i sens ludzkiej egzystencji. Hierarchie celów. Szczęście w życiu ludzkim. Rozwój moralny i duchowy człowieka jako osoby. Rola oddziaływań wychowawczych.
• Dobro moralne i wartości moralne. Hierarchia wartości. Wartości autoteliczne i instrumentalne. Konflikt wartości. Wartości wybierane i realizowane.
• Prawo moralne, imperatyw moralny, w tym prawo naturalne. Dekalog jako podstawa życia moralnego. Problem relatywizmu moralnego i sposoby jego przezwyciężania. Nie naruszalne prawa istoty ludzkiej.
• Wymiar moralny życia człowieka. Zdolność rozpoznawania wartości i powszechne dążenie do dobra. Świadomość moralna. Rola sumienia w prawidłowym rozwoju wewnętrznym. Sądy i oceny moralne. Przykłady patologii w zakresie świadomości moralnej. Problem manipulacji.
• Obecność dobra i zła we współczesnej kulturze.
• Sprawności moralne. Samowychowanie.
• Przykłady współczesnych przejawów kryzysu moralnego.

Rozwój zainteresowań i pożądanych umiejętności uczniów

Pomysły na zajęcia filmowe, proponowane metody pracy z filmem

Dyskusja, burza mózgów, ranking, metoda projektów (temat: kino historyczne, filmowe obrazy starożytnego Rzymu, Neron – wizerunek literacki i filmowy, a prawda historyczna, chrześcijaństwo w świecie antycznym),planszowa synteza, analiza i interpretacja działa filmowego i literackiego, praca z fragmentem filmu, elementy dramy, ćwiczenia redakcyjne: recenzja, scenariusz, scenopis.

Zagadnienia związane z konstrukcją dzieła filmowego:

• Rola scenografii i kostiumów(dbałość o detale, drobiazgowe odtworzenie stylu i charakteru epoki).
• Rola muzyki w filmie.
• Filmowe modele widowiska historycznego – analiza porównawcza filmów Jerzego Kawalerowicza „Faraon” i „Quo vadis”.

Filmowe adaptacje powieści Henryka Sienkiewicza „Quo vadis” – analiza porównawcza filmu Kawalerowicza z filmem Mervyna LeRoya z 1951 i Franco Rossiego z 1985 r.

Zagadnienia filmoznawcze:

• Adaptacje filmowej klasyki literackiej.
• Genologia kina – film historyczny.
• Pojęcie kostiumu historycznego.

Petroniusz jako „dyktator dobrego smaku” – kto jest dzisiaj dyktatorem dobrego smaku?

Tropy interpretacyjne, w tym zagadnienia filmoznawcze

„Quo vadis” – apologia chrześcijaństwa czy pogaństwa?

Początki chrześcijaństwa, organizacja życia religijnego, źródła prześladowań chrześcijan, judaizm a chrześcijaństwo.

Życie codzienne w starożytnym Rzymie, życie rodzinne, uczty, igrzyska, rzymska ulica, model domu, struktura społeczna.

Cesarz rzymski – władca absolutny? Model władzy cesarskiej w okresie pryncypatu.

„Quo vadis” – metaforyczna wizja zniewolonego społeczeństwa?

Mężczyzna i kobieta w starożytnym Rzymie.

Konwencje miłości w antyku.

Uczty u Petroniusza – epikurejski charakter przyjęcia, w zestawieniu z fragmentami „Uczty Trymalchiona” Petroniusza.

Obecne w filmie motywy funkcjonujące w kulturze

Rola religii w życiu człowieka, dlaczego ludzie umierają za wiarę, w zestawieniu z filmowymi biografiami Joanny d’Arc, filmem „Misja” w reż. Rolanda Joffe.

Rozwój chrześcijaństwa, od religii prześladowanej do religii panującej, w zestawieniu z filmem „Agora” w reż. Alejandro Amenabara.

Niewolnictwo w starożytnym Rzymie, w zestawieniu z filmem „Gladiator” w reż. Ridleya Scotta.

Fanatyzm religijny, w zestawieniu z filmem „Agora” oraz „Fanatyk” w reż. Henrego Beana.