Opis filmu

„Hokej” należy do nurtu filmów sportowych w twórczości Bogdana Dziworskiego (obok np. słynnego „Fechmistrza” czy „Dwuboju klasycznego”). Prezentuje on, w sposób dynamiczny i żywiołowy, sceny z meczów hokejowych rozgrywanych podczas mistrzostw świata odbywających się w Katowicach. Sceny te sfilmowane zostały nie z trybun, ale z perspektywy lodowiska i walczących zawodników. Film pozbawiony jest dialogów — o wydarzeniach, emocjach, przeżyciach opowiadają dynamiczne obrazy i dźwięki onomatopeiczne oraz muzyka. W filmie, obok ujęć zaciętej walki podkreślonej zgrzytem przecinających lód łyżew i uderzeń kijów, znajdują się obrazy zmęczenia zawodników, ale też ich sportowych gestów rozczarowania i triumfu. Ujęcia sportowej, momentami dość brutalnej walki są tu skontrastowane z ujęciami pełnych podziwu spojrzeń młodych adeptów ze szkółki hokejowej, którzy dopiero zaczynają zgłębiać tajniki rywalizacji na lodzie. Dzięki temu zestawieniu powstał wachlarz form, emocji, znaczeń o niezwykłej i imponującej dynamice. Sposób pokazywania rzeczywistości nie sprzyja identyfikacji z którąś z postaci, ale pozwala skoncentrować się na wydarzeniach, na ciągłym „dzianiu się” w przestrzeni boiska, pomiędzy zawodnikami, pomiędzy doświadczonymi sportowcami i dziećmi stojącymi u progu kariery sportowej.

Informacje o autorze filmu

Bogdan Dziworski — operator filmowy, artysta fotografik i reżyser filmów dokumentalnych. Od lat 80. jest wykładowcą Wydziału Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, pełnił też funkcję dziekana tego wydziału. Współpracuje również ze Szkołą Filmową w Łodzi. Dziworski był wielokrotnie nagradzany na festiwalach filmowych (przede wszystkim filmów sportowych), ale nie tylko. Otrzymał między innymi nagrodę główną Złoty Smok na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie za „Kilka opowieści o człowieku” (1983). Otrzymał także nagrodę za zdjęcia do filmu fabularnego Grzegorza Królikiewicza „Wieczne pretensje” (1974) na Festiwalu w Gdańsku w 1975.

Jako operator filmowy współpracował z Pawłem Pawlikowskim, z którym zrealizował takie obrazy jak „Z Moskwy do Pietuszek z Wieniediktem Jerofiejewem” (1990) i „Podróż z Żyrinowskim” (1995).

Tadeusz Sobolewski, w monografii Bogdana Dziworskiego wydanej w ramach serii „Polska szkoła dokumentu”, pisze: „Jego pierwsze filmy nie przypominały niczego, co było dotąd w polskim dokumencie. Nie opierały się na literackim koncepcie, nie miały też genezy socjologicznej. Obywały się przeważnie bez słowa. Te filmy — określane jako poetyckie dokumenty kreacyjne — niczego nie komentują, jedynie przedstawiają. Z tego patrzenia wynika historia człowieka, dramat, metafora. (…) Jego wczesne sportowe filmy (…) polegają na żywiołowej ekspresji, są celebracją patrzenia. Tańcem z rzeczywistością”.

Opracowano na podstawie: www.culture.pl, ninateka.pl, www.filmpolski.pl oraz monografii poświęconej artyście wydanej w ramach serii „Polska szkoła dokumentu” przez Narodowy Instytut Audiowizualny w 2016 r.

Propozycje wykorzystania filmu podczas zajęć

Film do wykorzystania na godzinie wychowawczej i zajęciach wychowania fizycznego w szkole podstawowej (w klasach IV-VI) i gimnazjum.

Tematy do dyskusji

1. Sport — moja pasja. Co daje i czego wymaga uprawianie sportu?

2. Sportowiec , czyli kto? Jakie cechy i predyspozycje są wymagane, ale i kształtowane u sportowców?

3. Kibic, czyli kto? Jaki powinien być? Jak powinien się zachowywać?

4. Rywalizacja sportowa — pozytywne i negatywne jej aspekty.

5. Rywalizacja w życiu (w szkole) — pozytywne czy negatywne zjawisko?

6. Sportowa walka, sportowe zachowanie, zasady uczciwej rywalizacji — czym są i jakich zachowań oraz postaw wymagają?

7. Sport jako widowisko — z perspektywy widzów i z perspektywy zawodników.

8. Mój sportowy idol. Człowiek? Sportowiec? Postać medialna?

9. Hokej w filmie B. Dziworskiego — jakie emocje i refleksje budzi?

Proponowane metody pracy

1. Dyskusja na zaproponowane wyżej tematy.

2. Burza mózgów — uczniowie spontanicznie nazywają emocje, jakie wywołał u nich film „Hokej”.

3. Film sportowy B. Dziworskiego może być okazją do uaktywnienia w klasie uczniów słabszych, którzy zazwyczaj rzadko wypowiadają się na zajęciach, ale mają swoje sportowe pasje i sportowych idoli — nauczyciel prosi wybranych uczniów o zaprezentowanie sportowego idola czy dyscypliny sportowej, którą uprawiają.

4. Drama — wywiad z gwiazdą sportu.

5. Praca w grupach — wspólne układanie zasad zachowania kibiców na stadionie sportowym i poza nim.

6. Projekt edukacyjny na temat „Sportowiec — człowiek z pasją”, w ramach którego uczniowie przeprowadzają wywiad z wybranym sportowcem lub przygotowują etiudę filmową prezentującą pasję sportową.