Krótka informacja o filmie

Wejście w dorosłość żako kiedy odbywa się bezboleśnie, a zwłaszcza kiedy los rzuca młodym ludziom nieoczekiwane wyzwania. Sara, główna bohaterka filmu musi poradzić sobie z nauką, opieką nad młodszym rodzeństwem… i skandalem, jaki wywołuje amatorki film nakręcony telefonem komórkowym, a przedstawiającym udawany gwałt. Film szczególnie polecany jako egzemplifikacja konsekwencji niewłaściwego korzystania z nowych mediów.

Związki z podstawą programową

Gimnazjum

Wychowanie do życia w rodzinie

• Budowa prawidłowych relacji z rodzicami. Konflikt pokoleń; przyczyny i sposoby rozwiązywania konfliktów. Odpowiedzialność wszystkich za atmosferę panującą w rodzinie.
• Rodzina niepełna.
• Rola autorytetów w życiu człowieka.
• Relacje międzyosobowe i ich znaczenie. Przyjaźń, zakochanie, miłość; pierwsze fascynacje, miłość platoniczna, miłość młodzieńcza, miłość dojrzała.
• Zachowania asertywne.
• Podstawowe informacje o rozwoju seksualnym człowieka: tożsamość płciowa: kobiecość i męskość.
• Dojrzewanie. Rozumienie i akceptacja kryteriów dojrzałości biologicznej, psychicznej i społecznej.
• Główne funkcje płciowości: wyrażanie miłości, budowanie więzi i rodzicielstwo.
• Inicjacja seksualna; związek pomiędzy aktywnością seksualną a miłością i odpowiedzialnością; dysfunkcje związane z przedmiotowym traktowaniem człowieka w dziedzinie seksualnej. Ryzyko związane z wczesną inicjacją.

Szkoła ponadgimnazjalna

Wychowanie do życia w rodzinie

• Główne funkcje płciowości: wyrażanie miłości, budowanie więzi i rodzicielstwo.
• Inicjacja seksualna; związek pomiędzy aktywnością seksualną a miłością i odpowiedzialnością; dysfunkcje związane z przedmiotowym traktowaniem człowieka w dziedzinie seksualnej. Ryzyko związane z wczesną inicjacją.
• Istota seksualności człowieka i jej aspekty. Integracja seksualna.
• Komplementarność płci – wzajemne dopełnianie się płci w sferach fizycznej, psychicznej, emocjonalnej i społecznej. Rozumienie, akceptacja i szacunek dla osób płci odmiennej.
• Normy zachowań seksualnych. Przemoc i przestępstwa seksualne; możliwości zapobiegania, sposoby obrony. Informacja o ośrodkach pomocy psychologicznej, medycznej i prawnej.
• Funkcje rodziny, ze szczególnym uwzględnieniem wychowania dzieci w rodzinie.
• Znaczenie prawidłowych postaw rodzicielskich dla rozwoju dziecka. Samotne rodzicielstwo.

Język polski

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń:

• Prezentuje własne przeżycia wynikające z kontaktu z dziełem sztuki;
• Określa problematykę utworu;
• Rozpoznaje w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera (narracja, fabuła, akcja);
• Wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i ich funkcje;
• Wykorzystuje w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa-klucze, wyznaczniki kompozycji);
• Wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne, religijne).

Wartości i wartościowanie. Uczeń:

• Dostrzega obecne w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości narodowe i uniwersalne
• Dostrzega w świecie konflikty wartości oraz rozumie źródła tych konfliktów.

Świadomość językowa. Uczeń:

• Operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie rozwijanym i koncentrującym się przede wszystkim wokół tematów: Polska, Europa, świat – współczesność i przeszłość; kultura, cywilizacja, polityka).

Zakres rozszerzony

Czytanie i słuchanie. Uczeń

• Czyta utwory stanowiące konteksty dla tekstów kultury poznawanych w szkole;
• Rozpoznaje mechanizmy nowomowy charakterystyczne dla systemów totalitarnych.

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń:

• Wskazuje związki między różnymi aspektami utworu (estetycznym, etycznym i poznawczym).

Rozwój zainteresowań i pożądanych umiejętności uczniów

Pomysły na zajęcia filmowe, proponowane metody pracy z filmem

Dyskusja, analiza i interpretacja działa filmowego, metody dramowe, technika punktów widzenia, ćwiczenia literackie.

Film ten daje szereg możliwości projektowania wokół niego zajęć wychowawczych, głównie dotyczących źródeł agresji i przemocy, roli i kondycji rodziny, a także sytuacji współczesnych nastolatków.

Zagadnienia filmoznawcze

• W filmie dominują długie, statyczne ujęcia; plany średnie i bliskie, ważna funkcja detali.
• Narracja prowadzona jest w zróżnicowanym w poszczególnych sekwencjach, wolnym tempie – wieczór po dramatycznym zdarzeniu zdaje się nie mieć końca. Są to sceny pełne napięcia i oczekiwania na decyzje głównych bohaterów; kamera zdaje się śledzić ich tok myślowy i zmuszać swoją obecnością do reakcji (por. film dokumentalny).
• Reżyser traktuje młodych bohaterów filmów jako pełnoprawne osoby z własnymi poglądami i problemami.
• W przedstawionym świecie dominują barwy chłodne, przygaszone.
• Muzyka w filmie bardzo dyskretna, liryczna.

Tropy interpretacyjne, w tym zagadnienia filmoznawcze

Film można uznać za portret zbiorowy współczesnych rodziców:

Mama Sary jest zapracowana i nieosiągalna dla córki, nie ma jej w najważniejszych i najtrudniejszych dla dziewczyny chwilach, pracę zawodową stawia na pierwszym miejscu (scena, gdy córka stara się powiedzieć mamie o tym, co ją spotkało, a matka odbiera telefon z pracy i już nie wraca do rozmowy z córką). Kłótnie małżeńskie, rozpad małżeństwa rodziców Sary związany z rozwojem karier zawodowych. Pozory życia rodzinnego, zamiana ról w rodzinie – Sara matkuje nie tylko młodszemu bratu, ale także otacza opieką matkę.

Mama Louise jest niedojrzała, nie tylko nie zajmuje się wychowaniem córki, ale ją demoralizuje. Jej reakcja na film z komórki, przedstawiający przemoc wobec Sary, jest nieadekwatna; opacznie interpretując scenę, wyśmiewa Sarę, traktuje akt przemocy jako „pewien model kontaktów międzyludzkich”.

Ojciec Hassana jest surowy, ale po swojemu kocha syna. Postrzega go poprzez kulturowe normy i wzory. Istotną wartością dla emigranta jest asymilacja w nowym społeczeństwie, wyrobienie sobie dobrej, niekontrowersyjnej marki i szacunku społecznego.

Rodzina Mikkela sprawia wrażenie „normalnej”, kochającej się: wspólne posiłki, rodzice zainteresowani tym, co dzieje się z synem, wspólnie spędzane wieczory. Więź pomiędzy nimi jest z pewnością najgłębsza z pokazanych. Dlatego też jedynie Mikkel – post factum – dostrzega i usiłuje naprawić wyrządzoną krzywdę.

Głównym problemem rodzin ukazanych w filmie jest zła komunikacja z dziećmi lub zupełny jej brak, brak empatii i miłości.

Szkoła – nauczyciele pełnią przede wszystkim funkcje edukacyjne, starają się uczyć młodzież samodzielnego myślenia, są otwarci i tolerancyjni, ale nie widzą tego, co naprawdę się dzieje z dorastającą młodzieżą; nie dostrzegają emocji i konfliktów rozgrywających się wewnątrz grupy. Wypracowanie Sary na temat samotności i wyobcowania, potraktowane zostaje tylko jako wprawka stylistyczna, nie jako sygnał wzywania pomocy.

Film ukazuje portret współczesnych nastolatków.

Potrzeba przynależności do grupy za wszelka cenę (Mikkele, aby nie „odstawać” od kolegów robi rzeczy, których tak naprawdę nie chce – np. pali papierosy);

Silnie poddanie presji grupy, wobec której nie są w stanie się przeciwstawić.

Każdy z czworga bohaterów ukazany jest na gruncie rodziny oraz grupy, do której przynależy w szkole. Widoczny jest silny wpływ sytuacji rodzinnej na postawy młodych ludzi.

Sara jest inna niż wszyscy: dużo bardziej dojrzała emocjonalnie i intelektualnie, sumienna, odpowiedzialna. Próbuje wyrażać w grupie swoje poglądy, ale chce do niej należeć. Bardzo dobrze się uczy, zawsze jest przygotowana do zajęć, pozwala Louise przepisać pracę domową z matematyki i oferuje jej pomoc. Dziewczynka jest pozostawiona sama sobie, uświadamia sobie, że nikt nie udzieli jej pomocy.

Z „podsłuchanych” rozmów nastolatków wynika, że jedyne, co ich interesuje, to sex i zachowania z nim związane (scena z prezerwatywą, obserwacja kobiety w parku, rozmowy dziewcząt o chłopcach itd.)

Louise, autorka intrygi, w zasadzie jest wychowywana przez ulicę, nie ma w domy właściwych wzorców. Ma świadomość, że może liczyć tylko na siebie. Żyje w ciągłym poczuciu zagrożenia i z tego też powodu snuje intrygę przeciw Sarze i manipuluje chłopcami.

Mikkele jest inny niż pozostali chłopcy, ale boi się być poza grupą. Pod wpływem kolegów i Louise krzywdzi Sarę. Ma głębokie poczucie winy, szuka sposobów naprawienia tej krzywdy – pisze do dziewczyny list z przeprosinami, który jest poniekąd echem jej wypracowania na temat samotności młodych ludzi, przywdziewanych masek i braku samoświadomości.

Pozostali uczniowie ukazani są jako obojętne, bezduszne tło wydarzeń: mimo, iż w klasie było obecnych wielu świadków, nikt nie zareagował, nie stanął po stronie Sary, nie usiłował powstrzymać chłopców.

Problem popularności w klasie, jako wyznacznika sukcesu.

Aktualny problem rejestrowania wydarzeń za pomocą telefonu komórkowego i wykorzystywania nagrania do manipulowania czy upokarzania innych. Funkcjonowanie w „rzeczywistości medialnej” doprowadzające do skrajnych, nienaturalnych zachowań.

Główna myśl filmu zawarta w wypracowaniu Sary oraz liście Mikkela dotyczy tego, że brak jest więzi między ludźmi, którzy skazani są na „grę” przed innymi, przywdziewają maski, bo w istocie nie wiedzą kim są; problem samoświadomości (por. Gombrowiczowska gęba, funkcja maski teatralnej).

Film nie daje prostej odpowiedzi na pytanie, kto zawinił; nikogo wprost nie oskarża, ale też nikogo nie usprawiedliwia. Zestawia ze sobą nastoletnią ofiarę i jej prześladowców, wskazując na łączące ich problemy rodzinne, korzenie społeczne, kulturowe. Żaden z bohaterów nie jest tu jednoznacznie zły, mimo karygodnych czynów.

Obecne w filmie motywy funkcjonujące w kulturze

Filmy poruszające podobne problemy to między innymi: „Nasza klasa” w reż. Ilmara Raaga, „Słoń” w reż. Gusa van Santa, „Galerianki” w reż. Katarzyny Rosłaniec.

Motyw mostu – przejścia pomiędzy światami (tutaj: życia rodzinnego i szkoły), dwoma podstawowymi obszarami życia człowieka, które w filmie wyraźnie wpływają na zachowania bohaterów, determinują sposób reakcji;

Motyw domu – w warstwie wizualnej i znaczeniowej domy są miejscami separacji, nieprzyjaznymi, ciemnymi, ciasnymi, pustymi, z dużą ilością korytarzy, bez rozpoznawalnej topografii (por. dom w filmie grozy).